Przygotowany przez Ministerstwo Infrastruktury projekt ustawy o delegowaniu kierowców w sektorze transportu drogowego 19 kwietnia br. został skierowany do konsultacji publicznych. Ustawa określa m.in. zasady delegowania kierowców w sektorze transportu drogowego na terytorium RP, kontroli drogowej delegowania kierowców oraz współpracy między Inspekcją Transportu Drogowego i Państwową Inspekcją Pracy w zakresie przekazywania informacji związanych z delegowaniem kierowców.
Celem wydania aktu jest konieczność wdrożenia do krajowego porządku prawnego przepisów dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/1057 z dnia 15 lipca 2020 r. ustanawiającej przepisy szczególne w odniesieniu do dyrektywy 96/71/WE i dyrektywy 2014/67/UE dotyczące delegowania kierowców w sektorze transportu drogowego oraz zmieniającej dyrektywę 2006/22/WE w odniesieniu do wymogów w zakresie egzekwowania przepisów oraz rozporządzenie (UE) nr 1024/2012. Wdrażana dyrektywa jest jednym z elementów Pakietu Mobilności, który obejmuje również rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) 2020/1055 z dnia 15 lipca 2020 r. zmieniające rozporządzenia (WE) nr 1071/2009, (WE) nr 1072/2009 i (UE) nr 1024/2012 oraz rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/1054 z dnia 15 lipca 2020 r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 561/2006 i rozporządzenie (UE) nr 165/2014.
Efektywny, bezpieczny i społecznie odpowiedzialny sektor transportu drogowego
Jak wynika z treści uzasadnienia projektu, wdrożenie unijnej dyrektywy ma przyczynić się do utworzenia „bezpiecznego, efektywnego oraz odpowiedzialnego sektora transportowego”. Jej celem jest pogodzenie interesów i potrzeb kierowców oraz przewoźników. Przepisy powinny gwarantować zatrudnionym odpowiednie warunki pracy i ochronę socjalną, natomiast przedsiębiorcom odpowiednie warunki prowadzenia działalności gospodarczej i uczciwej konkurencji.
Autorzy projektu zaznaczają, że zagadnienia objęte projektowaną ustawą do tej pory nie zostały uwzględnione w obowiązujących regulacjach. W krajowym porządku prawnym znajdziemy jednak przepisy pokrewne, które zawarto w ustawie z dnia 10 czerwca 2016 r. o delegowaniu pracowników w ramach świadczenia usług.
Wyłączenia stosowania ustawy – jacy kierowcy delegowani nie będą podlegać pod nowe przepisy?
Zgodnie z treścią art. 2 przepisów ustawy nie stosuje się do kierowców delegowanych:
- na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej:
a) do pracy w oddziale lub przedsiębiorstwie należącym do grupy przedsiębiorstw, do której należy pracodawca delegujący kierowcę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
b) przez podmiot będący agencją pracy tymczasowej albo agencją wynajmującą personel, który skierował kierowcę do pracodawcy użytkownika,
c) z państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA);
- z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej:
a) do pracy w oddziale lub przedsiębiorstwie należącym do grupy przedsiębiorstw, do której należy pracodawca delegujący kierowcę z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
b) przez podmiot będący agencją pracy tymczasowej,
c) na terytorium państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA).
Kierowca delegowany na terytorium RP
W brzmieniu przepisów projektowanej ustawy kierowcą delegowanym na terytorium RP jest kierowca zatrudniony w warunkach odpowiadających warunkom określonym w art. 22 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy w innym państwie członkowskim, tymczasowo skierowany do pracy na terytorium RP przez przewoźnika drogowego delegującego kierowcę na terytorium RP.
Kierowcą delegowanym na terytorium RP nie jest natomiast kierowca, który m.in. wykonuje przejazd tranzytem, przewóz dwustronny rzeczy lub przewóz dwustronny osób bądź też w trakcie przewozu dwustronnego rzeczy wykonuje dodatkowo jedną czynność załadunku rzeczy lub rozładunku rzeczy na terytorium RP, innego państwa członkowskiego lub państwa trzeciego, przez które przejeżdża, pod warunkiem, że załadunek rzeczy i rozładunek rzeczy nie jest wykonywany na terytorium tego samego państwa.
Wszystkie wyłączenia niektórych rodzajów przewozu drogowego znajdują się w art. 4, który doprecyzowuje tym samym zakres zastosowania projektowanej ustawy.
Warunki zatrudnienia kierowców delegowanych na terytorium RP
Ustawa w rozdziale 2 określa warunki zatrudnienia kierowców delegowanych na terytorium RP, w tym kierowców delegowanych na terytorium RP z państwa trzeciego.
Zgodnie z ogólną, podstawową zasadą, przewoźnik drogowy, który deleguje kierowcę do Polski, jest zobowiązany zapewnić mu warunki zatrudnienia określone w art. 4-4b ustawy z dnia 10 czerwca 2016 r. o delegowaniu pracowników w ramach świadczenia usług. Warunki te dotyczą w szczególności norm i wymiaru czasu pracy, okresów odpoczynku dobowego i tygodniowego, wymiaru urlopu wypoczynkowego, wynagrodzenia za pracę oraz bezpieczeństwa i higieny pracy.
Obowiązki przewoźnika i kierowcy delegowanego na terytorium RP
Do podstawowych obowiązków przewoźnika delegującego kierowcę na terytorium RP należy zgłoszenie delegowania kierowcy najpóźniej w momencie rozpoczęcia delegowania przy użyciu interfejsu publicznego połączonego z systemem IMI oraz bieżącego aktualizowania takiego zgłoszenia. Jest on również zobowiązany do tego, aby podczas delegowania kierowca dysponował określonymi dokumentami w formie papierowej lub elektronicznej. To m.in. kopia zgłoszenia delegowania, zapisy tachografu, dowody potwierdzające wykonywanie przewozów drogowych na terytorium RP. Po okresie delegowania przewoźnik powinien ponadto na wniosek organu przesłać kopie wymaganych dokumentów, takich jak umowa o pracę, czy dokumentacja dotycząca wynagrodzenia w terminie 8 tygodni od dnia złożenia wniosku.
Obowiązkiem kierowcy delegowanego na terytorium RP jest natomiast posiadanie w pojeździe i okazywanie podczas kontroli drogowej, na żądanie osób uprawnionych do jej przeprowadzenia wszystkich wymaganych przepisami prawa dokumentów.
Kontrola delegowania kierowców w sektorze transportu drogowego na terytorium RP
Przepisy projektowanej ustawy określają również przebieg i zakres kontroli drogowej, którą przeprowadzają inspektorzy Inspekcji Transportu Drogowego. Kontrola ta może polegać na m.in. sprawdzeniu przestrzegania przez przewoźnika delegującego kierowcę dokonania i aktualizacji zgłoszenia delegowania oraz zgodności zawartych w nim danych. Podczas kontroli kierowcy, kierujący pojazdem powinien natomiast okazać na żądanie służb wszystkie wskazane przepisami ustawy dokumenty.
W określonych przypadkach Inspekcja Transportu Drogowego jest również zobowiązana do przekazywania danych dotyczących przewoźnika i kierowcy Państwowej Inspekcji Pracy, jak również zbiorczych danych statystycznych przesyłanych za pierwsze i drugie półrocze.