Praca kierowcy wykonującego drogowy, zarobkowy przewóz towarów to również praca w porze nocnej, która nie jest w tej branży zjawiskiem spotykanym rzadko. Mimo że zasady wykonywania pracy w porze nocnej zostały uregulowane w Kodeksie pracy, dla celów ustalania czasu pracy porę nocną zdefiniowano także w ustawie o czasie pracy kierowców z dnia 16 kwietnia 2004 r.
Pora nocna w Kodeksie pracy i ustawie o czasie pracy kierowców
Kodeks pracy w art. 1517 § 1 uznaje za porę nocną 8 godzin między godzinami 21:00 a 7:00 (wyjątek stanowi pora nocna dla młodocianego, przypadająca co do zasady między godziną 22:00 a 6:00).
Definicja, która znalazła się w art. 2 pkt 6a ustawy o czasie pracy kierowców, za porę nocną traktuje natomiast okres czterech godzin pomiędzy godziną 00:00 i godziną 7:00, z zastrzeżeniem, że definicję pory nocnej zawartą w tym przepisie stosuje się wyłącznie do celów ustalania czasu pracy. Przepis ten znajduje zastosowanie nie tylko względem kierowców pozostających w stosunku pracy, ale i wykonujących przewozy na podstawie umowy cywilnoprawnej oraz prowadzących własną działalność gospodarczą.
Co wlicza się do czasu pracy w porze nocnej?
Zgodnie z art. 6 ust. 1 ustawy o czasie pracy kierowców czasem pracy kierowcy jest czas od rozpoczęcia do zakończenia pracy, obejmujący wszystkie czynności związane z wykonywaniem przewozu drogowego, w szczególności:
- prowadzenie pojazdu;
- załadowywanie i rozładowywanie oraz nadzór nad załadunkiem i wyładunkiem;
- nadzór oraz pomoc osobom wsiadającym i wysiadającym;
- czynności spedycyjne;
- obsługę codzienną pojazdów i przyczep;
- inne prace podejmowane w celu wykonania zadania służbowego lub zapewnienia bezpieczeństwa osób, pojazdu i rzeczy;
- niezbędne formalności administracyjne;
- utrzymanie pojazdu w czystości.
Czasem pracy jest ponadto czas, w którym kierowca, poza przyjętym rozkładem czasu pracy, pozostaje na stanowisku, w gotowości do wykonywania pracy. Taka sytuacja będzie mieć miejsce, gdy m.in. czeka on na załadunek lub rozładunek, jeżeli czas ich trwania nie jest mu znany przed wyjazdem albo rozpoczęciem danego okresu.
Do czasu pracy kierowcy zalicza się także trwającą 15 minut przerwę w pracy. Jest ona obowiązkowa, gdy dobowy wymiar czasu pracy wynosi co najmniej 6 godzin.
Ustawa o czasie pracy kierowców nie uwzględnia natomiast w czasie pracy kierowców: czasu dyżuru, podczas którego kierowca nie wykonywał pracy, nieusprawiedliwionych postojów w trasie, dobowego nieprzerywanego odpoczynku oraz przerwy w pracy stosowanej względem kierowców wykonujących pracę na podstawie przerywanego czasu pracy.
Pora nocna w transporcie – zasady wykonywania pracy
Zgodnie z aktualnym stanem prawnym, jeżeli praca jest wykonywana w porze nocnej, czas pracy kierowcy nie może przekraczać 10 godzin między dwoma kolejnymi okresami dziennego odpoczynku albo dziennego i tygodniowego okresu odpoczynku, co wynika z treści art. 21 ustawy o czasie pracy kierowców. We wcześniejszym brzmieniu tego przepisu, tj. przed lutym 2022 r., było to nie więcej niż 10 godzin jazdy w danej dobie.
Maksymalny czas pracy między dziennymi odpoczynkami może więc wynosić aktualnie 10 godzin. Na skutek zmian kierowca, który odbył odpoczynek, nie musi czekać już jednak do momentu zakończenia 24-godzinnej doby pracowniczej, ponieważ 10-godzinny czas pracy ulega po odpoczynku „wymazaniu”.
Przez dobę, dla celów rozliczania czasu pracy, rozumie się natomiast 24 kolejne godziny, licząc od godziny, w której kierowca rozpoczął pracę zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy.
Odwołując się do definicji pory nocnej z ustawy o czasie pracy kierowców, 4-godzinny przedział czasowy, o którym mowa w art. 2 pkt 6a, jest ustalany indywidualnie przez pracodawcę w regulaminie pracy, a jeśli firma nie posiada takiego dokumentu i nie ma obowiązku jego ustalania, m.in. w umowie z kierowcą, czy warunkach zatrudnienia. Pracą w porze nocnej są wybrane przez pracodawcę 4 godziny pomiędzy północą a 7:00, na przykład okres od 1:00 do 5:00, czy od 2:30 do 6:30.
Praca kierowcy w porze nocnej a wynagrodzenie
Jak wskazuje art. 1518 Kodeksu pracy, pracownikowi wykonującemu pracę w porze nocnej przysługuje dodatek do wynagrodzenia za każdą godzinę pracy w porze nocnej w wysokości 20% stawki godzinowej wynikającej z minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie odrębnych przepisów.
Względem pracowników, którzy wykonują natomiast pracę nocną stale poza zakładem pracy, dodatek, o którym mowa powyżej, może zostać zastąpiony ryczałtem w wysokości odpowiadającej przewidywanemu wymiarowi pracy w porze nocnej.
W stosunku do pracowników, którzy otrzymują ryczałt za porę nocną, nie ewidencjonuje się godzin pracy, o czym świadczy art. 25 ust. 3 ustawy o czasie pracy kierowców.
Kto nie może wykonywać pracy w porze nocnej?
Kodeks pracy zabrania zatrudniania w porze nocnej pracownika opiekującego się dzieckiem do ukończenia przez nie 4 roku życia, bez wcześniejszego uzyskania zgody takiego pracownika.
Czas pracy kierowcy w porze nocnej przedmiotem kontroli
Praca w porze nocnej może być przedmiotem kontroli przeprowadzanej w szczególności przez inspektorów ITD lub PIP. Zgodnie z załącznikiem nr 3 ustawy o transporcie drogowym z dnia 6 września 2001 r. przekroczenie dopuszczalnego dobowego 10-godzinnego czasu pracy, jeżeli praca jest wykonywana w porze nocnej, o czas:
- 1 godziny – zagrożono karą w wysokości 50 zł;
- od 1 godziny do mniej niż 3 godziny – zagrożono karą w wysokości 100 zł (traktowane jako poważne naruszenie);
- za każdą rozpoczętą godzinę od 3 godzin – zagrożono karą w wysokości 200 zł (traktowane jako bardzo poważne naruszenie).
Powyższe kary to kary przewidziane dla przedsiębiorców.
Kierujący pojazdem, za przekroczenie maksymalnego czasu prowadzenia pojazdu bez przerwy może otrzymać natomiast mandat w wysokości 50 zł (przekroczenie o czas powyżej 15 minut do 30 minut) lub 100 zł (za każde następne rozpoczęte 30 minut). Takie same sankcje grożą za skrócenie dziennego i tygodniowego okresu odpoczynku.
Ewidencjonowanie czasu pracy kierowców – pomoc kancelarii transportowej LEGALTRANS
Liczbę godzin przepracowanych w porze nocnej uwzględnia się w ewidencji czasu pracy, którą pracodawca jest zobowiązany prowadzić dla każdego kierowcy, do celów prawidłowego ustalania jego wynagrodzenia i innych świadczeń związanych z wykonywaną pracą.
Jeżeli nie chcą Państwo narazić się na roszczenia ze strony swoich pracowników z tego tytułu, zachęcamy do skorzystania z profesjonalnych usług ewidencjonowania czasu pracy kierowców świadczonych przez naszą kancelarię prawną LEGALTRANS.
Jest to czynność wymagająca nie tylko skrupulatności, a przede wszystkim doskonałej znajomości przepisów, które czasami ulegają także zmianom. Stwarza to dlatego ryzyko przeoczeń i wystąpienia błędów, które finalnie mogą okazać się niestety bardzo kosztowne.
Warto przypomnieć, że nieprowadzenie ewidencji czasu pracy, zgodnie z załącznikiem nr 3 ustawy o transporcie drogowym, jest zagrożone karą 1000 zł – za każdego kierowcę. Za jej fałszowanie lub odmowę udostępnienia kontrolerom pracodawca może zapłacić z kolei aż 8000 zł, co stanowi zarazem bardzo poważne naruszenie.