W transporcie międzynarodowym towarów i osób drogą lądową, morską i powietrzną bardzo często pojawia się pojęcie kabotażu. Sama nazwa wywodzi się od nazwiska żyjącego w XV wieku angielskiego żeglarza Giovanniego Cabota, który w tamtym czasie poruszał się wzdłuż wybrzeży badanych lądów (żegluga przybrzeżna). Obecnie, mówiąc o kabotażu, musimy odnieść go do dwóch rodzajów: żeglugi kabotażowej oraz transportu kabotażowego. Czym jest zatem kabotaż oraz jak wykonywać go legalnie?
Czym jest transport kabotażowy?
Przedmiotem dzisiejszych rozważań będzie w szczególności transport kabotażowy, obejmujący przewozy wykonywane: pojazdami samochodowymi, koleją, samolotami. Istotą transportu kabotażowego jest świadczenie usług transportowych (załadunku i rozładunku) na terenie jednego państwa z wykorzystaniem pojazdu, który został zarejestrowany w innym kraju (lub przez przedsiębiorstwo zarejestrowane w innym kraju). Taka sytuacja będzie mieć miejsce na przykład wtedy, gdy polski przewoźnik zostanie oddelegowany do wykonywania transportu w Niemczech.
Na czym polega żegluga kabotażowa?
Kabotaż dotyczy również transportu morskiego. W takim rozumieniu odnosi się on do żeglugi pomiędzy portami tego samego państwa. Gdy przewóz ten odbywa się w obrębie jednego morza, mówimy o kabotażu małym. Jeśli jednak żegluga pomiędzy portami tego samego kraju przebiega przez różne morza, taki kabotaż nazwiemy wielkim.
Kabotaż w przepisach prawa
Dokumentem regulującym w jednolity sposób zasady odbywania kabotażu na terenie Unii Europejskiej jest Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1072/2009 z dnia 21 października 2009 r. dotyczące wspólnych zasad dostępu do rynku międzynarodowych przewozów drogowych.
Zgodnie z zawartą w nim definicją, przez przewóz kabotażowy rozumie się „krajowy, zarobkowy przewóz wykonywany tymczasowo w przyjmującym państwie członkowskim”.
Artykuł 9 wskazuje, że jeśli przepisy wspólnotowe nie stanowią inaczej, wykonywanie przewozów kabotażowych podlega przepisom ustawowym, wykonawczym i administracyjnym przyjmującego państwa członkowskiego w następujących kwestiach:
- zasad dotyczących umowy przewozu,
- masy i wymiarów pojazdów drogowych,
- wymogów związanych z przewozem określonych kategorii rzeczy, w szczególności towarów niebezpiecznych, szybko psujących się artykułów żywnościowych oraz żywych zwierząt,
- czasu prowadzenia pojazdu i okresów odpoczynku kierowcy,
- podatku od wartości dodanej (VAT) od usług transportowych.
Warunki wykonywania przewozu kabotażowego
Wykonywanie transportu kabotażowego wymaga posiadania przez przewoźnika licencji wspólnotowej. Jeśli jednak kierowca pochodzi z państwa trzeciego, jest zobowiązany dysponować świadectwem kierowcy.
Kabotaż może nastąpić dopiero po wykonaniu przewozu międzynarodowego. Powinien zostać wykonany tym samym pojazdem lub zespołem pojazdów, jakie wykorzystano do transportu międzynarodowego.
W ramach jednego państwa możliwe jest wykonanie do trzech przewozów kabotażowych będących następstwem transportu międzynarodowego z innego państwa członkowskiego lub państwa trzeciego do przyjmującego państwa członkowskiego. Ostatni rozładunek rzeczy powinien odbyć się w ciągu siedmiu dni od ostatniego rozładunku w przyjmującym państwie członkowskim, w ramach dostawy rzeczy w przychodzącym ruchu międzynarodowym.
Przewoźnicy mogą dokonać także niektórych albo wszystkich przewozów kabotażowych w którymkolwiek państwie członkowskim, jednakże pod warunkiem, że będą one ograniczone do jednego przewozu kabotażowego na państwo członkowskie w ciągu trzech dni od wjazdu bez załadunku na terytorium tego państwa członkowskiego.
Przewoźnik jest ponadto zobowiązany posiadać przy sobie dokumenty stanowiące dowód stosowania się do przepisów wspólnotowych. Jest to m.in. list przewozowy CMR do transportu międzynarodowego oraz każdego transportu kabotażowego.
Sankcje za naruszenia przepisów kabotażowych
W sytuacji, w której podczas wykonywania przewozu kabotażowego na terytorium państwa doszło do naruszenia przepisów niniejszego rozporządzenia lub wspólnotowych albo krajowych przepisów dotyczących przewozu kabotażowego, właściwe organy przyjmującego państwa członkowskiego bez uszczerbku dla możliwości wszczęcia postępowania karnego, są uprawnione do nałożenia sankcji na przewoźnika niemającego siedziby w tym państwie, który dokonał naruszeń.
Sankcje te nie mogą mieć charakteru dyskryminującego. Mogą przybrać natomiast formę upomnienia. Jeśli jednak naruszenie miało charakter poważny, w ramach kary możliwe jest nałożenie na przewoźnika zakazu wykonywania przewozów kabotażowych na terytorium przyjmującego państwa członkowskiego.
Wykonywanie przewozów kabotażowych na terytorium Polski
Wykonywanie transportu kabotażowego na terenie Polski wymaga uzyskania zezwolenia, które wydaje Główny Inspektor Transportu Drogowego. O takie zezwolenie muszą wystąpić przedsiębiorcy mający siedzibę poza Unią Europejską, Szwajcarią, Norwegią, Islandią i Liechtensteinem oraz ci, którzy chcą wykonywać kabotaż pojazdem zarejestrowanym poza ww. państwami.
Zezwolenie na przewóz kabotażowy nie jest natomiast wymagane, gdy przewoźnik ma siedzibę na terytorium UE, w Norwegii, Szwajcarii, Islandii lub Liechtensteinie, lub też jego pojazd został zarejestrowany w jednym z tych krajów.
Do wniosku o wydanie zezwolenia na przewozy kabotażowe przewoźnik musi dołączyć co najmniej dwie pozytywne opinie na swój temat, wydane przez organizacje o zasięgu ogólnokrajowym zrzeszające przewoźników drogowych.
Na decyzję oczekuje się nie dłużej niż miesiąc, z możliwością wydłużenia terminu do 2 miesięcy. W przypadku uzyskania decyzji odmownej zainteresowanemu przysługuje wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy. Należy złożyć go w terminie 14 dni od dnia otrzymania decyzji odmownej.
Przewoźnicy, którzy wielokrotnie naruszyli przepisy kabotażowe, mogą zostać objęci przez Generalnego Inspektora Transportu Drogowego zakazem wykonywania kabotażu w Polsce przez okres 2 lat.
Jeśli chcą Państw dowiedzieć się więcej na temat zasad kabotażu, zapraszamy do kontaktu ze specjalistami z Kancelarii Transportowej Legaltrans.