Problemy z zachowaniem płynności finansowej przedsiębiorstw transportowych wynikają z wielu zróżnicowanych przyczyn. Wśród głównych i najczęstszych czynników wskazuje się wysokie ceny paliwa, braki kadrowe, częste zmiany przepisów, inflację, nierzetelnych kontrahentów, znaczne opóźnienia w dokonywaniu płatności, czy niską marżę.
Nie są one obce nawet nowym przedsiębiorcom działającym w branży transportowej. Utrzymanie stabilnej sytuacji finansowej i płynności w tym sektorze, zwłaszcza w ostatnich latach, stało się nie lada wyzwaniem. Jeżeli firma nie zdoła sprostać problemom ekonomicznym, konieczna może stać się restrukturyzacja lub w ostateczności – ogłoszenie upadłości.
Postępowanie restrukturyzacyjne, czyli jak nie doprowadzić do upadłości firmy
Przepisy dotyczące postępowań restrukturyzacyjnych reguluje ustawa z dnia 15 maja 2015 r. – Prawo restrukturyzacyjne.
Postępowaniem restrukturyzacyjnym mogą zostać objęte zarówno firmy już znajdujące się w stanie niewypłacalności, jak i dopiero nią zagrożone. Przez stan zagrożenia niewypłacalnością należy rozumieć taką sytuację ekonomiczną dłużnika, która wskazuje, że w niedługim czasie może stać się niewypłacalny.
Postępowanie restrukturyzacyjne wszczynane jest na wniosek restrukturyzacyjny dłużnika (o ile ustawa nie stanowi inaczej), będący wnioskiem o otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego oraz wnioskiem o zatwierdzenie układu przyjętego w postępowaniu o zatwierdzenie układu.
Postępowanie restrukturyzacyjne ma pozwolić uniknąć dłużnikowi ogłoszenia upadłości oraz stworzyć warunki, które przyczynią się do wzrostu wartości jego przedsiębiorstwa. Jak wskazuje się w literaturze „Fundamentalnym celem postępowania restrukturyzacyjnego jest uniknięcie upadłości dłużnika przez umożliwienie mu spłaty zobowiązań i kontynuowania prowadzenia działalności gospodarczej”.
W tym celu konieczne jest znalezienie przyczyny lub przyczyn, które doprowadziły firmę do tak poważnych problemów finansowych, a następnie ich wyeliminowanie. Kluczową rolę odgrywa w tym plan restrukturyzacyjny, zawierający co najmniej:
- analizę przyczyn trudnej sytuacji ekonomicznej dłużnika,
- wstępny opis i przegląd planowanych środków restrukturyzacyjnych i związanych z nimi kosztów,
- wstępny harmonogram wdrożenia środków restrukturyzacyjnych.
W planie restrukturyzacyjnym powinno znaleźć się ponadto sprawozdanie finansowe, a także m.in. opis przedsiębiorstwa dłużnika, prezentacja proponowanej przyszłej strategii prowadzenia firmy, informacje o zdolnościach produkcyjnych, czy projektowane zyski i straty na kolejne pięć lat oparte na co najmniej dwóch prognozach.
Restrukturyzacja odbywa się w drodze zawarcia układu z wierzycielami, a w przypadku postępowania sanacyjnego również przez przeprowadzenie działań sanacyjnych, przy jednoczesnym zabezpieczeniu słusznych praw wierzycieli.
W ramach zawarcia układu z wierzycielami strony ustalają nowe zasady oraz terminy spłaty zaległych i przyszłych zobowiązań. Stanowi on istotę postępowania restrukturyzacyjnego, ponieważ pozwala na m.in. rozłożenie terminu płatności na raty, odroczenie płatności, czy częściowe umorzenie zobowiązań.
Rodzaje postępowań restrukturyzacyjnych
W ustawie wyodrębniono cztery rodzaje postępowań restrukturyzacyjnych:
- postępowanie o zatwierdzenie układu (umożliwia zawarcie układu w wyniku samodzielnego zbierania głosów wierzycieli przez dłużnika bez udziału sądu),
- przyspieszone postępowanie układowe (umożliwia dłużnikowi zawarcie układu po sporządzeniu i zatwierdzeniu spisu wierzytelności w uproszczonym trybie),
- postępowanie układowe (umożliwia dłużnikowi zawarcie układu po sporządzeniu i zatwierdzeniu spisu wierzytelności),
- postępowanie sanacyjne (umożliwia dłużnikowi przeprowadzenie działań sanacyjnych oraz zawarcie układu po sporządzeniu i zatwierdzeniu spisu wierzytelności).
O tym, który z trybów zostanie wybrany, przesądzi w każdym przypadku indywidualna sytuacja przedsiębiorstwa oraz liczba wierzytelności spornych. W wyborze konkretnego rodzaju postępowania firmom pomaga doradca restrukturyzacyjny.
Przykładowo, postępowanie układowe może być przeprowadzone, jeżeli suma wierzytelności spornych uprawniających do głosowania nad układem przekracza 15% sumy wierzytelności uprawniających do głosowania nad układem.
W przyspieszonym postępowaniu układowym i w postępowaniu o zatwierdzenie układu suma wierzytelności spornych uprawniających do głosowania nad układem nie może natomiast przekraczać 15% sumy wierzytelności uprawniających do głosowania nad układem.
Kiedy następuje upadłość firmy transportowej?
Zasady przeprowadzania postępowania upadłościowego, dochodzenia roszczeń przez wierzycieli, a także skutki ogłoszenia upadłości regulowane są przez odrębną ustawę z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe.
Jak stanowi art. 10, upadłość ogłasza się w stosunku do dłużnika, który stał się niewypłacalny. O niewypłacalności dłużnika mówimy wtedy, gdy utracił on zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Musi być to utrata trwała, a nie częściowa, spowodowana przejściowymi, okresowymi trudnościami.
Ustawa w dalszej części przepisów wprowadza domniemanie prawne, z którego wynika, że utrata zdolności do wykonywania wymagalnych zobowiązań pieniężnych następuje, jeżeli opóźnienie w wykonaniu zobowiązań pieniężnych przekracza 3 miesiące.
O niewypłacalności będziemy mówić również wtedy, gdy zobowiązania pieniężne dłużnika przekraczają wartość jego majątku, a stan ten utrzymuje się przez okres dłuższy niż 24 miesiące. Ostatnia przesłanka dotyczy jednak tylko dłużnika będącego osobą prawną albo jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej.
Wniosek o wszczęcie postępowania upadłościowego
Ustawa w art. 3 zastrzega, że postępowanie upadłościowe może zostać wszczęte tylko na wniosek złożony przez podmioty w niej określone.
Jest to przede wszystkim dłużnik, który powinien wystąpić z wnioskiem o ogłoszenie upadłości w ściśle określonym terminie – nie później niż w terminie trzydziestu dni od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości.
Z wnioskiem o ogłoszenie upadłości może wystąpić również każdy z wierzycieli osobistych, przy czym w takiej sytuacji powinni oni uprawdopodobnić w nim swoje wierzytelności.
W stosunku do spółki jawnej, spółki partnerskiej, spółki komandytowej oraz spółki komandytowo-akcyjnej prawo do złożenia wniosku przysługuje każdemu ze wspólników odpowiadających bez ograniczenia za zobowiązania spółki – zachęcamy do zaznajomieniem się z artykułem nt. dozwolonych form prawnych prowadzenia działalności w Polsce.
Jeżeli upadłość dotyczy osoby prawnej oraz jednostki organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, osobą uprawnioną do złożenia wniosku jest natomiast każdy, kto na podstawie ustawy, umowy spółki lub statutu ma prawo do prowadzenia spraw dłużnika i do jego reprezentowania (samodzielnie lub łącznie z innymi osobami).
Krąg podmiotów uprawnionych do wystąpienia z wnioskiem o upadłość reguluje art. 20 ust. 2.
Po złożeniu wniosku o ogłoszenie upadłości sąd na wniosek albo z urzędu może dokonać zabezpieczenia majątku dłużnika.
Kiedy sąd oddala wniosek o upadłość?
Przepisy przewidują ponadto sytuacje, w których sąd oddala lub może oddalić wniosek o ogłoszenie upadłości. Oddalenie następuje, jeśli dłużnik wykaże, że wierzytelność ma w całości charakter sporny, a spór zaistniał między stronami przed złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości (art. 12a).
Wniosek zostanie oddalony również wtedy, gdy majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarczy na zaspokojenie kosztów postępowania lub wystarczy jedynie na zaspokojenie tych kosztów (art. 13 ust. 1).
Sąd może natomiast oddalić wniosek w razie stwierdzenia, że majątek dłużnika jest obciążony hipoteką, zastawem, zastawem rejestrowym, zastawem skarbowym lub hipoteką morską w takim stopniu, że pozostały jego majątek nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania (art. 13 ust. 2).
Oddalenie wniosku o ogłoszenie upadłości przez sąd może nastąpić również wtedy, jeżeli nie ma zagrożenia utraty przez dłużnika zdolności do wykonywania jego wymagalnych zobowiązań pieniężnych w niedługim czasie (art. 11 ust. 6).
Jak przebiega postępowanie upadłościowe?
W postępowaniu upadłościowym możemy wyodrębnić kilka głównych etapów:
- złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości,
- postępowanie w przedmiocie ogłoszenia upadłości dzielące się na dwie części – w pierwszej sąd weryfikuje, czy zachodzą przesłanki uzasadniające wszczęcie postępowania (badanie zasadności wniosku), natomiast drugi etap to rozpoczęcie postępowania właściwego,
- zgłoszenie wierzytelności i sporządzenie listy wierzytelności,
- ustalenie składu masy upadłości,
- likwidacja masy upadłości,
- sporządzenie planu podziału,
- zaspokojenie wierzycieli – zakończenie postępowania.
Postępowanie upadłościowe należy prowadzić tak, aby roszczenia wierzycieli mogły zostać zaspokojone w jak najwyższym stopniu, a jeśli racjonalne względy na to pozwolą – dotychczasowe przedsiębiorstwo dłużnika zostało zachowane.
W praktyce oznacza to, że nie każde postępowanie upadłościowe musi zakończyć się likwidacją firmy. Jest to podstawowa zasada, wyznaczająca kierunek prowadzenia postępowania. Celem pozostaje maksymalne zaspokojenie wierzycieli, które należy wiązać również z efektywnością prowadzonych działań. Jak podkreśla się w literaturze, zdarzają się sytuacje, w których wierzyciele ponad czystą wartość należności stawiają szybkość w jej odzyskaniu.
Postępowanie upadłościowe prowadzi sąd rejonowy – sąd gospodarczy właściwy ze względu na miejsce prowadzenia działalności gospodarczej dłużnika, na posiedzeniu niejawnym. Po zaakceptowaniu wniosku (uznaniu go za zasadny) w postanowieniu o ogłoszeniu upadłości sąd wyznacza syndyka masy upadłościowej oraz sędziego-komisarza, który kieruje tokiem postępowania i sprawuje nadzór nad czynnościami syndyka. Na tym etapie wzywa także wierzycieli, aby dokonali zgłoszenia przysługujących im wierzytelności.
Postanowienie w sprawie ogłoszenia upadłości powinno zostać wydane w terminie dwóch miesięcy od dnia złożenia wniosku. Jest ono skuteczne i wykonalne z dniem jego wydania, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.
Jakie są skutki ogłoszenia upadłości?
Ogłoszenie upadłości wywiera określone skutki zarówno względem samego upadłego, jak i jego majątku.
Z dniem ogłoszenia upadłości majątek upadłego staje się masą upadłości, która służy zaspokojeniu wszystkich wierzycieli. W skład masy upadłości wchodzi majątek należący do upadłego w dniu ogłoszenia upadłości, jak również nabyty przez niego w toku postępowania, z uwzględnieniem wyjątków przewidzianych w ustawie w art. 63 – 67a.
Upadła firma ma obowiązek wskazać i wydać syndykowi cały swój majątek oraz wszystkie dokumenty dotyczące jej działalności i rozliczeń (m.in. księgi rachunkowe, ewidencje, korespondencje). Na żądanie syndyka lub sędziego-komisarza powinna również udzielać wszelkich wyjaśnień dotyczących majątku. W przypadku ukrywania majątku dopuszcza się zastosowanie środków przymusu.
Jeśli upadłym jest osoba fizyczna, sędzia-komisarz może wydać postanowienie o zakazie opuszczania przez nią kraju bez uzyskania stosownego zezwolenia.
Po ogłoszeniu upadłości przedsiębiorca występuje w obrocie pod dotychczasową firmą z dodaniem oznaczenia „w upadłości”.
Postępowanie restrukturyzacyjne i upadłościowe z kancelarią transportową LEGALTRANS
W ramach świadczonych usług kancelaria transportowa LEGALTRANS wspiera firmy, które z różnych względów znalazły się w trudnej sytuacji ekonomicznej lub stanie niewypłacalności. W toczących się postępowaniach reprezentujemy zarówno dłużników, jak i wierzycieli.
Bogata wiedza i doświadczenie, jakimi dysponujemy, pozwalają nam na szybką diagnozę oraz podjęcie wymaganych działań. Na pierwszym miejscu zawsze stawiamy interesy naszego Mocodawcy. W razie wystąpienia jakichkolwiek problemów z zachowaniem płynności finansowej w Państwa przedsiębiorstwie zapraszamy do kontaktu.