Własna firma transportowa to nie tylko standardowe obowiązki prawne, podatkowe i księgowe, jakie spoczywają na każdym przedsiębiorcy. Branża transportowa wymaga dodatkowych zezwoleń, legitymujących do faktycznego wykonywania przewozów drogowych osób i rzeczy określonymi pojazdami – ciężarówkami o DMC większej niż 3,5 tony i busami. Jakie licencje transportowe są potrzebne? Oto najważniejsze z nich oraz zasady, na jakich odbywa się uzyskanie licencji transportowej!
Licencje na transport – podstawa prawna
Szczegółowe informacje o wszystkich wymaganych licencjach transportowych znajdują się w ustawie z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym. Nie jest to natomiast jedyny akt prawny odnoszący się do zasad uzyskania licencji na transport. Nie wolno zapomnieć także o przepisach unijnych, zwłaszcza rozporządzeniu (WE) nr 1071/2009, które to ustanawia wspólne zasady dotyczące warunków wykonywania zawodu przewoźnika drogowego.
Usługi transportowe licencja
W polskim systemie prawnym obowiązuje kilka różnych licencji transportowych. W zależności od rodzaju wykonywanych przewozów (przewóz osób / rzeczy), rodzaju wykorzystywanych środków transportowych (pojazdy o DMC większej niż 3,5 t lub mniejszej niż 3,5 t) i obszaru świadczenia usług (przewozy krajowe / międzynarodowe) wymagane będą inne dokumenty. Im bardziej zróżnicowane usługi chce świadczyć przewoźnik, tym też więcej formalności przed nim. Pozyskanie każdej z wymaganych licencji jest jednak niezbędne, ponieważ ich brak został zagrożony bardzo wysokimi sankcjami finansowymi.
Licencje na transport krajowy – rodzaje
Licencje na transport krajowy obejmują:
Zezwolenie na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego
Do podjęcia i wykonywania drogowego transportu ciężkiego, a więc pojazdami o DMC większej niż 3,5 tony, potrzebne jest w pierwszej kolejności zezwolenie na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego. Jest to zezwolenie ważne tylko w Polsce – nie zezwala zatem na wykonywanie przewozów zagranicznych.
Dokument ten wydaje, na czas nieoznaczony, co do zasady starosta właściwy dla siedziby firmy przewoźnika, po spełnieniu przez wnioskodawcę następujących warunków:
- posiadania rzeczywistej i stałej siedziby w jednym z państw członkowskich, czyli miejsca, w którym m.in. znajduje się dokumentacja firmowa, taka jak księgi rachunkowe i akta pracownicze;
- cieszenia się dobrą reputacją – rozumianą jako brak skazania za określone w ustawie o transporcie drogowym przestępstwa umyślne, m.in. z kodeksu karnego, kodeksu karno-skarbowego, ustawy prawo upadłościowe czy kodeksu spółek handlowych;
- posiadania odpowiedniej zdolności finansowej – 9000 euro na pierwszy wykorzystywany pojazd i 5000 euro na każdy następny, a jeśli są to busy o DMC mniejszej niż 3,5 tony – 1800 euro na pierwszy i 900 na każdy następny. Wymóg zdolności finansowej przewoźnik powinien spełniać nie tylko na początkowym etapie, ale i w każdym kolejnym roku prowadzenia działalności, co potwierdza się na podstawie rocznych sprawozdań finansowych;
- posiadania wymaganych kompetencji zawodowych – potwierdza je certyfikat kompetencji zawodowych. Wydaje się go po zdaniu egzaminu składającego się z testu i zadania egzaminacyjnego, przeprowadzanego przez komisje egzaminacyjne działające przy Instytucie Transportu Samochodowego (ITS).
Opłata za wydanie zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego wynosi 1000 zł.
Licencje na transport krajowy osób
Zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego nie wymaga się dla przewozów krajowych w zakresie przewozu osób:
- samochodem osobowym;
- pojazdem samochodowym przeznaczonym konstrukcyjnie do przewozu powyżej 7 i nie więcej niż 9 osób łącznie z kierowcą,
- taksówką.
W tym przypadku przepisy przewidują jednak wymóg uzyskania odpowiedniej licencji. Dla każdego z wyszczególnionych rodzajów pojazdów obowiązuje odrębny dokument. Licencji tych udziela się już na czas oznaczony, nie krótszy niż 2 lata i nie dłuższy niż 50 lat, uwzględniając wniosek strony.
Licencje na transport międzynarodowy
Przewoźnik, który chce wykonywać zarobkowe międzynarodowe przewozy drogowe pojazdami o DMC większej niż 3,5 tony, musi posiadać licencję wspólnotową. To właśnie ten dokument uprawnia do przewozów zagranicznych.
To, co jest tu ważne, to fakt, że licencję tę wydaje się tylko przewoźnikowi, który posiada zezwolenie na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego. O licencję wspólnotową należy wnioskować do GITD. Będzie on organem właściwym do rozstrzygnięcia sprawy również wtedy, gdy zainteresowany wnioskuje jednocześnie o zezwolenie i licencję. W tym przypadku przewoźnik nie musi więc składać osobnego wniosku do starosty (o zezwolenie) i osobnego do GITD (o licencję) – można to załatwić w ramach jednej procedury.
Licencję wspólnotową wydaje się na okres do 5 lat lub od 5 lat do 10 lat. W zależności od czasu, przez jaki licencja ma być ważna, przewoźnik zapłaci za jej wydanie albo 4000 zł + 440 zł za każdy wypis z licencji, albo 8000 zł i 880 zł za każdy wypis z licencji.
Ważne: od 21 maja 2022 r. licencję wspólnotową (a tym samym również zezwolenie na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego) muszą posiadać busiarze (pojazdy o DMC od 2,5 t do 3,5 t), jeśli wykonują zarobkowe międzynarodowe przewozy drogowe towarów na terenie UE.
Licencja spedycja
Poza licencjami transportowymi w Polsce funkcjonuje także licencja spedycyjna, fachowo nazywana licencją na podjęcie i wykonywanie transportu drogowego w zakresie pośrednictwa przy przewozie rzeczy lub osób. Jej również udziela się na czas oznaczony, nie krótszy niż 2 lata i nie dłuższy niż 50 lat, uwzględniając wniosek strony.
Licencja spedycyjna – jak uzyskać?
W zależności od tego, czy mowa o pośrednictwie przy przewozie rzeczy, czy osób, uzyskanie licencji spedycyjnej obwarowano nieco innymi wymaganiami.
Licencja spedycyjna – wymagania przy pośrednictwie przy przewozie rzeczy:
Przedsiębiorca:
- nie został skazany prawomocnym wyrokiem za przestępstwa karne skarbowe lub przestępstwa umyślne: przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji, mieniu, obrotowi gospodarczemu, wiarygodności dokumentów, środowisku lub warunkom pracy i płacy albo inne mające związek z wykonywaniem zawodu, a także nie wydano wobec niego prawomocnego orzeczenia zakazującego wykonywania działalności gospodarczej w zakresie transportu drogowego;
- znajduje się w sytuacji finansowej zapewniającej podjęcie i prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie transportu drogowego określonej dostępnymi środkami finansowymi lub majątkiem w wysokości 50 000 euro;
- przynajmniej jedna z osób zarządzających przedsiębiorstwem lub osoba zarządzająca w przedsiębiorstwie transportem drogowym legitymuje się certyfikatem kompetencji zawodowych.
Licencja spedycyjna – wymagania przy pośrednictwie przy przewozie osób:
Przedsiębiorca:
- nie został skazany prawomocnym wyrokiem za przestępstwa karne skarbowe lub przestępstwa umyślne: przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji, mieniu, obrotowi gospodarczemu, wiarygodności dokumentów, środowisku lub warunkom pracy i płacy albo inne mające związek z wykonywaniem zawodu, a także nie wydano wobec niego prawomocnego orzeczenia zakazującego wykonywania działalności gospodarczej w zakresie transportu drogowego;
- znajduje się w sytuacji finansowej zapewniającej podjęcie i prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie transportu drogowego określonej dostępnymi środkami finansowymi lub majątkiem w wysokości 5000 złotych;
- posiada wpis do CEIDG albo numer KRS.
Licencję na wykonywanie transportu drogowego w zakresie pośrednictwa przy przewozie osób wydaje Główny Inspektor Transportu Drogowego, a licencję spedycyjną na pośrednictwo przy przewozie rzeczy – starosta.
Licencja spedycyjna a licencja transportowa
Zasadnicza różnica, jaka występuje między licencją spedycyjną a transportową, odnosi się do tego, że tylko druga z nich uprawnia do faktycznego wykonywania przewozów drogowych. Licencja spedycyjna pozwala natomiast na organizowanie przewozów na rzecz innych podmiotów i pomoc w ich planowaniu. Nie legitymuje jednak do tego, by samodzielnie przewozić towary lub osoby.