Liczbę jednoosobowych działalności gospodarczych (JDG) w Polsce podaje się w milionach. Jednoosobowa działalność gospodarcza to także popularna forma świadczenia usług transportowych. Jak każda inna z dostępnych, ma ona zarówno swoje plusy, jak i minusy. Jedną z najczęściej wskazywanych wad prowadzenia firmy w formie jednoosobowej działalności gospodarczej stanowi szeroko unormowana odpowiedzialność przedsiębiorcy za zobowiązania, w tym powstałe długi. Jak kształtuje się zakres takiej odpowiedzialności i o jakich zasadach należy pamiętać?
Jednoosobowa działalność gospodarcza to, odwołując się do ustawy Prawo przedsiębiorców, zorganizowana działalność zarobkowa, wykonywana we własnym imieniu i w sposób ciągły. Za przedsiębiorcę ustawa ta traktuje z kolei osobę fizyczną, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną niebędącą osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, wykonującą działalność gospodarczą, a także wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej działalności.
Jednoosobową działalność gospodarczą uznaje się za najprostszą, najmniej sformalizowaną formę prowadzenia działalności w Polsce, ponieważ nie wymaga ona m.in. wnoszenia wkładu własnego, czy też sporządzania umowy lub statutu. Do utworzenia jednoosobowej działalności gospodarczej wystarczy tak w zasadzie złożenie jednego wniosku i uzyskanie wpisu do CEDIG. Stąd też jest ona bardzo często wybierana przez nowych przedsiębiorców, dopiero startujących z własnym biznesem i niemających jeszcze wystarczającego doświadczenia.
Istota jednoosobowej działalności gospodarczej
Dla jednoosobowej działalności gospodarczej szczególnie istotne pozostaje jedno ze sformułowań zawartych w ww. definicji jednoosobowej działalności gospodarczej, jakim jest „wykonywana we własnym imieniu”.Właścicielem JDG, jak również jednocześnie zarządzającym takim przedsiębiorstwem, zawsze pozostaje tu będący osobą fizyczną przedsiębiorca. To na nim spoczywa obowiązek podejmowania wszelkich koniecznych działań związanych z codziennym funkcjonowaniem i prowadzeniem firmy. Na skutek utworzenia jednoosobowej działalności gospodarczej nie dochodzi bowiem do powstania odrębnego bytu prawnego, jak ma to miejsce w przypadku spółki. Przedsiębiorca działa we własnym imieniu, na własny rachunek. Takie ukształtowanie jednoosobowej działalności gospodarczej przekłada się dlatego bezpośrednio również na kwestie związane z odpowiedzialnością za zobowiązania firmy.
Jak kształtuje się odpowiedzialność przedsiębiorcy prowadzącego jednoosobową działalność gospodarczą?
Prowadzenie firmy zawsze wiąże się z koniecznością zaciągania zobowiązań różnego rodzaju. I to właśnie te zobowiązania stanowią źródło kontraktowej odpowiedzialności przedsiębiorcy, do której zostanie on pociągnięty w razie niewywiązania się ze swojego zobowiązania, na przykład braku zapłaty. W związku z tym, że przedsiębiorca, prowadząc jednoosobową działalność gospodarczą, wykonuje ją we własnym imieniu, jego odpowiedzialność kształtuje się odmiennie niż odpowiedzialność chociażby w spółce z o.o.
Przedsiębiorca prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą odpowiada za zobowiązania całym swoim majątkiem, rozumianym nie tylko jako majątek samego przedsiębiorstwa, ale także majątek osobisty (również ten, nabyty przed rozpoczęciem działalności), w sposób nieograniczony.
Co więcej, nie mamy w tym przypadku do czynienia z odpowiedzialnością subsydiarną, co oznacza, że wierzyciele mogą od razu dążyć do zaspokojenia swoich roszczeń z majątku osobistego przedsiębiorcy, pomijając majątek wchodzący w skład jego przedsiębiorstwa.
W praktyce zatem prowadzona egzekucja może objąć szeroki zakres składników majątku przedsiębiorcy, uwzględniając w szczególności środki zgromadzone na rachunkach bankowych (prywatnych i firmowych), przedmioty nabyte i wykorzystywane w prowadzonej działalności (m.in. firmowy samochód oraz inny sprzęt, lokal/biuro itp.), w tym również składniki niematerialne, a także przedmioty wchodzące w skład majątku prywatnego (m.in. prywatny samochód, mieszkanie itp.).
Odpowiedzialność w JDG a pozostawanie w związku małżeńskim
Przedsiębiorcy prowadzący działalność w formie JDG bardzo często zastanawiają się także, jak ma się ona do pozostawania w związku małżeńskim, zwłaszcza w odniesieniu do ciążącej na nich odpowiedzialności.
Należy pamiętać, że po pierwsze, na mocy art. 31 KRO, z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą natomiast do majątku osobistego każdego z małżonków. Do majątku wspólnego należą m.in. pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków, dochody z majątku wspólnego i osobistego każdego z małżonków, środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków.
Dla tematyki niniejszego artykułu istotna pozostaje jednak w szczególności zasada wyrażona w art. 41 KRO, zgodnie z którą, jeżeli małżonek zaciągnął zobowiązanie za zgodą drugiego małżonka, wierzyciel może żądać zaspokojenia także z majątku wspólnego małżonków.
Gdyby natomiast małżonek zaciągnął zobowiązanie bez zgody drugiego małżonka albo zobowiązanie jednego z małżonków nie wynikało z czynności prawnej, wierzyciel może żądać zaspokojenia m.in. z majątku osobistego dłużnika, z wynagrodzenia za pracę lub z dochodów uzyskanych przez dłużnika z innej działalności zarobkowej, a jeżeli wierzytelność powstała w związku z prowadzeniem przedsiębiorstwa, także z przedmiotów majątkowych wchodzących w skład przedsiębiorstwa.
Z powyższego wynika tym samym, że odpowiedzialność małżonka przedsiębiorcy za zaciągnięte przez przedsiębiorcę zobowiązania związane z prowadzoną firmą pozostaje uzależniona od tego, czy wyraził on na taką czynność zgodę. Jeżeli małżonek przedsiębiorcy zgody udzielił, wierzyciel ma wtedy prawo dochodzić należnych roszczeń również z ich majątku wspólnego, jednakże z wyłączeniem majątku osobistego drugiego z małżonków. Gdy natomiast takiej zgody nie ma, odpowiedzialność ponosi tylko małżonek-przedsiębiorca jako ten, który zobowiązanie zaciągnął. W związku z tym, że jej zakres nie obejmuje już majątku wspólnego, nieco ogranicza to tym samym wierzycielowi pole do działania.
Zwracamy oczywiście uwagę na to, że powyższe zasady obowiązują, gdy małżonkowie pozostali przy ustawowym ustroju majątkowym, nie decydując się na zawarcie innej umowy majątkowej, na przykład umowy znoszącej wspólność majątkową i wprowadzającej rozdzielność majątkową.
Skuteczna windykacja faktur w transporcie z kancelarią LEGALTRANS
Dochodzenie roszczeń od przedsiębiorcy prowadzącego jednoosobową działalność gospodarczą nie różni się niczym szczególnym w porównaniu z windykacją faktur w transporcie od innych podmiotów, z zastrzeżeniem, że w tym przypadku wierzyciele mogą kierować swoje roszczenia bezpośrednio do osoby przedsiębiorcy. Z początku rekomendowane będzie więc podjęcie działań polubownych, a gdyby nie zakończyły się one powodzeniem – konieczne stanie się wkroczenie na drogę sądową. Biorąc jednak pod uwagę szeroki zakres odpowiedzialności przedsiębiorcy i fakt, że składa się na nią także jego majątek prywatny, konsekwentne i stanowcze działania windykacyjne w wielu przypadkach są w stanie szybko przynieść upragnione rezultaty.
Jeśli już natrafili Państwo na nierzetelnego kontrahenta i nie wiedzą, jak należy teraz postąpić, rekomendujemy, by niezwłocznie zwrócić się o profesjonalną pomoc prawną. Nasza kancelaria LEGALTRANS jest gotowa reprezentować Państwa interesy zarówno na etapie windykacji miękkiej, jak i twardej, a także podczas ewentualnej egzekucji komorniczej. Zapraszamy do kontaktu!