Tam, gdzie pojawiają się problemy z terminową spłatą zobowiązań, tam też pojawia się konieczność przygotowania wezwania do zapłaty, stanowiącego jeden z elementów windykacji miękkiej, nazywanej również polubowną. Celem kierowanego do dłużnika wezwania do zapłaty jest w pierwszej kolejności skłonienie go do uregulowania zaległej płatności. Należy zastanowić się jednak, czy to jedyny skutek, jaki wiąże się ze sporządzeniem tego rodzaju pisma? Wierzyciele często zastanawiają się bowiem, czy wezwanie do zapłaty przerywa bieg terminu przedawnienia?
Jeżeli nastąpi przedawnienie roszczenia majątkowego, ten, przeciwko komu przysługuje to roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba że zrzeknie się on korzystania z tego instrumentu. Nie jest natomiast dopuszczalne zrzeczenie się zarzutu przedawnienia przed upływem terminu. W innym wypadku należy uznać je za nieważne. Gdy dojdzie do przedawnienia, wierzyciel straci tym samym prawo, by móc domagać się od dłużnika spełnienia należnego świadczenia.
Zgodnie z ogólną, podstawową zasadą bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Standardowe terminy przedawnienia, wynikające z Kodeksu cywilnego, wynoszą 6 lat, a dla roszczeń o świadczenia okresowe i roszczeń związanych z prowadzeniem działalności – 3 lata. W transporcie terminy te są jednak inne. Roszczenia, które mogą być dochodzone na podstawie ustawy przewozowej i przepisów wydanych w jej wykonaniu przedawniają się bowiem, z pewnymi wyjątkami, już po upływie jednego roku. Taki sam termin ustanawia Konwencja CMR, którą to stosuje się w przewozach międzynarodowych. Stąd też, zważając na krótkie terminy przedawnienia roszczeń na gruncie prawa przewozowego i Konwencji CMR, dla wierzycieli wiąże się to z ryzykiem, iż szybko stracą oni możliwość ich dochodzenia.
W przepisach przewidziano jednak sytuacje, których zaistnienie będzie skutkować zawieszeniem lub przerwaniem biegu przedawnienia, wydłużając zarazem czas na wyegzekwowanie przez uprawnionego należnego świadczenia. Czy jedną z nich może być wezwanie do zapłaty?
Czym jest wezwanie do zapłaty?
Aby odpowiedzieć na pytanie, czy wezwanie do zapłaty przerywa bieg terminu przedawnienia, należy w pierwszej kolejności wskazać, czym takie wezwanie do zapłaty w ogóle jest.
Wezwanie do zapłaty jest pismem windykacyjnym, które wierzyciel wysyła do dłużnika w celu przypomnienia mu oraz skłonienia, zmotywowania go do spełnienia zaległego świadczenia. Wezwanie do zapłaty jest instrumentem stosowanym na etapie windykacji polubownej – przedsądowej, z zamiarem uniknięcia czasochłonnego, sformalizowanego i obarczonego dodatkowymi kosztami postępowania sądowego. Ze względu na jego znaczenie powinno wysyłać się je listem poleconym.
Z takim pismem może wystąpić każdy, to znaczy zarówno osoba fizyczna, jak i prawna. Wierzyciel może przygotować je osobiście lub też skorzystać w tym miejscu z pomocy firmy windykacyjnej albo prawników.
Przepisy nigdzie nie określają, kiedy należy sporządzić pisemne wezwanie do zapłaty, czy też, ile takich wezwań powinno się wysłać dłużnikowi. Jeśli jednak opóźnienie w płatnościach jest dłuższe niż kilka dni, zdecydowanie nie warto rezygnować z jego przygotowania. A gdy dłużnik nie reaguje na pierwsze pismo, należy rozważyć kolejne. Wpływa na to również fakt, iż na dalszym etapie sprawy, zgodnie z art. 187 KPC, do wszczynającego postępowanie na drodze sądowej pozwu trzeba będzie obowiązkowo dołączyć informację, czy strony podjęły próbę mediacji lub innego pozasądowego sposobu rozwiązania sporu, a w przypadku gdy takich prób nie podjęto, wyjaśnienie przyczyn ich niepodjęcia. Pisemne wezwanie do zapłaty bez wątpienia będzie takim dowodem.
Czym jest zawieszenie i przerwanie biegu przedawnienia?
Zawieszenie i przerwanie terminu przedawnienia to dwa odrębne pojęcia, które nie powinny być ze sobą mylone.
Zawieszenie biegu terminu przedawnienia oznacza, że termin ten przez określony w przepisach czas nie rozpoczyna swojego biegu, natomiast gdy bieg ten już się rozpoczął, dochodzi do jego wstrzymania. W rezultacie okres, na jaki dokonano zawieszenia, nie liczy się do terminu przedawnienia, co skutkuje niejako przedłużeniem ustawowego okresu przedawnienia.
Z przerwaniem biegu terminu przedawnienia wiąże się z kolei skutek w postaci rozpoczęcia jego biegu na nowo.
Kiedy bieg terminu przedawnienia może zostać przerwany?
Dla omawianego zagadnienia istotne pozostają jednak tylko wybrane z przesłanek kodeksowych, skutkujące przerwaniem biegu terminu przedawnienia.
Zgodnie z art. 123 § 1 KC bieg przedawnienia przerywa się w dwóch przypadkach:
- przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia oraz
- przez uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje.
Czy w takim razie wezwanie do zapłaty przerywa bieg terminu przedawnienia?
Mając na uwadze powyższe, należy uznać, iż sam fakt przesłania dłużnikowi tylko wezwania do zapłaty, bez podejmowania żadnych innych czynności, NIE będzie skutkować przerwaniem biegu terminu przedawnienia, mimo że, nawiązując do pkt 1, ma bezpośrednio na celu dochodzenie i zaspokojenie roszczenia.
Po pierwsze, co zostało już wspomniane, wezwanie do zapłaty jest instrumentem windykacji miękkiej. Stosuje się je zatem zanim sprawa trafi na drogę sądową, to znaczy bez angażowania wymiaru sprawiedliwości. A to z kolei oznacza, odwołując się do pkt 1, że nie można potraktować go jako czynności dokonanej przed sądem bądź innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, ponieważ wezwanie do zapłaty kierowane jest przez wierzyciela do dłużnika.
Taką czynnością byłoby już natomiast wniesienie pozwu, czy też zawezwanie do próby ugodowej złożone do sądu. Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 17 czerwca 2021 r., sygn. akt II CSKP 104/21 „Każde zawezwanie do próby ugodowej powoduje przerwę biegu przedawnienia.” W analizowanej sprawie uznał on za prawidłowe stanowisko, zgodnie z którym „Bieg przedawnienia zostaje przerwany każdym, w tym drugim i kolejnym wystąpieniem o zawezwanie do próby ugodowej, bez względu na to, czy rzeczywistą intencją wierzyciela inicjującego postępowanie przed sądem było dążenie do dochodzenia roszczenia, czy jedynie wywołanie skutku, o którym mowa w art. 123 § 1 pkt 1 k.c.”.
Po drugie, odnosząc się do pkt 2, wysłanie wezwania do zapłaty dłużnikowi nie jest od razu równoznaczne z tym, że dłużnik uzna roszczenie. Może zdarzyć się przecież, że nie zareaguje on ani na pierwsze, ani na drugie, ani też na trzecie pismo przypominające mu o jego zobowiązaniu.
Gdyby jednak, w związku z wysłaniem wezwania do zapłaty, dłużnik uznał swój dług, na przykład poprzez wykazanie chęci, zamiaru dokonania zapłaty, wtedy też bieg terminu przedawnienia zostanie przerwany. W takiej bowiem sytuacji mielibyśmy do czynienia z uznaniem roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie to przysługuje.
Jeżeli potrzebują Państwo pomocy w dochodzeniu roszczeń od nierzetelnych kontrahentów lub porady z zakresu Prawa przewozowego bądź Konwencji CMR, zapraszamy do skontaktowania się z naszą kancelarią transportową LEGALTRANS. Na co dzień dbamy o bezpieczeństwo prawne polskich przewoźników drogowych, pomagając im w zarządzaniu ich przedsiębiorstwami!