Opóźnienie dostawy, uszkodzenie lub zaginięcie przesyłki – to jedne z tych zdarzeń, których wystąpienie będzie wiązać się dla uprawnionych z koniecznością podjęcia określonych działań, zmierzających do naprawienia powstałych szkód. Zanim jednak sprawa zostanie skierowana na drogę sądową, możliwe jest skorzystanie z reklamacji, czyli pozasądowego, sformalizowanego sposobu dochodzenia należnych roszczeń.
Reklamacja w transporcie międzynarodowym rządzi się jednak nieco innymi prawami niż reklamacje znane przewozom krajowym. Jak w takim razie skorzystać z reklamacji na gruncie Konwencji CMR, którą stosujemy do międzynarodowych zarobkowych przewozów drogowych?
Skorzystanie z reklamacji w transporcie międzynarodowym nie jest obowiązkowe
O ile w przewozach krajowych, co wynika z art. 75 ust. 1 Prawa przewozowego, możliwość dochodzenia roszczeń w postępowaniu sądowym na podstawie ustawy lub przepisów wydanych w jej wykonaniu przysługuje uprawnionemu dopiero po bezskutecznym wyczerpaniu drogi reklamacji, o tyle na gruncie Konwencji CMR takiego wymogu nie ma. A to z kolei oznacza, że w przewozach międzynarodowych nie ma formalnego obowiązku, by korzystać z procedury reklamacyjnej – reklamacja nie jest w tym przypadku obligatoryjna. Uprawniony, którym jest z reguły odbiorca lub nadawca przesyłki, ma więc możliwość, by od razu skierować sprawę do właściwego sądu. Fakultatywny charakter reklamacji w Konwencji CMR wcale nie oznacza jednak, że nie warto z niej korzystać. Nie wolno bowiem zapominać, że w ten sposób da się uniknąć czasochłonnego i stresującego postępowania sądowego.
Co więcej, zaletą reklamacji jest również to, że zawiesza ona przedawnienie aż do dnia, w którym przewoźnik na piśmie odrzuci reklamację i zwróci załączone do niej dokumenty. W razie częściowego przyjęcia reklamacji bieg przedawnienia wznawia się tylko dla tej części reklamacji, która pozostaje sporna. Zważając na krótkie, bo wynoszące co do zasady jeden rok, terminy przedawnienia roszczeń, jakie obowiązują w przewozach międzynarodowych, możliwość przerwania biegu przedawnienia jest istotną korzyścią związaną z wniesieniem reklamacji.
Istotne terminy w kontekście wnoszenia reklamacji w przewozach międzynarodowych
Prawo do wniesienia reklamacji przysługuje uprawnionemu w szczególności w razie:
- uszkodzenia przesyłki,
- zaginięcia przesyłki bądź
- opóźnienia dostawy.
Ad. 1
W przewozach międzynarodowych obowiązkiem odbiorcy przesyłki pozostaje jej sprawdzenie wraz z przewoźnikiem w momencie dokonywania odbioru, co ma na celu wykrycie ewentualnych uszkodzeń lub braków. W razie pojawienia się zastrzeżeń powinien on zgłosić je niezwłocznie – najpóźniej w chwili dostawy. Trzeba jednak zaznaczyć, że nie wszystkie uszkodzenia, do jakich może dojść podczas wykonywania przewozu, są dostrzegalne na pierwszy rzut oka. Jeśli mamy do czynienia z tak zwaną szkodą niejawną, braki i uszkodzenia niewidoczne od razu, w momencie odbioru przesyłki, należy zgłosić w terminie 7 dni od daty dostawy, nie wliczając w to niedziel i dni świątecznych. Takie zastrzeżenia powinny zostać zgłoszone na piśmie.
W innym razie, to znaczy, gdy zastrzeżenia nie zostaną zgłoszone albo w chwili dostawy albo w terminie 7 dni od tej daty i nie ma jednocześnie dowodu przeciwnego, domniemywa się, że odbiorca otrzymał towar w stanie opisanym w liście przewozowym.
Ad. 2
Kolejną przesłanką do wniesienia reklamacji w przewozach międzynarodowych jest całkowite lub częściowe zaginięcie towaru. Na gruncie Konwencji CMR towar można uznać za zaginiony, gdy nie został on wydany w ciągu 30 dni po upływie umówionego terminu, a jeżeli terminu nie umówiono – w ciągu 60 dni po przyjęciu towaru przez przewoźnika. Reklamację z tego tytułu można zgłaszać zatem dopiero po upływie jednego z tych terminów.
W przypadku częściowego zaginięcia towaru przedawnienie zaczyna biec począwszy od dnia wydania przesyłki, z kolei gdy doszło do całkowitego zaginięcia, przedawnienie zaczyna biec od trzydziestego dnia po upływie umówionego terminu dostawy, albo, jeżeli termin nie był umówiony – począwszy od sześćdziesiątego dnia po przyjęciu towaru przez przewoźnika.
Ad. 3
Opóźnienie terminu dostawy ma miejsce wówczas, kiedy towar nie został dostarczony w umówionym terminie lub, o ile nie umówiono terminu, jeżeli faktyczny czas trwania przewozu, uwzględniając okoliczności, a zwłaszcza przy przesyłkach drobnych czas niezbędny dla skompletowania pełnego ładunku w normalnych warunkach przekracza czas, jaki słusznie można przyznać starannym przewoźnikom.
Co jednak istotne, z tytułu opóźnienia dostawy można domagać się wypłaty odszkodowania tylko wtedy, gdy osoba uprawniona udowodni, że wynikła stąd dla niej szkoda oraz, gdy zastrzeżenie zostało skierowane na piśmie w terminie 21 dni od dnia postawienia towaru do dyspozycji odbiorcy.
Reklamacja w przewozach międzynarodowych a wymogi formalne
Należy zauważyć, że reklamacja w przewozach międzynarodowych została uregulowana znacznie bardziej ogólnikowo aniżeli reklamacja znana z przepisów krajowych. W Konwencji CMR nie znajdziemy jasnych, konkretnych wytycznych, wskazujących na treść takiej reklamacji, czy też tryb lub sposób rozpoznania jej przez przewoźnika, co podkreślił również Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 20 lutego 2018 r., sygn. akt V CSK 205/17.
Wskazówki, jakich udziela Konwencja CMR, dotyczą jedynie zachowania formy pisemnej (art. 30 ust. 1 i 3 Konwencji CMR), a także dołączenia do reklamacji pewnych, jednak niewskazanych już konkretnie dokumentów. Drugi z obowiązków można wywieść z art. 32 ust. 2 Konwencji CMR i użytego tam sformułowania: „[…] zwróci załączone do niej dokumenty”. Jak zaznaczył Sąd Najwyższy w ww. wyroku: „Redakcja tego uregulowania wskazuje na potrzebę dołączenia dokumentów, których rodzaju nie określa, jak też nie przewiduje sankcji w razie niedołączenia do pisma reklamacyjnego żadnych dokumentów”.
Słusznym będzie również, poza przyjęciem dla reklamacji formy pisemnej, dokładne wskazanie w jej treści danych przewoźnika i uprawnionego, umowy lub innego dokumentu stanowiącego podstawę dla dochodzenia roszczeń, czy rodzaju powstałej szkody.
Reklamacje w transporcie międzynarodowym z kancelarią LEGALTRANS
Pomoc w dochodzeniu roszczeń w transporcie międzynarodowym, co odnosi się również do trybu reklamacyjnego, to jedna z podstawowych usług, którą świadczymy na rzecz naszych klientów. Jeśli potrzebują Państwo wsparcia w interpretacji przepisów lub prawidłowym formułowaniu zastrzeżeń, zapraszamy do kontaktu! Raz jeszcze przypominamy w tym miejscu o krótkich terminach przedawnienia roszczeń na gruncie Konwencji CMR, co powinno skłonić Państwa do jak najszybszego podjęcia odpowiednich działań w razie wystąpienia problemów!