Poddając analizie niezwykle aktualne a zarówno wzbudzające liczne kontrowersje w środowisku przedsiębiorców transportowych zjawisko mandatów masowo nakładanych ostatnimi czasy zarówno na przedsiębiorców jak i kierowców, z tytułu całkowicie nieświadomego przewozu nielegalnych imigrantów należy pokrótce opisać to zjawisko, aby w dalszej kolejności móc odnieść się do kwestii związanych z wewnętrzną procedurą zabezpieczającą przedsiębiorstwa oraz idąc dalej zalecaną procedurą odwoławczą. Miejscem, które wzbudza niemałe obawy po stronie przedsiębiorstw transportowych jak i samych kierowców, wykonujących przewozy międzynarodowe, których trasa przebiega przez granice Francji i Wielkiej Brytanii jest Port w Calais. To właśnie Port w Calais jest bowiem miejscem, w którym odnotowuje się masowe już obecnie próby nielegalnego wjazdu imigrantów na terytorium Wielkiej Brytanii. Obawy, o których mowa powyżej są nie tylko uzasadnione lecz ponadto poparte przykrymi i doniosłymi w swych skutkach doświadczeniami zarówno przedsiębiorców będących właścicielami firm transportowych jak i samych kierowców realizujących zlecenia na tej trasie. Obawy te pogłębiają sytuacje, w których dotkliwe kary za wykrycie na naczepach samochodów nielegalnych imigrantów, nakładane są na przewoźników, którzy trwają w uzasadnionym zresztą przekonaniu, iż zachowali wszelką staranność przy procedurze zabezpieczania pojazdu przed możliwością niezauważalnego wtargnięcia na naczepę nielegalnych imigrantów, w związku z czym kontynuują podróż z przekonaniem, iż problem „nieproszonych gości” na naczepie pojazdów ich nie dotyczy. Należy zatem wyobrazić sobie jak wielkie jest zdziwienie a wręcz zdezorientowanie kierowców, całkowicie utwierdzonych w przekonaniu o odpowiednim zastosowaniu procedury, która w ich mniemaniu pozwala na całkowite wyeliminowanie zagrożenia w postaci wtargnięcia nielegalnych imigrantów do pojazdów, w momencie gdy podczas kontroli okazuje się, iż to właśnie w ich pojeździe znaleziono dodatkowych pasażerów, którzy próbowali nielegalnie przekroczyć granicę. Jak pokazuje praktyka zwolnienia kierowcy od odpowiedzialności nie gwarantuje nawet sytuacja, w której to zaniepokojony bądź po prostu przezorny kierowca sam zauważa nielegalnych pasażerów w swoim samochodzie i o fakcie tym informuje lokalne służby kontrolne. Dochodzimy tutaj do momentu, który wzbudza obecnie największe kontrowersje oraz liczne zapytania w środowisku przedsiębiorstw transportowych, których bezpośrednio dotyczy problem nielegalnych imigrantów. Należy więc zastanowić się w tym miejscu, jakie powinno być zachowanie i dalsze postępowanie zarówno kierowcy jak i przedsiębiorcy, na których zostały nałożone kary.
1. Aby odpowiedzieć kompleksowo na powyższe pytanie należy zacząć od początku, a więc przedstawić zalecaną procedurę, która powinna zostać wprowadzona w przedsiębiorstwach transportowych wykonujących przewozy przebiegające przez granicę Francji i Wielkiej Brytanii, oraz polecenia i wskazówki, które powinny zostać przekazane kierowcom realizującym zlecenia transportowe. Postaramy się więc na początku przedstawić propozycję zalecanej procedury zabezpieczającej pojazd przed wtargnięciem do pojazdu nielegalnych imigrantów.
Pierwszą istotną kwestią, która ma na celu uniemożliwienie wtargnięcia imigrantów do naszego pojazdu jest oczywiście odpowiednie zabezpieczenie go. Warto zaznaczyć, iż przedsiębiorca transportu drogowego, a także jego kierowcy, mają obowiązek zabezpieczyć swój pojazd, aby zatrzymać „nieproszonych gości“, czyli osób, które ukrywają się w lub na pojeździe, w celu uniknięcia kontroli granicznej w Wielkiej Brytanii. Jeżeli pojazd nie będzie odpowiednio zabezpieczony, a w naszym pojeździe będą przebywać takie osoby, musimy liczyć się z grzywną, która sięga do 2000 £ za każdego nieproszonego pasażera. Taką karą może zostać obciążony kierowca pojazdu, właściciel lub najemca.
W związku z tym, iż coraz częściej musimy liczyć się z możliwością wtargnięcia do pojazdu imigrantów, warto zadbać o skuteczny system zabezpieczenia.
Warto zatem wobec powyższego wskazać, co powinien obejmować skuteczny system zabezpieczający. Po pierwsze należy wykonać dla kierowców pisemne instrukcje dotyczące tego w jaki sposób korzystać z systemu. Bardzo ważny jest także fakt posiadania wytrzymałego urządzenia zabezpieczającego pojazd, ładunek oraz przestrzeń ładunkową. Warto także przeszkolić swoich kierowców z korzystania z tego systemu oraz urządzeń bezpieczeństwa. Przekazanie pracownikom list kontrolnych bezpieczeństwa, a także sprawdzanie, czy postępują zgodnie z instrukcjami to kolejny krok uniemożliwiający wtargnięcie imigrantów. Skuteczny system zabezpieczający dla kierowców obejmuje: urządzenia zabezpieczające, takie jak kłódki, uszczelki bądź przewody. Każdy kierowca powinien właściwie zabezpieczyć pojazd po załadunku. Do obowiązków kierowcy powinno należeć również sprawdzanie urządzeń zabezpieczających oraz każdorazowe sprawdzenie pojazdu po każdym zatrzymaniu, a także przed wjazdem do Wielkiej Brytanii. Ponadto niezwykle ważne jest to aby każda kontrola zapisana była na liście kontrolnej bezpieczeństwa pojazdu.
W momencie, gdy kierowca zauważy osobę już ukrywającą się w pojeździe, niezwłocznie powinien skontaktować się z policją. Tak samo powinien zareagować, gdy jedynie podejrzewa, że ktoś może znajdować się w jego pojeździe. W takiej sytuacji kierowcy nie mogą przekroczyć brytyjskiej kontroli granicznej, nie powinno więc kontynuować transportu do Wielkiej Brytanii. Jeżeli nie znają żadnego języka obcego za pomocą którego mogliby porozumieć się z miejscową policją, powinni oni skontaktować się z policją w swoim kraju. Inną możliwością jest rozmowa z kontrolą graniczną w porcie, w który planuje się wjazd na pokład. Można również skontaktować się ze służbami stacjonującymi w porcie. Ponadto należy pouczyć kierowców, iż po wjeździe do Wielkiej Brytanii nie powinni podchodzić do osób, które ukrywają się w ich pojeździe. Najlepszym rozwiązaniem jest pozostanie w kabinie pojazdu, a następnie skontaktowanie się z lokalną policją, której podajemy dane naszej firmy.
Następnie przedsiębiorca oraz kierowca otrzymają list od tajnego zespołu służby cywilnej, która jest częścią służb granicznych, który zawierać będzie prośbę o podanie informacji na temat systemu bezpieczeństwa zastosowanego w dniu i miejscu zdarzenia. Podając szczegółowe dane dotyczące systemu w dalszej kolejności zostanie powzięta decyzja, która rozstrzyga o tym, kto zostanie ukarany grzywną, oraz jaka będzie jej wysokość.
W trakcie przeprowadzania kontroli granicznej na terenie Wielkiej Brytanii, kierowca może zostać przesłuchany na temat systemu bezpieczeństwa, jaki obowiązuje w jego firmie, dotyczący transportu nielegalnych uczestników, którzy mogliby znaleźć się w pojeździe podczas kontroli granicznej. Oczywiście kierowca ma prawo odmówić udzielenia odpowiedzi na zadane pytania i zaprzestać w każdym momencie składania wyjaśnień. Jednakże udzielenie jak największej ilości informacji, jest dla niego korzystniejsze. Również firma i właściciel pojazdu, bądź osoba wynajmująca mogą zostać poproszeni o podanie informacji. Uzyskane dane zostaną wówczas ponownie wykorzystane, w celu ustalenia kto zostanie ukarany grzywną i w jakiej wysokości.
Jeżeli otrzymamy grzywnę, otrzymamy także formularz („IS11 Formularz“), który wskazuje wysokość grzywny. Uzupełniony formularz należy zwrócić w ciągu 60 dni, licząc od daty wystawienia formularza. Podkreślić należy, iż przewiduje się możliwość wniesienia sprzeciwu od grzywny. Jednak, aby skutecznie wnieść sprzeciw musimy zmieścić się w terminie 28 dni. Formularz, o którym mowa powyżej wyjaśnia, w jaki sposób prawidłowo dokonać sprzeciwu. Można także przeczytać dodatkowe wskazówki, które dotyczą sprzeciwów i odwołań. Istotnym jest aby złożone wyjaśnienia, nie dostarczyły dowodu świadczącego na naszą niekorzyść, na przykład w postaci powzięcia przez organ wątpliwości co do zachowania prawidłowej procedury zabezpieczającej pojazd. Na odwołanie od grzywny do sądu krajowego mamy 28 dni od daty wydania wskazanej na „IS11 Form”. Do odwołania należy wykorzystać Formularz N161.
Należy pamiętać, że w sytuacji, gdy grzywna nie zostanie opłacona, pojazd może zostać zatrzymany. Obawa o brak uiszczenia zapłaty grzywny w określonym czasie, może stanowić kolejny powód do zatrzymania samochodu. Gdy pojazd zostanie już zatrzymany, należy niezwłocznie skontaktować się z Civil Penalty: (civilpenaltyunit@homeoffice.gsi.gov.uk). Pojazd zostanie wydany tylko wtedy, gdy wszystkie zaległe kary wraz z kosztami zatrzymania zostaną uregulowane.
Przewiduje się ponadto możliwość zmniejszenia kary grzywny. Można bowiem w tym celu dołączyć do systemu akredytacji, co może pomóc w obniżeniu wysokości grzywny. Aby móc skorzystać z tejże możliwości, należy jednak dysponować skutecznym system bezpieczeństwa dla swoich pojazdów. Powinno pozyskać się wówczas uzasadnione przekonanie, że system jest właściwie stosowany. System, o którym mowa obejmuje zarówno szkolenia jak i sam nadzór nad kierowcami.
Warto jeszcze nadmienić, iż w Wielkiej Brytanii służbą wyznaczoną do spraw związanych z szeroko rozumianą nielegalną imigracją jest Służba Graniczna Wielkiej Brytanii czyli UK Border Agency. Na stronie internetowej Służby Granicznej znajdujemy szczegółową informację na temat tego, jakie kroki powinien podjąć zarówno przedsiębiorca jak i kierowca, celem uniknięcia wtargnięcia nielegalnych imigrantów do pojazdu. Informacja, o której mowa to tzw. Kodeks postępowania przy zapobieganiu nielegalnej imigracji na terytorium Wielkiej Brytanii czyli Code of Practice on the Prevention of Clandestine Entry przygotowany przez Brytyjskie Ministerstwo Spraw Wewnętrznych czyli Home Office.
Podsumowując powyższe należy zaznaczyć, iż z praktycznego punktu widzenia niezwykle istotne jest odpowiednie zabezpieczenie pojazdu, a także stosowanie właściwego systemu bezpieczeństwa, co w większości sytuacji powinno stanowić gwarant skutecznej ochrony przed niepożądanymi pasażerami, co z kolei bezpośrednio przyczynia się do uniknięcia dotkliwej kary. Ponadto należy zwracać szczególną uwagę kierowców, na to, aby w sytuacji, w której zauważą nielegalnego imigranta w swoim pojeździe, poinformowali o tym fakcie Policje a nie Służbę Graniczną Wielkiej Brytanii. Natomiast w świetle wyjaśnień składanych do Służby Granicznej Wielkiej Brytanii niezmiernie istotne są oświadczenia składane przez kierowców. Nie można bowiem zapominać, iż wyjaśnienia te nie powinny wzbudzać nieuzasadnionych ani tez dodatkowych wątpliwości, które mogłyby wskazywać na fakt lub wręcz ułatwiać udowodnienie niezachowania należytej ostrożności i staranności podczas zabezpieczenia pojazdu.
Karolina Wierzchowska – PRAWNIK / SPECJALISTA DS. PRAWA TRANSPORTOWEGO