Firmy transportowe od wielu lat borykają się z problemami kadrowymi. Szacuje się, iż na Polskim rynku brakuje od 60 do 100 tyś kierowców. Przewoźnicy, coraz chętniej wypełniają więc wakaty kierowcami zza wschodniej granicy.
Do naszej kancelarii wpływa wiele
zapytań o najkorzystniejszy i najszybszy sposób zawarcia umowy
z obywatelem Ukrainy. W odpowiedzi na te zapytania powstał więc niniejszy
artykuł, który stanowić ma zbiór najważniejszych zagadnień związanych z
zatrudnieniem pracownika ze Wschodu.
Na samym początku należy wskazać, iż zgodnie z § 2 Rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 8 grudnia 2017 roku (Dz. U. 2017 r. poz. 2349) obywatele Armenii, Białorusi, Gruzji, Mołdawii, Rosji oraz Ukrainy mogą na podstawie oświadczenia o powierzeniu cudzoziemcowi pracy podjąć zatrudnienie w Polsce- bez potrzeby posiadania zezwolenia na pracę. Oświadczenie należy zarejestrować w Powiatowym Urzędzie Pracy (dalej jako „PUP”) właściwym ze względu na siedzibę pracodawcy. Na podstawie oświadczenia pracownik może wykonywać pracę przez okres 6 miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy, przy czym miesiące te nie muszą następować po sobie, dla przykładu cudzoziemiec może pracować od kwietnia do lipca i od stycznia do lutego. Co istotne, okres 6 miesięcy liczymy zgodnie z Kodeksem cywilnym, zgodnie z którym jest to 6 x 30 dni. Oświadczenie składane jest na formularzu, który zawiera: nazwę zawodu, miejsce wykonywania pracy, datę rozpoczęcia i zakończenia pracy, rodzaj umowy stanowiącej podstawę zatrudnienia, wysokość wynagrodzenia brutto (wynagrodzenie nie może być niższe niż określone ustawowo). Pracodawca jest obowiązany do pisemnego zawiadomienia PUP o podjęciu pracy przez cudzoziemca najpóźniej w dniu rozpoczęcia przez niego pracy. Także jeśli pracownik nie podejmie pracy należy o tym fakcie zawiadomić PUP w terminie 7 dni od dnia wskazanym w oświadczeniu jako dzień rozpoczęcia pracy. Oczywiście podmiot zatrudniający musi zgłosić pracownika do ZUS i odprowadzić podatek do właściwego Urzędu Skarbowego.
Umowa z cudzoziemcem musi zostać zawarta na piśmie w języku dla
niego zrozumiałym (lub zawierać tłumaczenie). Po zatrudnieniu pracownika na
podstawie oświadczenia pracodawca może wystąpić o zezwolenie na pracę dla
cudzoziemca w trybie uproszczonym. W tym przypadku, jeśli pracownik był zatrudniony
na podstawie umowy o pracę przez co najmniej 3 miesiące u jednego pracodawcy,
na podstawie oświadczenia, nie jest wymagana informacja od Starosty o braku
możliwości zaspokojenia potrzeb kadrowych. Do wniosku należy jedynie załączyć:
- Umowę o pracę;
- Omawiane oświadczenie wpisane do ewidencji oświadczeń;
- Potwierdzenie odprowadzania składek ZUS.
Alternatywnie, pracownik, po przepracowaniu na podstawie umowy o pracę 3 miesięcy u jednego pracodawcy na podstawie oświadczenia o zatrudnieniu, może wystąpić o wydanie zezwolenia na pobyt i pracę, które również wydawane jest w trybie uproszczonym. Należy podkreślić, iż w trakcie rozpatrywania wniosku o wydanie zezwolenia na pracę lub zezwolenia na pobyt i pracę, cudzoziemiec może kontynuować zatrudnienie, jeśli praca wykonywana była na podstawie umowy o pracę przez okres co najmniej 3 miesięcy.
Na podstawie oświadczenia, można zatrudnić pracownika jedynie w konkretnym zakładzie pracy i co istotne jedynie na warunkach wskazanych w oświadczeniu. Innymi słowy oświadczenie jest dokumentem jednorazowym uprawniającym do zatrudnienia u jednego konkretnie wskazanego pracodawcy. Jeśli cudzoziemiec zmienia pracodawcę należy zarejestrować nowe oświadczenie, ale jeśli dokument zezwalający na pobyt na terenie RP (wiza, zezwolenie na pobyt czasowy) jest ważny- wówczas nie ma potrzeby jego ponownego wyrabiania.
Co do zasady, aby uzyskać zezwolenie na pracę należy uzyskać informację od Starosty o braku możliwości zaspokojenia potrzeb kadrowych, aby ją uzyskać należy złożyć ofertę pracy do właściwego urzędu pracy (tak zwany test rynku), po upływie 14 dni pracodawca otrzyma odpowiednią informację. W przypadku kierowców zezwolenie może być wydane bez informacji ze starostwa zgodnie z rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej (Dz.U.2019.154 t.j. z dnia 2019.01.25)
Wyróżniamy 5 różnych typów zezwoleń (od A do E). Jednakże na potrzeby pracodawców, należy skupić się na typie A. Wniosek o wydanie zezwolenia składamy na formularzu do Starostwa właściwego ze względu na siedzibę pracodawcy. Zezwolenie jest wydawane na okres do 3 lat, aby je przedłużyć należy złożyć wniosek najpóźniej na miesiąc przed upływem terminu. Przedsiębiorca, który chce uzyskać zezwolenie na pracę dla cudzoziemca, musi złożyć oświadczenie (według wzoru) wskazujące, iż nie był osobą karaną za handel ludźmi, w szczególności kobietami i dziećmi, za nielegalne zatrudnianie pracowników, za naruszanie praw pracowników, za fałszowanie dokumentacji związanej z uzyskaniem zezwolenia na pracę.
Podmiot powierzający pracę cudzoziemcowi jest obowiązany do zweryfikowania legalności pobytu obcokrajowca, przez zweryfikowanie ważności dokumentu wjazdowego i pobytowego, taki dokument należy skserować i przechowywać przez cały okres trwania zatrudnienia. Pracodawca jest obowiązany do sporządzenia pisemnej umowy z pracownikiem w języku dla niego zrozumiałym lub zawierającym tłumaczenie. Po wydaniu zezwolenia na pracę, podmiot zatrudniający zawiadamiam właściwego Starostę, jeśli pracownik nie podejmie pracy w ciągu 3 miesięcy od wydania zezwolenia, przerwał pracę na okres przekraczający 3 miesiące lub zakończył pracę na 3 miesiące przed upływem terminu zezwolenia. Należy pamiętać, iż niedopełnienie obowiązku zawiadomienia Starosty jest wykroczeniem podlegającym karze grzywny nałożonej przez inspektora PIP lub przez Sąd na wniosek inspektora PIP.
Za zatrudnienie cudzoziemca bez dopełnienia procedury i bez
zezwolenia grozi sankcja w wysokości
do 30 000,00 zł.
Z zatrudnieniem cudzoziemców ściśle wiąże się temat wydawania przez ZUS zaświadczeń A1, aby otrzymać zaświadczenie cudzoziemiec musi legalnie zamieszkiwać w państwie członkowskim. Do wniosku należy załączyć formularz US54 „Informacja o legalności zamieszkania obywatela państwa trzeciego”, ponadto cudzoziemiec musi być rezydentem podatkowym w Polsce, czyli posiadać certyfikat rezydencji podatkowej oraz zezwolenie na pobyt czasowy i pracę albo zezwolenie na pobyt czasowy albo zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego (alternatywnie posiadać wizę Schengen) i wykonywać pracę w oparciu o wyżej omawiane oświadczenie.
Autor Maciej Broński
Kancelaria Transportowa LEGALTRANS