patry

Projekt ustawy wprowadza nowe rozwiązanie, które ma na celu skuteczną poprawę ściągalności podatku – tzw. mechanizm podzielonej płatności (ang. split payment). Mechanizm podzielonej płatności znajdzie zastosowanie wyłącznie w odniesieniu do transakcji dokonywanych na rzecz innych podatników, czyli do transakcji B2B. W konsekwencji pozostaje bez wpływu na zakupy dokonywane przez konsumentów (nieprowadzących działalności gospodarczej). Nie będzie możliwe zastosowanie mechanizmu podzielonej płatności w transakcjach B2C.

Projekt ustawy z 31 sierpnia 2017 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw. Projekt zakłada wejście ustawy w życie 1 kwietnia 2018 r.
SPLIT PAYMENT
Projekt wprowadza zmiany w ustawie – Prawo bankowe polegające na dodaniu nowej kategorii rachunku bankowego, tj. rachunku VAT, do katalogu podstawowych kategorii rachunków bankowych, które mogą prowadzić banki oraz dodaniu nowego rozdziału zatytułowanego „Rachunek VAT”, który zawiera regulacje dotyczące obowiązku otwarcia i zasad prowadzenia tego rachunku.
Zgodnie z projektowanym art. 62a ust. 1 Prawa bankowego dla każdego rachunku rozliczeniowego, o którym mowa w art. 49 ust. 1 pkt 1, bank prowadzi rachunek VAT.
W ustawie o podatku od towarów i usług dodaje się nowy rozdział zatytułowany „Mechanizm podzielonej płatności” i art. 108a – art. 108d.
Dodawany art. 108a w ust. 1 reguluje zasadę stosowania mechanizmu podzielonej płatności. Zgodnie z tą regulacją podatnicy, którzy otrzymali fakturę z wykazaną kwotą podatku, przy dokonywaniu płatności za nabyte towary lub usługi mogą zastosować mechanizm podzielonej płatności. Proponowane regulacje zakładają dobrowolność w stosowaniu tego mechanizmu. Inicjatywa w tym zakresie zostaje pozostawiona nabywcy towarów lub usług.
Mechanizm podzielonej płatności nie będzie miał zastosowania do faktury wskazanej w art. 108 ust. 1 ustawy o VAT, czyli tzw. „pustej” faktury.

Mechanizm podzielonej płatności będzie polegać na tym, że płatność za nabyty towar lub usługę będzie dokonywana przy użyciu komunikatu przelewu w taki sposób, że zapłata całości lub części kwoty odpowiadającej wartości sprzedaży netto będzie płacona przez nabywcę na rachunek rozliczeniowy dostawcy towarów lub usługodawcy w banku albo SKOK, natomiast pozostała zapłata odpowiadająca całości lub części kwoty podatku VAT, będzie płacona na rachunek VAT, czyli specjalne konto, na którym będą gromadzone środki pieniężne z tytułu zapłaty dostawcy podatku VAT wskazanego w otrzymanej fakturze, jak również z tytułu zwrotu podatku VAT przez urząd skarbowy.

Szczegółowe zasady dotyczące rachunku VAT oraz technicznego sposobu dokonywania płatności w mechanizmie podzielonej płatności będą określone w ustawie – Prawo bankowe w dodawanym rozdziale zatytułowanym „Rachunek VAT” (art. 4 projektu). Parametry techniczne komunikatu przelewu nie będą regulowane w odrębnym akcie prawnym.

Mechanizm podzielonej płatności będzie miał zastosowanie również do zapłaty dokonywanej przed dokonaniem dostawy towarów lub wykonaniem usługi (przedpłaty, zaliczki, zadatki), pod warunkiem otrzymania przez nabywcę faktury na taką płatność.
Jak wskazano wcześniej dokonywanie płatności przy zastosowaniu mechanizmu podzielonej płatności nastąpi poprzez użycie komunikatu przelewu. Nabywca w dalszym ciągu będzie wypełniał jeden dokument, tj. komunikat przelewu, na którym wskazane będą dwie kwoty: kwota wartości sprzedaży brutto oraz kwota podatku. Bank (SKOK) dokona natomiast czynności mających na celu przekazanie wpłacanej kwoty na właściwe konta podatnika – dostawcy, a mianowicie kwotę wartości sprzedaży netto na rachunek rozliczeniowy dostawcy towarów lub usługodawcy w banku albo SKOK, zaś kwotę podatku na rachunek VAT dostawcy.
Mechanizm podzielonej płatności będzie miał zastosowanie dla pojedynczej faktury.
Nie przewiduje się możliwości stosowania mechanizmu podzielonej płatności do dokonywania zapłaty w innych formach niż przelew (np. zapłata gotówkowa, karty płatnicze).
Projekt zakłada, że co do zasady mechanizm podzielonej płatności będzie stosowany przez nabywcę, który będzie dokonywał płatności swojemu dostawcy w sposób określony w projekcie. Jednakże w  przypadku zaistnienia sytuacji, w której płatność zostanie dokonana przy użyciu komunikatu przelewu na rzecz podatnika innego niż dostawca towarów lub usługodawca, wprowadza się regulację, zgodnie z którą podatnik na rzecz którego dokonano takiej płatności odpowiada solidarnie wraz z dostawcą tych towarów lub usługodawcą za niezapłacony przez dostawcę towarów lub usługodawcę podatek wynikający z tej dostawy towarów lub świadczenia usług (ust. 4). Odpowiedzialność solidarna jest wyłączona w przypadku dokonania przez tego podatnika płatności na rachunek VAT dostawcy towarów lub usługodawcy wskazanego na fakturze w kwocie odpowiadającej wysokości kwoty otrzymanej na rachunek VAT (ust. 5). Regulacja ta ma na celu uniemożliwienie dokonywania działań zmierzających do niepłacenia podatku przy jednoczesnym dopuszczeniu płatności w schematach np. faktoringu – pod warunkiem, że płatności te będą przechodziły przez rachunek VAT nabywcy, faktora oraz faktoranta.
Art. 108b projektu zawiera regulacje dla przypadków, w których u podatników będzie dochodziło do odkładania się środków pieniężnych na rachunku VAT. Projekt przewiduje w takich sytuacjach prawo podatnika do wystąpienia z wnioskiem o dokonanie przelewu środków zgromadzonych na jego rachunku VAT na rachunek tego podatnika prowadzony dla celów działalności gospodarczej (ust. 1).
Podatnik w złożonym wniosku określałby wysokość środków zgromadzonych na rachunku VAT jaka ma zostać przekazana na wskazany przez niego rachunek rozliczeniowy lub imienny rachunek w skok (ust. 2). W praktyce podatnik wskazywałby górną granicę tej kwoty, ponieważ złożenie wniosku do urzędu skarbowego nie będzie blokowało możliwości wykorzystywania środków zgromadzonych na rachunku VAT do np. zapłaty kontrahentom. Oznacza to, że kwota zgromadzona na rachunku VAT na dzień realizacji postanowienia może być inna, niż kwota na dzień złożenia wniosku.
Uwolnienie środków finansowych w ten sposób byłoby dokonywane wyłącznie na wniosek podatnika, który podlegałby weryfikacji przez naczelnika urzędu skarbowego. Wniosek podatnika w powyższym zakresie wszczynałby postępowanie o uzyskanie zgody na uwolnienie środków.
Naczelnik urzędu skarbowego w terminie 60 dni, w drodze postanowienia, wyraża  zgodę na przekazanie środków zgromadzonych na wskazanym przez podatnika rachunku VAT na wskazany przez niego rachunek rozliczeniowy i w tym postanowieniu określałby wysokość tych środków, jaka ma zostać przekazana na rachunek rozliczeniowy lub imienny rachunek w SKOK (ust. 3). W założeniu sytuacje, gdzie podatnicy będą występowali o uwolnienie środków z rachunku VAT będą należały raczej do rzadkości. Środki zgromadzone na rachunku VAT cały czas bowiem będą w obrocie, podatnik będzie mógł nimi opłacać zobowiązania z tytułu faktur zakupowych. Jeżeli z rozliczenia miesiąca okaże się, że podatnik ma VAT do zapłaty, to do zapłaty VAT użyte będą środki z rachunku VAT.
Zgodnie z art. 62b ust. 2 znowelizowanego Prawa Bankowego rachunek VAT może być obciążony m.in. wyłącznie w celu:
dokonania płatności kwoty odpowiadającej całości lub części kwoty podatku od towarów i usług z tytułu nabycia towarów lub usług na rachunek VAT dostawcy towarów lub usługodawcy lub nabywcy wierzytelności,
wpłaty podatku od towarów i usług, dodatkowego zobowiązania podatkowego, o którym mowa w art. 112b i art. 112c ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług lub odsetek za zwłokę w podatku, na rachunek urzędu skarbowego.
Art. 108c projektu przewiduje system zachęt dla tych podatników, którzy podejmą decyzję o dobrowolnym stosowaniu mechanizmu podzielonej płatności, a mianowicie w przypadku zapłaty danej faktury przy zastosowaniu metody podzielonej płatności nie będą miały zastosowania przepisy o odpowiedzialności solidarnej, zawarte w dziale Xa oraz nie będą miały zastosowania regulacje związane ze stosowaniem sankcji, określonych w art. 112b ust. 1 pkt 1 i ust. 2 pkt 1 oraz  art. 112 c ustawy o VAT, do wysokości kwoty podatku odpowiadającej kwocie podatku wynikającej z otrzymanej faktury zapłaconej z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności (ust. 1).
Dodatkowo przewiduje się rezygnację ze stosowania art. 56b Ordynacji podatkowej (który ustanawia podwyższoną stawkę odsetek za zwłokę w odniesieniu do zaległości w podatku od towarów i usług), do zaległości powstałej w wyniku złożonej deklaracji podatkowej, w której podatnik wykazał  kwotę podatku naliczonego, której co najmniej niż 95% wynika z faktur, które zostały zapłacone z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności (ust. 2).
W celu uniemożliwienia wykorzystywania tego przepisu dla celów zabezpieczenia swojego ryzyka w VAT wprowadzono regulację, zgodnie z którą podatnik może nie naliczać podwyższonych odsetek do zaległości w podatku nieprzekraczającej dwukrotności kwoty podatku naliczonego wykazanej w złożonej deklaracji podatkowej (ust. 3). Chodzi o uniknięcie sytuacji, w której podatnik będzie chciał uchylić się od zapłaty wyższych odsetek poprzez manipulowanie kwotami VAT naliczonego w deklaracji.
Art. 108d projektu przewiduje zmiany polegające na zachęceniu podatników do wcześniejszej zapłaty zobowiązania z tytułu podatku od towarów i usług ze środków pochodzących z  rachunku VAT. Jeżeli podatnik skorzysta z tej możliwości, w takim przypadku kwota jego zobowiązania będzie zmniejszona o kwotę obliczoną na podstawie zaproponowanego wzoru.
Należy podkreślić, że przychód dla celów podatków dochodowych w przypadku wcześniejszej zapłaty zobowiązania w podatku VAT z rachunku VAT nie powstaje. Wynika to z faktu, że proponowane rozwiązania skierowane są do podatników VAT bez wyodrębniania określonej grupy podmiotów tego podatku. Tym samym rozwiązania te mają charakter generalno-abstrakcyjny, a nie indywidualno-konkretny. A zatem, jeżeli funkcjonowanie rachunków VAT odbywa się zgodnie z ww. przepisami, to nie można mówić o powstaniu przychodu podlegającego opodatkowaniu w zakresie podatków dochodowych.
ZWROT NA RACHUNEK VAT
W projekcie wprowadzono regulację polegającą na zmianie art. 87 ustawy o VAT (dodano ustęp 6a), zgodnie z którą jeżeli podatnik wystąpi z wnioskiem złożonym wraz z deklaracją podatkową o zwrot różnicy podatku na rachunek VAT, wówczas taki zwrot będzie mu dokonany w terminie 25 dni, licząc od dnia złożenia rozliczenia. Co istotne, chodzi o zwrot wnioskowanej przez podatnika kwoty nadwyżki podatku naliczonego, niezależnie od tego, czy faktury, z których wynika wykazany podatek naliczony, zostały zapłacone z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności, czy też nie. Oznacza to, że nawet jeżeli podatnik w ogóle nie dokonywał płatności z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności w danym okresie rozliczeniowym, to i tak będzie mógł zawnioskować o zwrot całej różnicy podatku naliczonego na rachunek VAT w przyspieszonym terminie. Projekt nie przewiduje, aby naczelnik urzędu skarbowego miał możliwości dokonania przedłużenia tego zwrotu celem jego weryfikacji.
Tylko od woli podatnika będzie zależało czy wystąpi o zwrot różnicy podatku naliczonego na rachunek VAT oraz jaką kwotę tej różnicy będzie chciał otrzymać na rachunek VAT. Projekt nie zmienia bowiem ogólnych zasad zwrotu podatku naliczonego, wynikających z art. 87 ustawy o podatku od towarów i usług.
Opracował r. pr. Patryk Abramowicz

 

 

 

Powrót do listy aktualności

Facebook