To dyskryminacja! – tak stwierdził sąd administracyjny w Królestwie Niderlandów.
Prawnicy Kancelarii Transportowej LEGALTRANS w swojej praktyce bardzo często spotykają się z problemem pobierania bardzo wysokich grzywien przez służby kontrolne od przewoźników za wykroczenia, które są popełniane przez polskich kierowców na terenie Unii Europejskiej. W naszym odczuciu temat ten od zawsze był mocno dyskusyjny z wielu powodów, natomiast pojawiają się pierwsze przesłanki i możliwości skutecznej drogi obrony.
W niniejszej publikacji przedstawimy przykład sprawy prowadzonej przez naszą partnerską Kancelarią Prawną Vallenduuk , z którą mamy przyjemność współpracować w przypadku problemów naszych przewoźników m. in. na terenie krajów Beneluksu.
Sprawa dotyczyła polskiego kierowcy, który nie posiadał stałego miejsca zamieszkania lub pobytu w Holandii. Holenderska inspekcja drogowa (ILT), która nałożyła na kierowcę karę grzywny, nie mogła stosować odmiennych reguł w stosunku do kontrolowanego ze względu na obywatelstwo, a pobór grzywny na drodze przez organ kontrolujący narusza przepisy prawa unijnego – tak stwierdził Raad van State w Holandii (odpowiednik Naczelnego Sądu Administracyjnego).
Według Raad van State owe działanie jest traktowane, jako sprzeczne z art. 18 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Zgodnie ze wskazanym przepisem, w zakresie zastosowania Traktatów i bez uszczerbku dla postanowień szczególnych, które one przewidują, zakazana jest wszelka dyskryminacja ze względu na przynależność państwową. Ponadto, niderlandzkiemu ustawodawcy Rada zarzuciła również brak odpowiedniego wdrożenia unijnej decyzji ramowej, która harmonizuje reguły wykonania kar o charakterze pieniężnym.
Decyzja ramowa 2005/214/WSiSW z dnia 24 lutego 2005 r. w sprawie stosowania zasady wzajemnego uznawania do kar o charakterze pieniężnym (dalej: „decyzja ramowa”) wprowadza mechanizm współpracy pomiędzy Państwami Członkowskimi w celu wykonywania kar o charakterze pieniężnym. W przypadku nałożenia kary pieniężnej na osobę fizyczną lub osobę prawną, która nie ma stałego miejsca pobytu w państwie, w którym nałożona została kara, jej wykonanie powinno nastąpić przez wyznaczony do tego organ Państwa Członkowskiego, w którym ukarany posiada miejsce rezydowania. Powyższe oznacza, iż pobór kar pieniężnych na drodze od osoby zagranicznej, pochodzącej z innego kraju Unii Europejskiej, nie znajduje uzasadnienia, jeżeli kara ta objęta jest decyzją ramową.
Wykonaniu, zgodnie z postanowieniami decyzji ramowej, podlegają m.in. kary za naruszenie przepisów ruchu drogowego, w tym łamanie przepisów dotyczących czasu prowadzenia pojazdu i okresów odpoczynku oraz przepisów dotyczących towarów niebezpiecznych.
Z art. 1 i art. 6 decyzji ramowej 2005/214/WSiSW, a także z jej motywów 1 i 2 wynika, że celem tej decyzji jest ustanowienie skutecznego mechanizmu transgranicznego uznawania i wykonywania orzeczeń wymierzających ostatecznie osobie fizycznej lub prawnej karę o charakterze pieniężnym w związku z popełnieniem któregokolwiek z przestępstw lub wykroczeń wymienionych w decyzji ramowej, „jeśli są karalne w państwie wydającym oraz zdefiniowane w sposób określony w prawie państwa wydającego”, bez konieczności weryfikacji ich karalności w obu państwach.
Reprezentująca klienta, zastępca procesowy odwołał się do Raad van State od decyzji, w której stwierdzono, że decyzja ramowa Rady 2005/214/WSiSW z dnia 24 lutego 2005 r. w sprawie stosowania zasady wzajemnego uznawania do kar o charakterze pieniężnym nie ma zastosowania w stosunku do kar nakładanych w postępowaniu administracyjnym. Zgodnie z decyzją ramową „orzeczenie” oznacza prawomocne orzeczenie nakazujące osobie fizycznej lub prawnej uiszczenie kary o charakterze pieniężnym, wydane przez organ państwa wydającego inny niż sąd w odniesieniu do czynów podlegających karze zgodnie z prawem państwa wydającego, jako naruszenie przepisów, pod warunkiem, że dana osoba miała możliwość skierowania sprawy do rozstrzygnięcia przez sąd właściwy także w sprawach karnych.
Skarżący konstatował, iż bezpośredni pobór kary na drodze nie może mieć miejsca, jeżeli zastosowanie znajduje decyzja ramowa Rady 2005/214/WSiSW, która wykonanie kar reguluje na szczeblu unijnym. W przeciwnym razie działanie takie ma charakter dyskryminujący. Powołując się m.in. na orzeczenie Trybunału Europejskiego w sprawie Pastoors (wyrok Trybunału z dnia 23.01.1997; sprawa nr C-29/95; ECLI:EU:C:1997:28), która dotyczyła nakładania kar pieniężnych na drodze w Belgii. W sprawie tej Trybunał stwierdził, że zakazane są wszelkie zachowania dyskryminujące, które nie tylko w sposób bezpośredni, ale również pośrednio dokonują podziału z uwagi na przynależność państwową, jeżeli w obu przypadkach skutek jest ten sam. Ponadto Trybunał stwierdził, że prawo krajowe, które wprowadza odmienne reguły nakładania sankcji na kierowcę pojazdu według kryterium miejsca zamieszkania, może stanowić znamiona pośredniej dyskryminacji.
Ponadto – jak podnoszono w odwołaniu – określenie „sąd właściwy także w sprawach karnych” należy interpretować jako autonomiczne pojęcie prawa Unii. Wyraz temu dał Trybunał Europejski, który w sprawie Baláž (wyrok Trybunału z dnia 14 listopada 2013 r.; sprawa nr C‑60/12) wyjaśnił, że zakresem swoim decyzja, zgodnie z art. 5 ust. 1 decyzji ramowej, obejmuje wykroczenia dotyczące „naruszenia przepisów ruchu drogowego”. Tymczasem wykroczenia te nie są traktowane w jednolity sposób w różnych państwach członkowskich, ponieważ niektóre z państw kwalifikują je jako wykroczenia administracyjne, podczas gdy inne uważają je za wykroczenia o charakterze karnym. Z tego wynika, że, aby zapewnić skuteczność decyzji ramowej, należy odwołać się do wykładni wyrażenia „właściwy także w sprawach karnych”, w której kwalifikacja wykroczeń przez państwa członkowskie nie jest rozstrzygająca.
W konsekwencji, Raad van State stanął na stanowisku, iż decyzja ramowa w sprawie stosowania zasady wzajemnego uznawania do kar o charakterze pieniężnym obejmuje również kary nakładane na drodze w postępowaniu administracyjnym z uwagi na sankcyjny charakter tych kar. Pobór kary pieniężnej na drodze z uwagi na przynależność państwową, podczas gdy istnieją instrumenty prawne wewnątrz Unii do wykonania tych kar jest dyskryminujący i sprzeczny z art. 18 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej.
Powyższe orzeczenie sądu administracyjnego w Królestwie Niderlandów może odegrać istotną rolę w innych krajach unijnych i może wpłynąć na dotychczasowe zasady poboru kar na drodze od obcokrajowców na terenie krajów Unii.
Autorzy Publikacji:
adw. Andrzej Plutyński – Kancelaria Prawna Vallenduuk & Partners
Łukasz Medaj – Prawnik – Kancelaria Transportowa LEGALTRANS