Planując rozpoczęcie działalności gospodarczej, której przedmiotem jest transport rzeczy lub osób, jednym z dokumentów, wymaganych do wykonywania zawodu przewoźnika drogowego, będzie tytułowy Certyfikat Kompetencji Zawodowych. W jaki sposób można go uzyskać oraz, o co często pytają osoby zainteresowane własną firmą transportową, czy zdobycie takiego certyfikatu jest zadaniem trudnym, wymagającym wysiłku?
Zostanie przewoźnikiem drogowym i założenie własnej firmy transportowej nie jest łatwe. Już na samym początku naszej drogi będziemy zmuszeni zmierzyć się z ogromem formalności, związanych nie tylko z otwieraniem działalności jako takiej, a przede wszystkim ściśle z samym transportem. Przed przewoźnikami drogowymi stawiane są bowiem dodatkowe wymogi. Jednym z takich warunków, o czym mowa w art. 3 ust. 1 lit. d) rozporządzenia nr 1071/2009, jest posiadanie odpowiednich kompetencji zawodowych, które w naszym kraju potwierdza Certyfikat Kompetencji Zawodowych.
Certyfikat Kompetencji Zawodowych – co to za dokument?
Certyfikat Kompetencji Zawodowych (CKZ) jest funkcjonującym w transporcie dokumentem, który potwierdza posiadanie kwalifikacji i wiedzy niezbędnych do podjęcia i wykonywania działalności gospodarczej w zakresie transportu drogowego.
Kto musi posiadać Certyfikat Kompetencji Zawodowych?
CKZ nie jest zarezerwowany wyłącznie dla przewoźników drogowych. Przepisy przywołanego powyżej rozporządzenia nr 1071/2009 wskazują, że dokumentem tym powinna legitymować się również osoba fizyczna, pełniąca w przedsiębiorstwie funkcję zarządzającego transportem drogowym, którą przedsiębiorca ma obowiązek wyznaczyć.
Powołując się na przepisy krajowe, zgodnie z treścią art. 5c ust. 2 pkt 3 u.t.d., licencji na podjęcie i wykonywanie transportu drogowego w zakresie pośrednictwa przy przewozie rzeczy udziela się przedsiębiorcy, jeżeli przynajmniej jedna z osób zarządzających przedsiębiorstwem lub osoba zarządzająca w przedsiębiorstwie transportem drogowym legitymuje się certyfikatem kompetencji zawodowych. Certyfikatu wymaga się tym samym również w przypadku świadczenia usług, na które potrzebna jest tak zwana licencja spedycyjna.
CKZ nie jest natomiast dokumentem obowiązkowym wśród kierowców zawodowych, którzy muszą ukończyć innego rodzaju kursy. Wyjątek może dotyczyć jednak sytuacji, gdy taki kierowca jest jednocześnie przewoźnikiem.
Czy każdy przewoźnik musi posiadać Certyfikat Kompetencji Zawodowych?
Nie każdy przewoźnik będzie zobligowany, by uzyskać CKZ. Wyjątki te dotyczą przewoźników podlegających wyłączeniom z ustawy transportowej, o których mowa w art. 3 ust. 1. Przepisów tej ustawy nie stosuje się do następujących przewozów drogowych wykonywanych pojazdami lub zespołami pojazdów:
- przeznaczonymi konstrukcyjnie do przewozu nie więcej niż 9 osób łącznie z kierowcą – w niezarobkowym przewozie drogowym osób,
- o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony w krajowym transporcie drogowym rzeczy (w przypadku, gdy przedsiębiorca wykonuje wyłącznie krajowy transport drogowy rzeczy) oraz w niezarobkowym przewozie drogowym rzeczy,
- o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 2,5 tony w transporcie drogowym rzeczy,
- ratownictwa medycznego oraz w ramach usług transportu sanitarnego.
Jak przygotować się do uzyskania Certyfikatu Kompetencji Zawodowych?
Kandydat ubiegający się o CKZ, powinien wykazać się wiedzą niezbędną do wykonywania działalności gospodarczej w zakresie transportu drogowego, którą potwierdzi pozytywny wynik z egzaminu certyfikującego.
Zastanawiając się, o jakiej konkretnie wiedzy mowa oraz, co wchodzi w zakres takiego egzaminu, musimy po raz kolejny odwołać się do rozporządzenia nr 1071/2009. Z dołączonego do niego załącznika nr 1 wprost wynika, że: „Wiedza brana pod uwagę przy uznawaniu kompetencji zawodowych przez państwo członkowskie musi obejmować co najmniej dziedziny wymienione poniżej, dotyczące – odpowiednio – drogowego transportu rzeczy i drogowego przewozu osób”.
Dziedziny te to odpowiednio: prawo cywilne, prawo handlowe, prawo socjalne, prawo podatkowe, działalność gospodarcza i zarządzanie finansami przedsiębiorstwa, dostęp do rynku, normy techniczne i techniczne aspekty działalności, bezpieczeństwo drogowe.
W każdej z tych dziedzin wyodrębniono następnie najważniejsze zagadnienia, z którymi musi zapoznać się kandydat. Do przykładowych z nich należą:
- rodzaje umów zawieranych najczęściej w transporcie drogowym oraz wynikające z nich prawa i obowiązki,
- umiejętność negocjowania prawnie wiążących umów transportowych,
- znajomość uregulowań i obowiązków wynikających z Konwencji CMR,
- wiedza o różnych formach spółek handlowych oraz o zasadach ich zakładania i funkcjonowania,
- znajomość obowiązków pracodawców w zakresie ubezpieczenia społecznego pracowników,
- znajomość przepisów dotyczących podatku od wartości dodanej (VAT) od usług transportowych czy podatku od pojazdów silnikowych,
- znajomość przepisów dotyczących zakładania przedsiębiorstwa transportu drogowego,
- umiejętność dokonywania doboru pojazdów i ich elementów do potrzeb przedsiębiorstwa,
- zdolność do ustanawiania procedur stosowanych w razie wypadku i wdrażania odpowiednich procedur w celu zapobiegania powtarzaniu się wypadków lub poważnych wykroczeń drogowych.
Przedstawione zagadnienia to oczywiście tylko jedne z wielu, jakie znalazły się w załączniku nr 1 rozporządzenia 1071/2009. Z konkretnymi, przykładowymi pytaniami pojawiającymi się na egzaminie, można zapoznać się z kolei na oficjalnej stronie Instytutu Transportu Samochodowego, w zakładce „oferta” -> „certyfikacje”.
Mając na względzie powyższe, nietrudno więc zauważyć, że materiał, jaki powinien opanować każdy zainteresowany uzyskaniem CKZ, jest wyjątkowo obszerny i złożony. Egzamin sprawdza wiedzę zgromadzoną w kilkudziesięciu krajowych i międzynarodowych aktach prawnych, co już przez sam ten fakt czyni go naprawdę wymagającym. Na przygotowania do egzaminu przyszli przewoźnicy drogowi z pewnością będą potrzebować dlatego czasu. W nauce pomocne może okazać się również wypracowanie określonej taktyki, czy też skorzystanie z pomocniczych narzędzi. Istnieje w dodatku możliwość zapisania się na specjalne kursy przygotowujące. Decyzję tę warto poprzedzić jednak dokładnym sprawdzeniem oferujących takie usługi ośrodków. Udział w szkoleniu przygotowującym do egzaminu nie jest wprawdzie obowiązkowy (nie wymagają tego przepisy), jednakże może okazać się w wielu przypadkach niezbędny.
Jak wygląda egzamin sprawdzający kompetencje zawodowe?
Uzyskanie CKZ wymaga przystąpienia do egzaminu, składającego się z dwóch części:
- pisemnego testu zawierającego zbiór pytań i odpowiedzi wielokrotnego wyboru oraz
- pisemnego zadania egzaminacyjnego.
Test składa się z 64 pytań wielokrotnego wyboru z czterema możliwymi odpowiedziami, obejmujących w każdym module po 8 losowo wybranych pytań – w zakresie transportu drogowego osób lub rzeczy, odpowiednio do rodzaju certyfikatu, o jaki ubiega się kandydat przystępujący do egzaminu. Czas na jego rozwiązanie wynosi 120 minut.
Zadanie egzaminacyjne obejmuje natomiast dwa przykłady praktyczne do rozwiązania. W każdym z przykładów są po dwa pytania. Jeden z przykładów zawsze dotyczy znajomości zagadnień dotyczących czasu pracy kierowców. Również i w tym przypadku na jego rozwiązanie mamy 120 minut.
Zaliczenie testu i zadania egzaminacyjnego wymaga uzyskania co najmniej 50% możliwych do otrzymania punktów z każdej części. Egzamin uważa się jednak za zdany z wynikiem pozytywnym w momencie uzyskania z dwóch części co najmniej 60% ogólnej liczby punktów.
Szczegółowe wytyczne dotyczące przebiegu egzaminu zostały uregulowane w Zarządzeniu nr 1 Ministra Infrastruktury z dnia 18 stycznia 2019 r. w sprawie zatwierdzenia Regulaminu przeprowadzenia egzaminu na certyfikat kompetencji zawodowych w transporcie drogowym.
Egzaminy są przeprowadzane w różnych miastach w Polsce, przez komisje działające przy Instytucie Transportu Samochodowego. Harmonogram najbliższych spotkań, podobnie jak przykładowe pytania egzaminacyjne, jest dostępny na stronie internetowej ITS. Koszt udziału w egzaminie to 500 zł, z kolei opłata za wydanie certyfikatu wynosi 300 zł. Jest to dokument bezterminowy, wydawany na czas nieokreślony.
Czy istnieje możliwość uzyskania zwolnienia z egzaminu certyfikującego?
W przepisach przewidziano możliwość uzyskania całościowego lub częściowego zwolnienia z egzaminu na CKZ. Na mocy art. 38a ust. 1 i 2 u.t.d. do grupy kandydatów, którzy mogą ubiegać się o takie zwolnienie, należą osoby legitymujące się dyplomem ukończenia studiów drugiego lub pierwszego stopnia, jednolitych studiów magisterskich lub świadectwem ukończenia studiów podyplomowych, których program obejmuje cały lub częściowy zakres zagadnień, o których mowa w załączniku I do rozporządzenia (WE) nr 1071/2009.
W przypadku, gdy program studiów obejmuje pełen zakres materiału z załącznika nr 1, zwolnienie przysługuje z egzaminu pisemnego.
Jeżeli program studiów pokrywa się tylko częściowo z materiałem z załącznika nr 1, wnioskujący może zostać zwolniony z części egzaminu pisemnego, w zakresie tożsamych zagadnień. W regulaminie doprecyzowano jednak, że kandydat ten, mimo iż uzyskał zwolnienie z części egzaminu i nie musi udzielać odpowiedzi na pytania zawarte w teście, z których został zwolniony, ma natomiast obowiązek rozwiązać pisemne zadanie egzaminacyjne.
W sytuacji, gdy nie wiedzą Państwo, jak przygotować się do prowadzenia firmy transportowej lub potrzebują stałej, profesjonalnej pomocy w zarządzaniu przedsiębiorstwem, zapraszamy do kontaktu i współpracy z naszą kancelarią prawną LEGALTRANS!