Zaświadczenie ADR to dokument doskonale znany kierowcom wykonującym krajowy lub międzynarodowy przewóz towarów określanych jako niebezpieczne. Za materiały niebezpieczne uznaje się m.in. materiały wybuchowe, podatne na samozapalenie, utleniające, trujące, czy zakaźne, a więc stanowiące wyraźne zagrożenie dla ludności i otaczającego nas środowiska. Kto może w takim razie przewozić towary niebezpieczne oraz jakie warunki należy spełnić, aby uzyskać niezbędne do tego rodzaju przewozów zezwolenie?
Przewóz towarów niebezpiecznych, ze względu na zagrożenie, jakie materiały te mogą stwarzać dla naszego otoczenia, podlega regulacjom zarówno na poziomie międzynarodowym, jak i krajowym. Dwoma podstawowymi aktami prawnymi, do jakich należy odwoływać się w tym przedmiocie, są: Umowa dotycząca międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR), sporządzona w Genewie 30 września 1957 r. i ratyfikowana przez Polskę w 1975 r. oraz ustawa z dnia 19 sierpnia 2011 r. o przewozie towarów niebezpiecznych.
Kto może przewozić towary niebezpieczne?
Dokumentem uprawniającym do wykonywania przewozu towarów niebezpiecznych jest ważne zaświadczenie ADR.
Zaświadczenie ADR to dokument potwierdzający ukończenie przez kierowcę kursu ADR i złożenie z wynikiem pozytywnym egzaminu dla kierowców wykonujących przewóz drogowy towarów niebezpiecznych. Kierowca lub inna osoba przewożąca towary niebezpieczne ma obowiązek posiadać je przy sobie i okazywać na żądanie osób uprawnionych do przeprowadzania kontroli.
Zgodnie z treścią art. 20 ust. 2 ustawy o przewozie towarów niebezpiecznych, zaświadczenie ADR wydaje się kierowcom, którzy:
- ukończyli 21 lat (z wyjątkiem kierowców pojazdów należących do Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej),
- spełniają wymagania określone w przepisach prawa o ruchu drogowym i o transporcie drogowym w stosunku do kierowców wykonujących przewóz drogowy,
- ukończyli odpowiedni kurs ADR (może być to kurs początkowy dla nowych osób, które ubiegają się o zaświadczenie po raz pierwszy lub kurs doskonalący, pozwalający na przedłużenie ważności już posiadanego dokumentu),
- złożyli z wynikiem pozytywnym egzamin kończący kurs ADR początkowy lub doskonalący.
Z powyższego wynika tym samym, że kierowcy, którzy chcą przewozić towary niebezpieczne, muszą nie tylko spełniać podstawowe, ogólne wymogi stawiane przed kierowcami zawodowymi, takie jak posiadanie odpowiednich zaświadczeń o odbytych badaniach lekarskich i psychologicznych, ale i przystąpić dodatkowo do specjalnego kursu ADR, kończącego się egzaminem.
Jak przebiega egzamin niezbędny do uzyskania zaświadczenia ADR?
Kurs, do którego zobowiązany jest przystąpić kierowca wnioskujący o wydanie zaświadczenia ADR, kończy się egzaminem sprawdzającym wiedzę ze znajomości przepisów krajowych oraz umów międzynarodowych dotyczących przewozu drogowego towarów niebezpiecznych. Egzamin ten przeprowadza się na podstawie pytań testowych jednokrotnego wyboru z trzema możliwymi odpowiedziami, pochodzących z katalogu pytań testowych zatwierdzonego przez ministra właściwego do spraw transportu. Aby zdać egzamin, należy udzielić poprawnych odpowiedzi na co najmniej 2/3 pytań z każdego zdawanego testu.
Egzamin odbywa się w wyznaczonych ośrodkach szkoleniowych. W skład komisji egzaminacyjnej wchodzi dwóch członków powołanych przez marszałka województwa: przewodniczący (przedstawiciel marszałka województwa) oraz członek komisji (przedstawiciel organizacji o zasięgu ogólnopolskim zrzeszającej przedsiębiorców wykonujących przewozy drogowe lub kierowców albo przedstawiciel ośrodka szkolenia prowadzącego kurs).
Szczegółowe informacje dotyczące przebiegu egzaminów certyfikujących ADR, jak również samych kursów początkowych i doskonalących ADR normują dwa akty prawne, odpowiednio: rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 15 lutego 2012 r. w sprawie egzaminów dla kierowców przewożących towary niebezpieczne oraz rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 29 maja 2012 r. w sprawie prowadzenia kursów z zakresu przewozu towarów niebezpiecznych.
Ile czeka się na wydanie zaświadczenia ADR?
Do wydawania zaświadczeń ADR uprawniony pozostaje właściwy ze względu na miejsce odbycia egzaminu urząd marszałkowski.
Po zakończonym egzaminie przewodniczący komisji ma obowiązek niezwłocznie sporządzić protokół zawierający wykaz kierowców, którzy uzyskali pozytywny wynik egzaminu. Następnie przekazuje go marszałkowi województwa w terminie 3 dni od dnia przeprowadzenia egzaminu.
Marszałek województwa, na podstawie protokołu sporządzonego przez przewodniczącego komisji, ma 14 dni, licząc od dnia przeprowadzenia egzaminu, na wydanie kierowcy zaświadczenia ADR. Zaświadczenie ADR przesyła się kierowcy za zwrotnym potwierdzeniem odbioru na wskazany przez niego adres.
Co zawiera zaświadczenie ADR?
Zaświadczenie ADR swoim wyglądem przypomina wydawane w naszym kraju prawo jazdy. Jest to więc blankiet wykonany z tworzywa sztucznego, o wymiarach zgodnych z normą ISO 7810:2003 ID-1, z odpowiednimi rodzajami zabezpieczeń, takimi jak linie giloszowe, druk irysowy, które uniemożliwiają jego podrobienie.
Na zaświadczeniu ADR widnieje: kolorowa fotografia kierowcy wraz z numerem PESEL, seria i numer zaświadczenia, imię i nazwisko kierowcy, jego data urodzenia, obywatelstwo, podpis, termin ważności dokumentu oraz klasa (klasy) lub numer (numery) UN wg ADR.
Ile ważne jest zaświadczenie ADR?
Zaświadczenie ADR jest wydawane na czas określony, wynoszący 5 lat, licząc od dnia uzyskania pozytywnego wyniku z egzaminu.
Ważność zaświadczenia ADR można jednak przedłużyć na okres kolejnych 5 lat. W tym celu kierowca jest zobowiązany, w okresie 12 miesięcy poprzedzających dzień upływu ważności zaświadczenia ADR, ukończyć kurs doskonalący i ponownie przystąpić do egzaminu końcowego. Uzyskanie pozytywnego wyniku będzie skutkować przedłużeniem ważności zaświadczenia ADR. Marszałek województwa wyda jednak kierowcy nowy dokument.
Jakie kary grożą za brak zaświadczenia ADR?
Naruszenie obowiązków lub warunków wynikających z przepisów ustawy lub wiążących Polskę przepisów międzynarodowych w zakresie przewozów towarów niebezpiecznych przez uczestnika takich przewozów zagrożono karą pieniężną w wysokości od 200 zł do 10 000 zł. Grzywnę w wysokości 1000 zł przewidziano także dla kierującego pojazdem, który narusza obowiązki lub warunki transportu materiałów niebezpiecznych.
W przypadku braku posiadania zaświadczenia ADR przez kierowcę odpowiedzialność, zgodnie z załącznikiem nr 1 do ustawy, ponosi przewoźnik, który dopuścił takiego pracownika do przewozu towarów niebezpiecznych. Kara grożąca za tego rodzaju naruszenie wynosi 2000 zł i stanowi przykład bardzo poważnego naruszenia.