Zdecydowana większość przedsiębiorców dysponujących flotami pojazdów decyduje się ubezpieczyć je w ramach dobrowolnego ubezpieczenia Autocasco (AC). Gdy dojdzie do powstania szkody w samochodzie służbowym powierzonym przez pracodawcę swojemu pracownikowi, dokonanie jej likwidacji będzie mogło odbyć się zarówno z ubezpieczenia OC jak i AC.
Taka sytuacja jest dozwolona jednak tylko wtedy, gdy pracodawca ponosi rzeczywiste koszty udziału własnego. Rynek ubezpieczeń nie zezwala na to, aby pracodawca otrzymał pełne odszkodowanie bez ponoszenia kosztów, partycypacji w likwidacji szkody, przy jednoczesnym żądaniu od pracownika, aby ten pokrył swój udział.
Powierzenie mienia pracownikowi – zakres odpowiedzialności
Zakres odpowiedzialności pracownika za powierzone mu przez pracodawcę mienie regulują przepisy kodeksu pracy. W art. 124 § 1 i 2 wskazano, że pracownik odpowiada w pełnej wysokości za szkodę powstałą mieniu, które zostało mu powierzone z obowiązkiem zwrotu albo do wyliczenia się. Do powierzonego mienia zaliczają się:
- pieniądze, papiery wartościowe lub kosztowności,
- narzędzia i instrumenty lub podobne przedmioty,
- środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze.
Pracownik odpowiada w pełnej wysokości również za szkodę w mieniu innym niż wymienione powyżej, powierzonym mu z obowiązkiem zwrotu albo do wyliczenia się.
Odpowiedzialność pracownika za mienie powierzone
W przypadku mienia powierzonego pracownik jest zatem zobowiązany do naprawienia szkody w pełnej wysokości, co oznacza nie tylko pokrycie rzeczywistych strat (koszt naprawy samochodu), ale i utraconych przez pracodawcę korzyści (utrata wartości samochodu na skutek zdarzenia drogowego). Powierzenie mienia przenosi na pracownika odpowiedzialność za jego utratę lub zniszczenie. W przypadku stosowania przepisów dotyczących mienia powierzonego pracodawca nie jest zobowiązany do udowadniania winy pracownika, a jedynie faktu wyrządzenia szkody w określonej wysokości.
Chcą uwolnić się od odpowiedzialności, pracownik musi wykazać, że szkoda powstała z przyczyn od niego niezależnych, na przykład wskutek niezapewnienia przez pracodawcę warunków umożliwiających zabezpieczenie powierzonego mienia.
Aby mówić o powstaniu pełnej odpowiedzialności, pracodawca powinien dokonać prawidłowego powierzenia mienia. Rozumie się przez to zgodę pracownika na powierzenie mienia z obowiązkiem zwrotu. Zgoda ta powinna być wyrażona albo w formie samego przyjęcia przedmiotu, albo w formie pisemnej. Dotyczy ona także odpowiedniego powierzenia pojazdu z możliwością objęcia go w posiadanie i sprawowania nad nim pieczy.
Odpowiedzialność pracownika za szkodę wyrządzoną pracodawcy
Od odpowiedzialności pracownika za mienie powierzone należy odróżnić odpowiedzialność pracownika za szkodę wyrządzoną w mieniu pracodawcy (bez jego powierzenia), o której mowa w art. 114 kodeksu pracy. Jest to tak zwana odpowiedzialność materialna, spoczywająca na pracowniku, który wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych ze swej winy wyrządził pracodawcy szkodę.
Odpowiedzialność materialna za szkodę została ograniczona do granic rzeczywistej straty poniesionej przez pracodawcę i tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego wynikła szkoda.
Pracownik nie ponosi odpowiedzialności za szkodę w takim zakresie, w jakim pracodawca lub inna osoba przyczyniły się do jej powstania albo zwiększenia.
Kluczowe dla określenia wysokości obciążenia pozostaje ustalenie tego, czy szkoda nastąpiła z winy umyślnej, czy nieumyślnej. Na przykładzie samochodu służbowego, w razie jego uszkodzenia lub utraty, które nastąpiły:
- na skutek nieumyślnego działania pracownika – odszkodowanie ustala się w wysokości wyrządzonej szkody, jednak nie może ono przewyższać kwoty trzymiesięcznego wynagrodzenia przysługującego pracownikowi w dniu wyrządzenia szkody (art. 119 kodeksu pracy). Szkoda wyrządzona przez pracownika nieumyślnie może, jednakże nie musi zostać zlikwidowana w ramach ubezpieczenia AC. Przeszkodą do skorzystania z polisy AC będzie w tym przypadku stwierdzenie znamion rażącego niedbalstwa po stronie pracownika.
- na skutek umyślnego działania pracownika (lub rażącego niedbalstwa) – pracownik, który umyślnie wyrządził szkodę pracodawcy, jest obowiązany do jej naprawienia w pełnej wysokości (art. 122 kodeksu pracy). Musi pokryć zatem nie tylko poniesione przez pracodawcę straty, ale i utracone przez niego korzyści. W takiej sytuacji strony powinny przygotować się na odmowę wypłaty odszkodowania z polisy AC, a podmiotem zobowiązanym do naprawienia szkody będzie wyłącznie pracownik.
- bez winy pracownika – likwidacja szkody powstałej bez winy pracownika następuje z ubezpieczenia AC. Pracownik jest jednak zobowiązany do udowodnienia braku swojej winy w powstałej szkodzie. Mając na uwadze powyższe, należy podkreślić, że żadne postanowienia zawarte w polisie AC nie są w stanie zwolnić pracownika z odpowiedzialności za uszkodzenie lub utratę pojazdu służbowego należącego do pracodawcy. Zawarcie umowy AC nigdy nie daje zatem pełnego poczucia bezpieczeństwa, ponieważ tak jak wiele innych umów tego typu, zawiera przeważnie określone wyłączenia, które mają chronić interes ubezpieczyciela.
Likwidacja szkód komunikacyjnych – wsparcie kancelarii transportowej LEGALTRANS
W wyniku stale rosnącego zapotrzebowania branży transportowej na profesjonalną i kompleksową obsługę prawną, nasza kancelaria zapewnia swoim klientom pomoc w likwidacji szkód w transporcie, w tym szkód komunikacyjnych. Wspieramy także naszych Klientów w uzyskaniu odszkodowania za szkody w transporcie oraz przygotowaniu całej wymaganej dokumentacji.
LEGALTRANS – serdecznie zapraszamy do zapoznania się z naszą ofertą oraz kontaktu w celu ustalenia szczegółów współpracy!