Aby zatrudnić w firmie transportowej kierowcę zawodowego, nie będzie wystarczające wyłącznie legitymowanie się przez niego prawem jazdy określonego typu. Osoby ubiegające się o tę pracę są zobowiązane spełnić jeszcze kilka dodatkowych warunków, które reguluje w szczególności ustawa o transporcie drogowym. Na co powinni więc zwrócić uwagę pracodawcy rekrutujący do pracy osoby na to stanowisko?
Kto może zostać kierowcą zawodowym?
Wykonywanie zawodu kierowcy zawodowego ciężarówki jest obwarowane wieloma wymogami, znacząco wykraczającymi poza posiadanie prawa jazdy określonego typu (C, C+E, C1, C1+ E, D, D+E, D1, D1+E). Przewidziano je w art. 39a i następnych u.t.d.
Pierwszy z nich to odpowiedni wiek, wynoszący 18 lat, 21 lat lub 23 lata, w zależności od kategorii prawa jazdy oraz rodzaju uzyskanej kwalifikacji.
Kierowca zawodowy musi legitymować się również dokumentem stwierdzającym posiadanie uprawnienia do kierowania pojazdami silnikowymi lub zespołami pojazdów, którym jest przede wszystkim wydane w kraju prawo jazdy. Kierowcy, którzy nie posiadają natomiast polskiego prawa jazdy z wpisem kodu 95, jednak zamierzają ubiegać się o pracę na terytorium RP, mają obowiązek uzyskać Kartę Kwalifikacji Kierowcy (KKK), która potwierdzi ich uprawnienia do wykonywania przewozów ciężarówkami i autobusami (kat. C, C+E, D, D+E).
Kolejnym z warunków dopuszczających do podjęcia się pracy na stanowisku kierowcy zawodowego jest brak przeciwwskazań zdrowotnych i psychologicznych, o czym orzeka lekarz medycyny pracy. Informacja o wykonaniu tych badań będzie następnie niezbędna w celu wyrobienia Profilu Kierowcy Zawodowego (PKZ) we właściwym Wydziale Komunikacji.
Od kierowców zawodowych wymaga się w dodatku, poza zdaniem egzaminu państwowego na prawo jazdy, uzyskania odpowiednich kwalifikacji – kwalifikacji wstępnej lub kwalifikacji wstępnej przyspieszonej, a następnie przystępowania do odnawiającego posiadane uprawnienia szkolenia okresowego. Nie dotyczy to natomiast kierowców pojazdów, do kierowania którymi potrzebne jest prawo jazdy kategorii AM, A1, A2, A, B1, B lub B+E.
Do uzyskania kwalifikacji może przystąpić osoba posiadająca profil kierowcy zawodowego, niemająca przeciwwskazań zdrowotnych i psychologicznych do wykonywania pracy na stanowisku kierowcy, która: zapoznała się z programem odpowiedniej kwalifikacji oraz przebywa na terytorium RP co najmniej 185 dni w roku ze względu na więzi osobiste lub zawodowe albo studiuje w Polsce od co najmniej sześciu miesięcy i przedstawi zaświadczenie potwierdzające ten fakt lub nie jest obywatelem państwa członkowskiego UE, mająca zamiar wykonywać przewozy na rzecz podmiotu mającego siedzibę na terytorium RP.
Do uczestnictwa w szkoleniu okresowym jest z kolei uprawniona osoba posiadająca profil kierowcy zawodowego, która: zapoznała się z programem szkolenia okresowego oraz przebywa na terytorium RP co najmniej 185 dni w roku ze względu na więzi osobiste lub zawodowe albo studiuje w Polsce od co najmniej sześciu miesięcy i przedstawi zaświadczenie potwierdzające ten fakt lub pracuje na rzecz podmiotu mającego siedzibę na terytorium RP i wykonującego przewóz drogowy. Kierowca zawodowy ma obowiązek, co pięć lat, począwszy od dnia uzyskania świadectwa kwalifikacji zawodowej poświadczającego uzyskanie kwalifikacji, ukończyć szkolenie okresowe odpowiednio do pojazdu, którym wykonuje przewóz drogowy.
Zatrudnianie kierowcy zawodowego a obowiązki pracodawcy
Podstawowym obowiązkiem każdego pracodawcy, zamierzającego zatrudnić w swojej firmie kierowcę zawodowego, jest sprawdzenie, czy posiada on wszystkie wymagane kwalifikacje, uprawniające go do prowadzenia pojazdów ciężarowych.
Powinien on również skierować pracownika na obowiązkowe badania zdrowotne i psychologiczne (wraz z pokryciem kosztów takich badań – art. 39l ust. 1 pkt 2 u.t.d.), których celem jest stwierdzenie istnienia lub braku przeciwwskazań do wykonywania pracy na tym stanowisku oraz kierowania pojazdami. Pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku w warunkach pracy opisanych w skierowaniu na badania lekarskie. Badania te wykonuje się na zasadach określonych w prawie pracy. Do ukończenia przez kierowcę 60 lat należy przeprowadzać je co 5 lat, z kolei później – co 30 miesięcy. Badania lekarskie wykonują lekarze uprawnieni do wykonywania badań profilaktycznych, o których mowa w przepisach Kodeksu pracy, posiadający dodatkowo uprawnienia do przeprowadzania badań lekarskich kandydatów na kierowców i kierowców określone w odrębnych przepisach. Pracodawca jest ponadto zobowiązany do przechowywania przez cały okres zatrudnienia kopii orzeczeń lekarskich oraz prowadzenia dokumentacji dotyczącej badań lekarskich i psychologicznych. Z chwilą rozwiązania stosunku pracy powinien przekazać zgromadzone dokumenty z powrotem pracownikowi.
Obowiązkiem przedsiębiorcy zatrudniającego kierowców zawodowych jest nie tylko kierowanie ich na badania lekarskie i psychologiczne, ale i szkolenia okresowe z jednoczesnym stworzeniem dla nich warunków organizacyjnych, umożliwiających ukończenie takiego szkolenia. O ile w przypadku badań lekarskich i psychologicznych pracodawca miał obowiązek pokryć koszty ich przeprowadzenia, o tyle w odniesieniu do szkoleń okresowych nie jest już to obligatoryjne.
Obowiązki pracodawcy związane z zatrudnieniem wynikające z prawa pracy
Powyższe wynikają z ustawy o transporcie drogowym. Nie wolno jednak zapominać, że obowiązki pracodawcy związane z zatrudnieniem określa także sam Kodeks pracy, jeżeli tylko przewoźnik podpisuje z kierowcą umowę o pracę, a nie umowę cywilnoprawną. Do jednych z najważniejszych należy:
- poinformowanie kierowcy, nie później niż w terminie 7 dni od dnia dopuszczenia do pracy, o m.in.: obowiązującej dobowej i tygodniowej normie czasu pracy, dobowym i tygodniowym wymiarze czasu pracy, przysługujących przerwach, zasadach pracy w godzinach nadliczbowych,
- zaznajomienie pracowników podejmujących pracę z zakresem ich obowiązków, sposobem wykonywania pracy na wyznaczonych stanowiskach oraz ich podstawowymi uprawnieniami,
- organizowanie pracy w sposób zapewniający pełne wykorzystanie czasu pracy,
- zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy wraz z prowadzeniem systematycznych szkoleń pracowników w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy,
- prowadzenie i przechowywanie w postaci papierowej lub elektronicznej dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz akt osobowych pracowników (dokumentacja pracownicza),
- informowanie pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą, oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami.
Kierowca zawodowy z możliwością zakazu jednoczesnego zatrudnienia u innego pracodawcy
Mimo wprowadzenia do Kodeksu pracy przepisu, który zabrania pracodawcom zakazywania swoim pracownikom jednoczesnego pozostawania w stosunku pracy z innym pracodawcą lub jednoczesnego pozostawania w stosunku prawnym będącym podstawą świadczenia pracy innym niż stosunek pracy, obecnie kierowcy zawodowi powinni liczyć się z możliwością spotkania się z odmową ze strony swojego przełożonego.
Na skutek sierpniowej nowelizacji, która w art. 24 ust. 3 ustawy o czasie pracy kierowców przewidziała wyjątek od tej zasady, pracodawca może już nie zgodzić się na jednoczesne zatrudnienie, powołując się na jedną z dwóch przesłanek: jeżeli będzie to uzasadnione względami bezpieczeństwa w transporcie drogowym lub koniecznością przestrzegania przepisów socjalnych w transporcie drogowym. Zaznaczamy jednak, że powyższy wyjątek odnosi się jedynie do kierowców zawodowych.
Zatrudnianie kierowców zawodowych z pomocą prawników LEGALTRANS
Rekrutacja nowych pracowników na stanowisko kierowców zawodowych jest podstawowym elementem prowadzenia każdej firmy transportowej. Korzystając ze stałej obsługi prawnej naszej kancelarii LEGALTRANS, mogą Państwo liczyć na nasze profesjonalne wsparcie i pomoc w tym zakresie. Do naszych obowiązków należy przede wszystkim sprawdzenie kwalifikacji potencjalnego kandydata oraz przygotowanie wszystkich niezbędnych do zatrudnienia dokumentów, w szczególności umów o pracę lub umów cywilnoprawnych. Zapraszamy do kontaktu!