Wraz z początkiem lipca br. w życie weszły przepisy nowelizujące ustawę z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, potocznie nazywaną „specustawą ukraińską”. Zmiany, jakie przewiduje nowelizacja ustawy pomocowej, dotyczą m.in. przedłużenia legalności pobytu obywateli Ukrainy, którzy przybyli do Polski w związku z działaniami zbrojnymi w ich kraju oraz nowych terminów powiadamiania powiatowego urzędu pracy o fakcie zatrudniania cudzoziemców przez polskich pracodawców.
Przedłużenie legalnego pobytu obywateli Ukrainy, którzy przybyli do Polski
Pierwotnie legalny pobyt Ukraińców, którzy w okresie od dnia 24 lutego 2022 r. przybyli legalnie do Polski w związku z działaniami zbrojnymi w swoim kraju i deklarowali zamiar pozostania na terytorium naszego państwa, kończył się 30 czerwca 2024 r. Na skutek zmian, do jakich doszło w specustawie, został on jednak wydłużony do 30 września 2025 r.
Mniej czasu dla pracodawcy na powiadomienie PUP
Najnowsze zmiany w specustawie są szczególnie istotne dla pracodawców, którzy zatrudniają w swoich firmach obywateli Ukrainy. Od 1 lipca, powierzając pracę cudzoziemcowi, mają oni już bowiem nie 14, a tylko 7 dni na to, by powiadomić elektronicznie o tym fakcie powiatowy urząd pracy, właściwy ze względu na siedzibę lub miejsce zamieszkania, co ma na celu uszczelnienie procedury zatrudniania Ukraińców w naszym kraju. Termin ten biegnie od dnia podjęcia pracy przez cudzoziemca. Nie zmienia się natomiast treść takiego powiadomienia oraz procedura zatrudnienia.
Przypominamy, że obywatele Ukrainy, do których zastosowanie znajdują przepisy specustawy, mogą na ich podstawie podejmować się pracy w Polsce bez konieczności uzyskiwania zezwolenia na pracę. Do jednych z nielicznych wymogów należy m.in. wspominany przed chwilą obowiązek powiadomienia powiatowego urzędu pracy przez pracodawcę, a także uznanie pobytu obywatela Ukrainy za legalny.
Co więcej, jeśli doszłoby do:
- zmiany rodzaju umowy pomiędzy podmiotem powierzającym wykonywanie pracy a obywatelem Ukrainy,
- zmiany stanowiska lub rodzaju wykonywanej pracy,
- zmniejszenia wymiaru czasu pracy lub liczby godzin pracy w tygodniu lub miesiącu określonym w powiadomieniu, lub
- obniżenia miesięcznej lub godzinowej stawki wynagrodzenia określonej w powiadomieniu
– wtedy na pracodawcy spoczywa obowiązek, by złożyć ponowne powiadomienie do powiatowego urzędu pracy. Tutaj również obowiązuje 7-dniowy termin, liczony od wystąpienia jednej z powyższych okoliczności.
Po PESEL już nie w 30-dniowym terminie
Kolejna ze zmian obowiązujących od 1 lipca 2024 r. dotyczy numeru PESEL dla obywateli Ukrainy. Dotychczas mieli oni 30 dni od dnia przybycia, by złożyć wniosek o nadanie im takiego numeru. Teraz są zobowiązani, by zrobić to niezwłocznie po przybyciu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Niestety ustawodawca nigdzie nie doprecyzował, co należy rozumieć przez pojęcie „niezwłocznie”. Można dlatego spodziewać się tego, że przepis ten przysporzy trudności w jego stosowaniu i respektowaniu.
Z wnioskiem o nadanie numeru PESEL, który składa się na piśmie utrwalonym w postaci papierowej, opatrzonym własnoręcznym czytelnym podpisem wnioskodawcy, występuje się do organu wykonawczego gminy.
Zakaz przyznawania wynagrodzenia niższego niż minimalne
Na mocy art. 22 ust. 1 pkt 5 ww. ustawy obywatel Ukrainy jest uprawniony do wykonywania pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli wynagrodzenie, które otrzymuje, spełnia wymogi określone w przepisach o minimalnym wynagrodzeniu – w przypadkach, gdy przepisy te mają zastosowanie. Oznacza to tym samym, że obywatele ukraińscy nie mogą pracować w naszym kraju za płacę niższą niż minimalna. Co więcej, na podmiocie powierzającym pracę spoczywa obowiązek, by w przesyłanym do powiatowego urzędu pracy powiadomieniu określić wysokość takiego wynagrodzenia lub jego stawkę, z zastrzeżeniem, że stawka ta powinna ulec proporcjonalnemu zwiększeniu w razie podwyższenia wymiaru czasu pracy lub liczby godzin pracy.
Wprawdzie objęcie obywateli Ukrainy przepisami o płacy minimalnej nastąpiło już przed lipcową nowelizacją, to jednak uprzednio dochodziło do wielu przypadków ich naruszeń. A warto podkreślić, iż próby zatrudniania cudzoziemców po niższych stawkach godzą także w interesy samych Polaków, których koszty zatrudnienia stają się w takich sytuacjach wyższe.
Możliwość uzyskania karty pobytu
Na skutek lipcowej nowelizacji obywatelom Ukrainy, których pobyt na terytorium Polski uznaje się za legalny na podstawie art. 2 ust. 1 ww. ustawy, można wydawać, na ich wniosek, kartę pobytu, jeżeli są spełnione łącznie następujące warunki:
1) w dniu 4 marca 2024 r. posiadali status UKR;
2) w dniu złożenia wniosku o wydanie karty pobytu posiadali status UKR;
3) posiadali nieprzerwany status UKR przynajmniej przez 365 dni.
Zatrudnianie obywateli Ukrainy w firmach transportowych
Przypominamy, że zatrudnianie obywateli Ukrainy na stanowisku kierowcy zawodowego, poza spełnieniem ogólnych przesłanek przewidzianych dla cudzoziemców wiąże się także z innymi, dodatkowymi wymogami. Jeśli nie wiedzą Państwo, jak w sposób legalny i prawidłowy powierzyć wykonywanie pracy kierowcy zawodowego obywatelom Ukrainy, zachęcamy do skorzystania z porady prawnej naszej kancelarii LEGALTRANS, która specjalizuje się w obsłudze prawnej firm transportowych. Zwrócimy Państwa uwagę na najważniejsze kwestie i pomożemy dopełnić wszelkich wymaganych formalności!