Transport ponadgabarytowy to transport, który może odbywać się tylko na podstawie odrębnych zezwoleń, ze względu na przekroczenie dopuszczalnych, przewidzianych dla samochodów parametrów. Przepisy regulujące transport ponadgabarytowy znalazły się w ustawie Prawo o ruchu drogowym, która to normuje zasady legalnego i bezpiecznego poruszania się takich pojazdów po drogach. Jak zorganizować taki przejazd i o czym pod żadnym pozorem nie wolno zapomnieć?
Co to jest transport ponadgabarytowy?
Kiedy transport jest ponadgabarytowy? Definicja transportu ponadgabarytowego, nazywanego także transportem nienormatywnym, sprowadza się do transportu, który odbywa się z wykorzystaniem pojazdu lub zespołu pojazdów, którego naciski osi wraz z ładunkiem lub bez ładunku, wymiary lub rzeczywista masa całkowita wraz z ładunkiem lub bez niego są większe od dopuszczalnych, przewidzianych w przepisach ustawy Prawo o ruchu drogowym.
Przepisy regulujące transport ponadgabarytowy wymagają, aby spełniał on określone warunki, do których należy:
- uzyskanie zezwolenia na przejazd pojazdu nienormatywnego,
- przestrzeganie warunków przejazdu określonych w zezwoleniu,
- pilotowanie przejazdu pojazdu nienormatywnego,
- zachowanie szczególnej ostrożności przez kierującego pojazdem nienormatywnym.
Transport ponadgabarytowy i wymagane zezwolenia
W przypadku transportu ponadgabarytowego nie ma jednego, ogólnego zezwolenia, które funkcjonowałoby w odniesieniu do każdego pojazdu, którego wymiary, naciski osi lub masa całkowita przekraczają te, wynikające z przepisów.
Transport ponadgabarytowy dzieli się za to na kategorie, odpowiadające poszczególnym rodzajom zezwoleń. Kategorii tych jest 5 i szczegółowo zostały one scharakteryzowane w art. 64b-64d ustawy Prawo o ruchu drogowym oraz załączniku nr 1 do tej ustawy.
Kierujący pojazdem nienormatywnym ma obowiązek posiadać przy sobie zezwolenie określonej kategorii i okazywać je uprawnionym do tego organom.
Transport ponadgabarytowy – jakie wymiary?
Za kryterium podziału zezwoleń przyjęto w szczególności wymiary transportu ponadgabarytowego.
- Zezwolenie kategorii 1 jest wymagane dla nienormatywnego pojazdu wolnobieżnego, ciągnika rolniczego albo zespołu takich pojazdów o długości, wysokości, naciskach osi oraz rzeczywistej masie całkowitej nie większych od dopuszczalnych, oraz o szerokości nieprzekraczającej 3,5 m i pozwala na przejazd takim pojazdem po drogach publicznych, z wyłączeniem autostrad i dróg ekspresowych;
- Zezwolenie kategorii 2 jest wymagane dla pojazdu nienormatywnego o naciskach osi i rzeczywistej masie całkowitej nie większych od dopuszczalnych, o szerokości nieprzekraczającej 3,2 m, o długości nieprzekraczającej: 15 m dla pojedynczego pojazdu lub 23 m dla zespołu pojazdów, o wysokości nieprzekraczającej 4,3 m i pozwala na przejazd takim pojazdem po drogach publicznych;
- Zezwolenie kategorii 3 jest wydawane dla pojazdu nienormatywnego o rzeczywistej masie całkowitej oraz naciskach osi nie większych od dopuszczalnych, o szerokości nieprzekraczającej 3,4 m, o długości nieprzekraczającej: 15 m dla pojedynczego pojazdu, 23 m dla zespołu pojazdów lub 30 m dla zespołu pojazdów o skrętnych osiach, o wysokości nieprzekraczającej 4,3 m i pozwala na przejazd takiego pojazdu po drogach krajowych;
- Zezwolenie kategorii 4 jest wydawane dla pojazdu nienormatywnego o szerokości nieprzekraczającej: 3,4 m dla drogi jednojezdniowej, 4 m dla drogi dwujezdniowej klasy A i S, o długości nieprzekraczającej: 15 m dla pojedynczego pojazdu, 23 m dla zespołu pojazdów, 30 m dla zespołu pojazdów o skrętnych osiach, o wysokości nieprzekraczającej 4,3 m, o rzeczywistej masie całkowitej nieprzekraczającej 60 t, o naciskach osi nie większych od dopuszczalnych i pozwala na przejazd takiego pojazdu po drogach publicznych;
- Zezwolenie kategorii 5 jest wydawane dla pojazdu nienormatywnego, którego wymiary i masa całkowita nie odpowiadają żadnemu z ww. zezwoleń i pozwala na przejazd takiego pojazdu trasą wskazaną w tym zezwoleniu.
Kto wydaje zezwolenie na transport ponadgabarytowy?
W zależności od kategorii zezwolenia na transport ponadgabarytowy inne pozostają organy właściwe do jego wydania. Kto wydaje w takim razie zezwolenie na transport ponadgabarytowy?
Dla zezwoleń kategorii 1 i 2 jest to starosta właściwy ze względu na siedzibę wnioskodawcy albo miejsce rozpoczęcia przejazdu, dla zezwoleń kategorii 3 i 4 – Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad, a dla zezwoleń kategorii 5 – także Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad (po uzgodnieniu z innymi zarządcami dróg) lub prezydent miasta, jeśli trasa przejazdu pojazdu nienormatywnego przebiega w granicach administracyjnych miasta na prawach powiatu i nie przebiega autostradą lub drogą ekspresową.
* Zezwolenia kategorii 2 i 3 przy wjeździe na terytorium RP wydaje również naczelnik urzędu celno-skarbowego.
Należy oczywiście pamiętać, że uzyskanie zezwolenia na przejazd pojazdu nienormatywnego jest płatne, a zezwolenie to, w zależności od konkretnej kategorii, wydaje się zawsze na czas określony.
Transport ponadgabarytowy – kiedy pilot?
Z ustawy Prawo o ruchu drogowym wynika także obowiązek pilotowania przejazdu pojazdu nienormatywnego. Szczegółowe wymagania w tym zakresie reguluje odrębny akt prawny – rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie pilotowania pojazdów nienormatywnych, w którym to nastąpiły w roku bieżącym pewne zmiany.
Pilotowanie przejazdu pojazdu ponadgabarytowego może odbywać się z udziałem jednego lub dwóch pojazdów wykonujących pilotowanie. Jeśli pojazd nienormatywny przekracza co najmniej jedną z następujących wielkości: długość – 23,00 m, szerokość – 3,20 m, wysokość – 4,50 m, rzeczywista masa całkowita – 60 t – wtedy potrzebny jest jeden pojazd wykonujący pilotowanie. Jeśli z kolei pojazd nienormatywny przekracza co najmniej jedną z następujących wielkości: długość – 30,00 m, szerokość – 3,60 m, wysokość – 4,70 m, rzeczywista masa całkowita – 80 t – w takiej sytuacji powinien być pilotowany przez dwa pojazdy wykonujące pilotowanie.
Transport ponadgabarytowy oznakowanie
W przypadku transportu nienormatywnego ładunek, który wystaje poza przednią lub boczne płaszczyzny obrysu pojazdu, powinien być odpowiednio oznaczony. Dotyczy to również ładunku wystającego poza tylną płaszczyznę obrysu pojazdu na odległość większą niż 0,5 m. Szczegółowe wytyczne dotyczące oznakowania znajdziemy w art. 61 ustawy Prawo o ruchu drogowym, który mówi o m.in. chorągiewkach barwy pomarańczowej, czerwonych i białych pasach, świetle barwy białej.
Transport ponadgabarytowy – kary za brak zezwolenia
Za przejazd pojazdów nienormatywnych bez wymaganego zezwolenia lub niezgodnie z warunkami określonymi dla tego zezwolenia grozi kara pieniężna, którą nakłada się w drodze decyzji administracyjnej. Jej wysokość pozostaje uzależniona w szczególności od rodzaju zezwolenia i stopnia przekroczenia poszczególnych parametrów i może wynosić od 1500 zł do nawet 15 000 zł. Kary pieniężne grożą w dodatku za wykonywanie przejazdu nienormatywnego bez udziału pojazdu wykonującego pilotowanie.
Jak przygotować się do wykonywania transportu drogowego towarów?
Wykonywanie transportu drogowego towarów, w tym transportu ponadgabarytowego, jest obwarowane szeregiem wymogów. Jeśli chcą mieć Państwo pewność, że działają zgodnie z prawem i posiadają wszystkie niezbędne zezwolenia i licencje, zachęcamy do skorzystania ze wsparcia prawnego naszej kancelarii transportowej, która wspomoże Państwa w zarządzaniu firmą transportową i odciąży od wszelkich kwestii prawnych. Dodatkowo klienci, którzy współpracują z nami w ramach stałej obsługi prawnej, nie muszą zaprzątać sobie głowy ciągłymi zmianami w przepisach, ponieważ na bieżąco czuwamy nad tym, aby byli oni przygotowani na nie w jak największym zakresie.