Ponad 122 mln złotych – tyle na mocy ostatnich dwóch decyzji Prezesa UOKiK zapłaci łącznie sześciu spółek wraz z kadrami zarządzającymi, które dopuściły się praktyk ograniczających konkurencję na krajowym rynku obrotu samochodami ciężarowymi. Zawarte porozumienia przez lata ograniczały swobodę nabywców w zakresie wyboru i zakupu ciężarówek DAF, a także wymuszały na nich płacenie zawyżonych cen. Obecnie jednak każdy, kto poniósł szkodę związaną z nieuczciwymi praktykami, może ubiegać się o odszkodowanie przed sądem.
Dealerzy, na których zostały nałożone sankcje to spółki: DBK z siedzibą w Olsztynie, ESA Trucks Polska z siedzibą w Komornikach, TB Truck & Trailer Serwis z siedzibą w Wolicy, Van Tilburg-Bastianen Groep B.V. z siedzibą w Bredzie (Holandia), WTC z siedzibą w Długołęce oraz Wanicki z siedzibą w Mogilanach.
Zmowy cenowe i podział rynku
Porozumienie będące przedmiotem pierwszej z wydanych decyzji zgodnie z informacjami przekazanymi przez UOKiK zostało zawarte w lutym 2011 r. i trwało do marca 2018 r., czyli 7 lat. Z początku dotyczyło wyłącznie spółek DBK, WTC oraz ESA Trucks Polska. TB Truck & Trailer Serwis i spółka holenderska dołączyły do niego w 2016 r.
W wyniku zawartej pomiędzy uczestnikami zmowy doszło do podziału rynku sprzedaży samochodów ciężarowych DAF. Sprzedawcy ustalili określone strefy, obszary, na których każdy z nich zyskał pełną wyłączność. Potwierdzili również, że nie będą oni rywalizować o klientów w innych częściach kraju, należących do pozostałych członków porozumienia. Dokonywali ponadto ustaleń cenowych w odniesieniu do ciężarówek DAF, a cztery ze spółek (z wyłączeniem ESA Trucks Polska) uzgadniały między sobą warunki składania ofert w przetargach dotyczących samochodów ciężarowych. Przeprowadzone postępowanie potwierdziło także regularny, stały kontakt pomiędzy podmiotami, który miał na celu monitorowanie, kontrolowanie przestrzegania przyjętych ustaleń.
W efekcie przez lata osoby zainteresowane zakupem ciężarówek DAF mogły nabyć je wyłącznie od określonego dealera i po ustalonej przez niego cenie. Gdy nabywca z jednego obszaru Polski chciał zakupić pojazd od sprzedawcy z innej części kraju, był do tego zniechęcany poprzez m.in. podawanie zawyżonej ceny. Takie praktyki miały za zadanie skłonić kupującego do dokonania transakcji ze sprzedającym ze „swojego” obszaru.
Sankcje finansowe dla dealerów i menadżerów
Za dokonanie podziału rynku, czynienie ustaleń cenowych oraz wymianę informacji o ofertach składanych w przetargach na spółki nałożono kary finansowe w wysokości:
- DBK – 45 289 797,52 zł
- WTC – 24 310 342,89 zł
- ESA Trucks Polska – 40 498 200,00 zł
- TB Truck & Trailer Serwis – 5 946 417,83 zł
- Van Tilburg-Bastianen Groep – 2 077 404,20 zł
Sankcje dla spółek TB Truck & Trailer Serwis i Van Tilburg-Bastianen Groep są wyraźnie niższe niż dla pozostałych, ponieważ przedsiębiorcy przyznali się do udziału w porozumieniu oraz przedstawili Urzędowi odpowiednie dowody (tzw. program łagodzenia kar leniency). Obie spółki dobrowolnie poddały się także karze, co łącznie przyczyniło się do obniżenia wysokości nałożonych na nich sankcji o 60% (odpowiednio 50% i 10%).
Pierwsza decyzja nałożyła ponadto kary finansowe na 8 przedstawicieli kadr zarządzających ww. spółkami. W postępowaniu ustalono, że oni również brali czynny udział w porozumieniu. Łączna wysokość nałożonych sankcji sięga około 1,7 mln złotych. Niższe o 50% kary w związku z programem leniency otrzymali menadżerowie spółek TB Truck & Trailer Serwis i Van Tilburg-Bastianen Groep. Przedstawiciel TB Truck & Trailer Serwis dobrowolnie poddał się karze, dlatego jej wysokość obniżono o kolejne 10%.
Praktyki ograniczające konkurencję w przetargach publicznych
Przedmiotem drugiej z wydanych przez Prezesa UOKiK decyzji było porozumienie zawarte pomiędzy spółką DBK, WTC a firmą Wanicki. Również dotyczyło ono podziału rynku w odniesieniu do pojazdów ciężarowych marki DAF. W tym jednak przypadku zmowa odnosiła się przede wszystkim do pojazdów nabywanych przez klientów końcowych w drodze zamówień publicznych. Sprzedawcy ustalili, że każdy z nich będzie uczestniczyć w przetargach publicznych jedynie w określonym regionie. Nie będzie jednocześnie startować ze swoją ofertą na terytoriach, które przypadają pozostałym członkom porozumienia.
Za praktyki ograniczające konkurencję nałożono na nich kary finansowe w wysokości:
- DBK – 1 293 994,21 zł
- WTC – 709 070,06 zł
- Firma Wanicki – 652 766,02 zł
Spółka Wanicki dobrowolnie poddała się karze, dlatego została ona obniżona o 10%.
Odszkodowanie dla pokrzywdzonych
Na mocy ustawy o roszczeniach o naprawienie szkody wyrządzonej przez naruszenie prawa konkurencji z dnia 21 kwietnia 2017 r. każdy, kto doznał szkody w wyniku naruszenia prawa konkurencji, może ubiegać się o jej naprawienie przez sprawcę. Przepisy zezwalają na to, aby ze swoim roszczeniem wobec sprawcy mogła wystąpić zarówno osoba fizyczna, jak i prawna, niezależnie od tego, czy została ona poszkodowana w sposób pośredni, czy bezpośredni. Znaczenia nie ma także to, czy ze sprawcą naruszenia łączyła ją bezpośrednia, czy pośrednia relacja gospodarcza. Może być to dlatego m.in. kontrahent przedsiębiorcy naruszającego prawa konkurencji, jego konkurent, a nawet konsument.
Źródło:
- https://www.uokik.gov.pl/aktualnosci.php?news_id=18174
- Sentencja decyzji nr DOK-6/2021
- Sentencja decyzji nr DOK-8/2021