1 sierpnia 2022
W jednym z ostatnich artykułów wskazywaliśmy na potrzebę posiadania ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej spedytora (OCS). Dzisiaj postaramy się zwrócić uwagę na najważniejsze, kluczowe postanowienia, jakie powinny się w niej znaleźć.
Umowa spedycji – umowa starannego działania
Przypomnijmy, że zgodnie z treścią art. 794 § 1 i 2 kodeksu cywilnego przez umowę spedycji spedytor zobowiązuje się za wynagrodzeniem w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa do wysłania lub odbioru przesyłki albo do dokonania innych usług związanych z jej przewozem. Może występować on w imieniu własnym albo w imieniu dającego zlecenie.
Umowa spedycji to umowa starannego działania, a nie umowa rezultatu. W literaturze prawniczej wskazuje się, że poprzez „wysłanie lub odbiór” przesyłki nie należy rozumieć tylko czynności faktycznych, a zobowiązanie do dokonania określonych czynności. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 25 września 2003 r., sygn. akt V CK 204/02 uznał, że sam fakt zaistnienia szkody transportowej nie dowodzi odpowiedzialności spedytora.
Zleceniodawcy z niechęcią odnoszą się dlatego do tak ukształtowanej zasady odpowiedzialności, często sugerując jej umowne wyłączenie, co jest dopuszczalne na podstawie art. 3531 kodeksu cywilnego zgodnie z zasadą swobody umów.
Swoboda w zakresie układania stosunku prawnego nie może jednak w swojej treści lub celu sprzeciwiać się właściwości tego stosunku, ustawie i zasadom współżycia społecznego.
Udzielanie porad przy sporządzaniu i zawieraniu umów przewozowych
Inne czynności podejmowane w ramach umowy spedycji polegają natomiast najczęściej na „udzielaniu porad, zawieraniu umów przewozu, sporządzaniu dokumentów przewozowych, odbiorze przesyłki od nadawcy lub przewoźnika, przekazaniu przesyłki odbiorcy.
Mogą to być również inne czynności organizacyjno-prawne związane z przewozem, takie jak znalezienie przewoźnika, przygotowanie listów przewozowych czy też zawarcie umowy przewozu z przewoźnikiem w imieniu zleceniodawcy oraz zapłata przewoźnikowi wynagrodzenia za przewóz” (Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 19 grudnia 2007 r., sygn. akt VI ACa 400/07).
Umowa ubezpieczenia transportowego – kto może dochodzić roszczeń od spedytora?
Podmiotem, który może dochodzić roszczeń względem spedytora, jest tylko zleceniodawca. Odbiorca niebędący stroną umowy zyskuje takie uprawnienie jedynie wtedy, gdy nabędzie te roszczenia w drodze przelewu wierzytelności. A zatem, aby ubezpieczyciel zlikwidował szkodę z OCS, z roszczeniem powinien wystąpić zleceniodawca.
Nie możemy jednak zapominać, że spedytor wchodzi także w relacje z innymi podmiotami, względem których ponosi odpowiedzialność. Przy ich wyborze jest zobowiązany do dołożenia należytej staranności. Zgodnie z treścią art. 799 Kodeksu Cywilnego spedytor jest odpowiedzialny za przewoźników i dalszych spedytorów, którymi posługuje się przy wykonaniu zlecenia, chyba że nie ponosi winy w wyborze.
Należyta staranność zostanie dochowana wtedy, gdy spedytor wykaże, że powierzył określone usługi przewozowe przewoźnikowi, „którego profesjonalizm i jakość świadczonych usług budziła zaufanie. Zaufanie spedytora oparte musi być na jego wiedzy dotyczącej poziomu usług świadczonych przez wybranego przewoźnika” (Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 stycznia 2004 r., II CK 389/02).
Spedytor ponosi odpowiedzialność nie tylko względem przewoźnika drogowego, ale i przewoźnika morskiego, w szczególności za demurrage (opłata za korzystanie ze sprzętu w terminalu portowym), detention (opłata naliczana, gdy kontener jest już w posiadaniu klienta, niezależnie od tego czy jest on pełny bądź pusty) i koszty utylizacji nieodebranego towaru. Roszczenie zwrotne względem zleceniodawcy zawsze pozostaje uzależnione od dołożenia przez spedytora należytej staranności.
Co powinno znaleźć się w umowie OC spedytora?
Mając na uwadze powyższe przepisy, możemy wyszczególnić kilka istotnych postanowień, którymi powinna odznaczać się każda umowa OCS należycie chroniąca zarówno interesy samego spedytora, jak i jego zleceniodawcy.
Wskazane jest przede wszystkim, aby obejmowała ona odpowiedzialność cywilną nie tylko względem zleceniodawcy, ale także innych podmiotów, którymi spedytor posługuje się do wykonania spedycji.
Umowa OCS nie powinna wyłączać ochrony w przypadku przyjęcia przez spedytora w umowie odpowiedzialności z pominięciem art. 799 kodeksu cywilnego, a ponadto uzależniać ochrony ubezpieczeniowej od wykazania należytej staranności przy wyborze podwykonawców, dalszych spedytorów i przewoźników. Należy pamiętać, że wina w wyborze do podstawowa przesłanka, która wpływa na zakres odpowiedzialności spedytora.
Idealna umowa ubezpieczenia OCS to również taka umowa, która nie wyłącza ochrony ubezpieczeniowej w przypadku wydania towaru osobie nieuprawnionej, co jest szczególnie istotne w spedycji morskiej.
Wsparcie w zawieraniu umów OCS – kancelaria transportowa LEGALTRANS
Chcąc mieć pewność odnośnie do rzetelnie sporządzonej umowy OCS, która gwarantuje pełny zakres ochrony odpowiadający rodzajowi i specyfice świadczonych usług, przedsiębiorcy regularnie zwracają się w tym miejscu o wsparcie do ekspertów.
Do jednych z podstawowych usług naszej kancelarii prawnej LEGALTRANS należy opiniowanie i sprawdzanie umów gospodarczych istotnych w branży transportowej. Niewątpliwie zaliczają się do nich również umowy OCP i OCS. Nasze działania mają na celu szybkie wykrycie wszelkich postanowień budzących wątpliwości lub niekorzystnych dla naszych klientów oraz zastąpienie ich rekomendowanymi przez nas rozwiązaniami.
Wieloletnie doświadczenie w tej branży i biegła znajomość aktualnych przepisów pozwalają nam należycie zadbać o interesy każdego przedsiębiorcy. Jedną z naszych usług jest stała obsługa prawna przedsiębiorstw z branży TSL, która daje naszym Klientom poczucie bezpieczeństwa prawnego.
Jeżeli potrzebują Państwo pomocy w sporządzaniu, zabezpieczaniu, zawieraniu lub kontroli różnego rodzaju umów gospodarczych, zapraszamy do kontaktu!