3 sierpnia 2022
Umowę OCP powinno zawierać się nie tylko w celu zabezpieczenia interesów własnych, a dokładniej przedsiębiorstwa transportowego, ale i po to, aby zwiększyć zaufanie wśród kontrahentów.
Kluczowa dla zakresu ochrony pozostaje jej treść i zawarte w umowie postanowienia. Co powinno zawierać OC przewoźnika? Jakich wyłączeń należy unikać w dobrze skonstruowanej polisie?
Umowa przewozu – regulacje prawne
Umowę przewozu reguluje art. 774 kodeksu cywilnego. Zgodnie z jego treścią przez umowę przewozu przewoźnik zobowiązuje się w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa do przewiezienia za wynagrodzeniem osób lub rzeczy.
Jeżeli przedsiębiorca oferuje tylko przewóz rzeczy, a żadne inne czynności konkludentne nie wskazują na istnienie dodatkowych postanowień umownych, obejmujących usługi związane z przewozem, taka umowa powinna być traktowana ściśle jako umowa przewozu, a nie umowa spedycji (Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 października 2004 r., sygn. akt I CK 199/04, niepubl.).
Jeżeli natomiast podmiot zawierający umowę przewozu nie ma zamiaru wykonać jej samodzielnie, takiego przewoźnika określa się jako przewoźnika umownego.
Ustalenie zakresu ochrony w ramach polisy OCP
W ustaleniu zakresu ochrony przyznawanej w ramach polisy OCP kluczowa pozostaje odpowiedzialność przewoźnika. Głównymi przepisami regulującymi to zagadnienie jest art. 65 ustawy prawo przewozowe oraz art. 17 Konwencji CMR (Konwencja o umowie międzynarodowego drogowego transportu towarów).
Przepisy krajowe i międzynarodowe wskazują na odpowiedzialność na zasadzie ryzyka, choć w odniesieniu do ostatnich w orzecznictwie prezentowane są także stanowiska odmienne, zgodnie z którymi przewoźnik odpowiada na zasadzie winy domniemanej (m.in. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 7 lipca 2002 r., sygn. akt I ACa 1188/02).
Istotne postanowienia w umowie odpowiedzialności cywilnej przewoźnika
Mając na względzie ogół postanowień regulujących przewozy krajowe i międzynarodowe, możemy wyszczególnić kilka kluczowych zapisów, które powinny znaleźć się w rzetelnie sporządzonej umowie OCP.
Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej przewoźnika powinno przewidywać ochronę:
- W przypadku rażącego niedbalstwa ubezpieczonego, podwykonawcy, oraz przewoźnika sukcesywnego, a także ich winy umyślnej. Przez rażące niedbalstwo należy rozumieć zachowanie polegające na nie przewidzeniu możliwości wyrządzenia szkody w transporcie , mimo dokonania naruszenia przepisów oraz podstawowych zasad staranności i ostrożności, jakich można wymagać od tych osób (Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 stycznia 2006 r., sygn. akt V CSK 90/05). Rażące niedbalstwo to ponadto działanie graniczące z winą umyślną. Trzeba odróżniać je od braku zachowania zwykłej staranności (Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 stycznia 2015 r., sygn. akt V CSK 217/14).
- Obejmującą odpowiedzialność przewoźnika zarówno na podstawie ustawy prawo przewozowe i Konwencji CMR, jak i kodeksu cywilnego oraz innych aktów prawnych, które znajdują zastosowanie do umów przewozu.
- W przypadku podjęcia decyzji przez osobę uprawnioną o likwidacji nieuszkodzonego towaru, który mógł mieć jednak kontakt z osobami niepowołanymi.
- W przypadku, gdy to na przewoźniku spoczywa obowiązek wykonania czynności ładunkowych w całości lub w części. Zgodnie z treścią art. 43 prawa przewozowego, jeżeli umowa lub przepis szczególny nie stanowią inaczej, czynności ładunkowe należą odpowiednio do obowiązków nadawcy lub odbiorcy. Odpowiedzialność za ładunek co do zasady spoczywa zatem na nadawcy.
- W sytuacji zawarcia przez spedytorów umowy przewozu, a nie spedycji, również w odniesieniu do innych gałęzi transportu, m.in. kolejowego, intermodalnego, czy morskiego.
- Przewoźnika umownego w takim samym zakresie jak przewoźnika faktycznego.
- Zgodnie z prawem, jakie znajdzie zastosowanie do zawartej przez ubezpieczonego umowy przewozu.
- Niezależnie od rodzaju stosunku prawnego wynikającego z umowy zawartej przez ubezpieczonego w ramach usług TSL. Należy pamiętać, że przedsiębiorca działający w branży TSL najczęściej zawiera ze swoimi klientami nie tylko umowę spedycji, ale i przewozu, przechowywania, czy składu.
- Niezależnie od tego, czy ubezpieczony został wskazany w liście przewozowym jako przewoźnik wykonujący przewóz.
- Niezależnie od starannego wyboru przewoźnika podwykonawcy, czy przewoźnika sukcesywnego.
Przewidywanie sumy ubezpieczenia w OC przewoźnika
Co więcej, OC przewoźnika (podobnie jak OC spedytora) powinno przewidywać sumę ubezpieczenia na każde zdarzenie oraz możliwość dochodzenia przez ubezpieczonego roszczeń względem ubezpieczyciela bez względu na fakt naprawienia szkody.
Należy pamiętać także o nadaniu prymatu klauzuli rażącego niedbalstwa nad klauzulą podwykonawców, klauzulą parkingową, czy imigrantów. W praktyce w umowach ubezpieczenia mają one charakter szczególny względem klauzuli rażącego niedbalstwa i bez odpowiedniego zapisu są stosowane jako pierwsze.
Wsparcie w zawieraniu umów OCP – kancelaria transportowa LEGALTRANS
Sporządzenie idealnej umowy OCP, która zaspokaja interesy każdej ze stron, nie należy do zadań łatwych. Chcąc uzyskać jak najszerszy zakres ochrony, ubezpieczony musi najczęściej przygotować się w dodatku na poniesienie odpowiednio większych kosztów.
Mając jednak świadomość znaczenia tej polisy, profesjonalne i rzetelne firmy transportowe liczą się z takimi wydatkami. Nasza kancelaria prawna LEGALTRANS, która od lat współpracuje z podmiotami z sektora TSL, zajmuje się opiniowaniem oraz sprawdzaniem zarówno umów ubezpieczenia transportowego OCS, jak i OCP .
Zwracamy szczególną uwagę na czyhające w nich pułapki i budzące wątpliwości postanowienia, dążąc do przekształcenia ich w zapisy korzystne dla interesów naszych klientów. W związku z wagą umów odpowiedzialności cywilnej w transporcie wsparcie kancelarii prawnej przy ich zawieraniu jest w tym miejscu zdecydowanie niezbędne.
Cel naszych działań to zagwarantowanie maksymalnego zakresu ochrony w różnych, kluczowych dla przewoźnika lub spedytora sytuacjach odpowiadających zakresowi i specyfice ich działalności.
Jeśli potrzebują Państwo pomocy w sporządzaniu umów z zakresu ubezpieczeń transportowych OCP, kancelaria prawna LEGALTRANS specjalizująca się w prawie transportowym udzieli stosownej pomocy. Zapraszamy do kontaktu ze specjalistami!