Zgodnie z obowiązującym od 16 lipca 2013 roku brzmieniem ustawy o czasie pracy kierowców (Dz.U.2012.1155 j.t. z późn. zm.) reguluje ona także czas pracy przedsiębiorców osobiście wykonujących przewozy drogowe jak i osób niezatrudnionych przez przedsiębiorcę, które jednak osobiście wykonują przewozy drogowe na jego rzecz.
Ustawa z dnia 5 kwietnia 2013 roku nowelizująca ustawę o czasie pracy kierowców wprowadziła między innymi rozdział 3a zatytułowany „ Czas pracy kierowców niepozostających w stosunku pracy”, i tym samym spełniony został wymóg wdrożenia do polskiego systemu prawnego regulacji wynikających z dyrektywy 2002/15/WE Parlamentu Europejskiego i Rady.
Czasem pracy osób wykonujących przewóz drogowy na podstawie umów cywilnoprawnych oraz właścicieli przedsiębiorstw transportowych jest:
„(…) czas od rozpoczęcia do zakończenia pracy, w którym pozostają oni na swoich stanowiskach pracy, będąc do dyspozycji podmiotu, dla którego świadczą usługę przewozu drogowego i wykonują czynności, o których mowa w art. 6 ust. 1.” – art. 26b ust. 1 ustawy o czasie pracy kierowców
Natomiast zgodnie z art. 6 ust. 1 wymienionej ustawy, czynności zaliczane do czasu pracy obejmują:
„ 1) prowadzenie pojazdu;
2) załadowywanie i rozładowywanie oraz nadzór nad załadunkiem i wyładunkiem;
3) nadzór oraz pomoc osobom wsiadającym i wysiadającym;
4) czynności spedycyjne;
5) obsługę codzienną pojazdów i przyczep;
6) inne prace podejmowane w celu wykonania zadania służbowego lub zapewnienia bezpieczeństwa osób, pojazdu i rzeczy;
7) niezbędne formalności administracyjne;
8) utrzymanie pojazdu w czystości.”

Na uwagę zasługuje zapis art. 26b ust. 2 ustawy o czasie pracy kierowców bowiem różnicuje on zakres czynności jakie mogą zostać zaliczone do czasu pracy kierowców niepozostających w stosunku pracy. Zgodnie z tym przepisem do czasu pracy osób niezatrudnionych przez przedsiębiorcę, które jednak osobiście wykonują przewozy drogowe na jego rzecz zalicza się również:
„(…) czas poza przyjętym rozkładem czasu pracy, w którym kierowca pozostaje na stanowisku pracy kierowcy w gotowości do wykonywania pracy, w szczególności podczas oczekiwania na załadunek lub rozładunek, których przewidywany czas trwania nie jest znany kierowcy przed wyjazdem albo przed rozpoczęciem danego okresu.” – art. 6 ust. 2 ustawy o czasie pracy kierowców
Powyższy zapis nie dotyczy natomiast przedsiębiorców osobiście wykonujących przewozy drogowe.

Kierowcom niepozostającym w stosunku pracy nie przysługuje 15-minutowa przerwa zaliczana do czasu pracy – przerwa śniadaniowa.

Podstawową regulacją dodanego rozdziału 3a jest jednak wprowadzenie ograniczenia w czasie pracy kierowców wykonujących przewozy na podstawie umów cywilnoprawnych jak i osób będących przedsiębiorcami.

„1. Tygodniowy czas pracy nie może przekraczać przeciętnie 48 godzin w przyjętym okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 4 miesięcy.
2. Tygodniowy czas pracy, o którym mowa w ust. 1 może być przedłużony do 60 godzin, jeżeli średni tygodniowy czas pracy nie przekroczy 48 godzin w przyjętym okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 4 miesięcy. – Art. 26c ustawy o czasie pracy kierowców”
Należy pamiętać, że ograniczenie to obowiązuje kierowców niezależnie od ilości podmiotów, na których rzecz wykonują przewozy jak i niezależnie od faktu jednoczesnego zatrudnienia na podstawie umowy o pracę.
Kolejnym ograniczeniem jakie ma zastosowanie do przedsiębiorców osobiście wykonujących przewozy drogowe jak i osób niezatrudnionych przez przedsiębiorcę, które jednak osobiście wykonują przewozy drogowe na jego rzecz jest zakaz pracy ponad 10 godzin w danej dobie, jeśli praca ta wykonywana była w porze nocnej (pora nocna w tym przypadku to wybrany okres 4 godzin z przedziału 0:00 do 7:00). Powyższa regulacja oznacza, że istnieje obowiązek określenia pory nocnej również dla powyższej kategorii kierowców, jednak prawodawca nie podał sposobu jej wprowadzenia. W tym miejscu należy wskazać, że porę nocną kierowców zatrudnionych na umowy o pracę, trzeba wskazać w informacji o warunkach zatrudnienia lub w regulaminie pracy, jeśli pracodawca jest zobowiązany do jego wprowadzenia. Zasady te dotyczą jednak tylko pracowników pozostających w stosunku pracy. W związku z „luką” w przepisach wydaje się, że w przypadku omawianych kierowców porę nocną można wyznaczyć w dowolny sposób, a najbardziej odpowiedni byłby zapis w cywilnoprawnej umowie łączącej kierowcę z przedsiębiorcą. Bardziej problematyczna będzie jednak sytuacja gdzie to sam przedsiębiorca jest kierowcą. Analogiczny problem pojawia się także w kwestii ustalania okresów rozliczeniowych, o których mowa w art. 26c.
Omawiana grupa kierowców zyskała również ustawowo zagwarantowane prawo do przerw w czasie pracy. Przed wprowadzeniem rozdziału 3a kierowcy ci musieli korzystać jedynie z przerw w prowadzeniu pojazdu, które wynikają z rozporządzenia (WE) 561/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady lub z umowy AETR. Obecnie, nawet jeśli przerwa w prowadzeniu pojazdu nie jest wymagana, to i tak może zajść konieczność skorzystania z przerwy w pracy. Ustawa o czasie pracy kierowców stanowi
„Po sześciu kolejnych godzinach pracy kierowcy przysługuje przerwa przeznaczona na odpoczynek w wymiarze nie krótszym niż 30 minut, w przypadku gdy liczba godzin pracy nie przekracza 9 godzin, oraz w wymiarze nie krótszym niż 45 minut, w przypadku gdy liczba godzin pracy wynosi więcej niż 9 godzin. Przerwa może być dzielona na okresy krótsze trwające co najmniej 15 minut każdy, wykorzystywane w trakcie sześciogodzinnego czasu pracy lub bezpośrednio po tym okresie.” – art. 13 ust. 1 ustawy o czasie pracy kierowców
Różnicą jest jednak to, że w przypadku omawianych kierowców, co do zasady czas przerw nie jest zaliczany do czasu dyżuru, o którym mowa w art. 9 ustawy o czasie pracy kierowców.
Warto zaznaczyć, że żaden przepis rozdziału 3a nie nakazuje stosowania odpoczynków, o których mowa w art. 14 ustawy o czasie pracy kierowców. W związku z tym przedsiębiorcy osobiście wykonujący przewozy drogowe jak i osoby niezatrudnione przez przedsiębiorcę, które jednak osobiście wykonują przewozy drogowe na jego rzecz są zobowiązani do korzystania jedynie z odpoczynków opisanych w rozporządzeniu (WE) 561/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady lub umowy AETR.
Bardzo ważną zmianą jest również konieczność wykonywania ewidencji czasu pracy dla tej grupy kierowców. Obowiązek taki wynika z art. 26d ustawy o czasie pracy kierowców. Ewidencja powinna być prowadzona przez właściciela przedsiębiorstwa transportowego, który sam wykonuje przewozy, lub na którego rzecz jest wykonywany przewóz w oparciu o umowę cywilnoprawną. Taką ewidencję czasu pracy przechowuje się przez okres dwóch lat po zakończeniu okresu, który obejmuje czyli odmiennie niż w przypadku osób zatrudnionych na umowy o pracę, których ewidencje przechowuje się przez okres lat trzech.
Należy również wskazać, że wraz z nowelizacją ustawy o czasie pracy kierowców, zmianie uległy także przepisy ustawy o transporcie drogowym (Dz.U.2013.1414 j.t. z późn. zm.). W art. 50 pkt 1 dodano literę k) i tym samym powiększono listę zadań należących do Inspekcji Transportu drogowego. Obecnie służba ta może kontrolować czas pracy przedsiębiorców osobiście wykonujących przewozy drogowe oraz osób, które nie są zatrudnione przez przedsiębiorcę a osobiście wykonują przewozy na jego rzecz. Za uchybienia w tej kwestii ITD może nałożyć karę zgodnie z załącznikiem nr 3 do ustawy o transporcie drogowym.
Przewidziane kary to:
• za przekroczenie tygodniowego wymiary czasu pracy z ustawy o czasie pracy kierowców
– do 2 godzin – 100 zł
– ponad 2 do 10 godzin – 300 zł
– ponad 10 godzin – 500 zł
• za nieprowadzenie ewidencji czasu pracy – 1000 zł
• za nieudzielenie przerwy z ustawy o czasie pracy kierowców – 300 zł

Powrót do listy aktualności

Facebook