patryUszczelnienie systemu podatkowego w związku z obrotem paliwami ciekłymi stało się pierwszoplanowym zadaniem Ministerstwa Finansów. Potwierdzeniem tej tendencji jest ostatnia zmiana przepisów.

Z dniem 1 sierpnia 2016 r. nastąpiły zmiany w rozliczaniu podatku od towarów i usług (dalej jako „podatek VAT”) z tytułu dokonania transakcji wewnątrzwspólnotowych nabyć paliw silnikowych, których wytwarzanie lub którymi obrót wymaga uzyskania koncesji zgodnie z przepisami ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne (Dz. U. z 2012 r. poz. 1059, z późn. zm.). Zmiany te wprowadzone zostały ustawą z dnia 7 lipca 2016 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1052) i są ukierunkowane na uszczelnienie poboru podatku VAT w zakresie obrotu paliwami z zagranicą.

Przedsiębiorcy z branży transportowej są szczególnie narażeni na konsekwencje nieprawidłowości podatkowych związanych z nabyciem paliw ciekłych. W praktyce przedsiębiorcom tym, zakupującym zazwyczaj ilości hurtowe na potrzeby przedsiębiorstwa a także do dalszej odsprzedaży grożą poważne konsekwencje w przypadku nabycia paliwa od podmiotów uczestniczących w procederze oszustw podatkowych – popularnie zwanych karuzelami podatkowymi.

Przewoźnik, który nieświadomie zakupił paliwo bez zapłaconej akcyzy może zostać zobowiązany do jej zapłaty.[1] Należy sobie uświadomić, że przedmiotem opodatkowania akcyzą jest nabycie lub posiadanie wyrobów akcyzowych (m.in. paliwa) znajdujących się poza procedurą zawieszenia poboru akcyzy, jeżeli od tych wyrobów nie została zapłacona akcyza w należnej wysokości a w wyniku kontroli podatkowej, postępowania kontrolnego albo postępowania podatkowego nie ustalono, że podatek został zapłacony. Stosownie do powyższego fakt posiadania wyrobów akcyzowych z niezapłaconą akcyzą, magazynowanych poza składem podatkowym, stanowi czynność podlegającą opodatkowaniu akcyzą. Trzeba przy tym pamiętać, że nawet ustalenie podmiotu, który faktycznie wcześniej dokonał obrotu wyrobem akcyzowym (paliwem), od którego nie zapłacono akcyzy, nie zwalnia kolejnego nabywcy i posiadacza tego wyrobu od odpowiedzialności za zapłatę podatku akcyzowego. Zatem aby skorzystać ze zwolnienia z obowiązku podatkowego w podatku akcyzowym podatnik winien sprawdzić swojego kontrahenta, od którego zakupił olej napędowy, jak również zweryfikować udokumentowanie poprzednich transakcji w sposób, który by pozwalał na stwierdzenie zapłaty podatku akcyzowego na wcześniejszym etapie obrotu[2]. Dopiero posiadanie przez nabywcę lub posiadacza wyrobów akcyzowych dowodów przesądzających, że nastąpiła zapłata podatku akcyzowego przez innego podatnika dokonującego czynności podlegającej opodatkowaniu daje podstawy do stwierdzenia, że w stosunku do tych podmiotów zobowiązanie podatkowe wygasło[3].

Nabycie paliwa od podmiotu uczestniczącego w oszustwie podatkowym, nawet jeżeli było nieświadome, może powodować zakwestionowanie prawa do odliczenia podatku z faktury dokumentującej zakup paliwa. Zazwyczaj bowiem organy uznają takie transakcje za fikcyjne lub zawierane dla pozoru. Innymi słowy zdarza się, że na uczciwych przewoźników rozciągane są konsekwencje oszukańczego procederu ich dostawców, o którym mogli nic nie wiedzieć. Bardzo często bowiem przestępstwa karuzelowe w obrocie paliwami opierają się o generowanie podatku do odliczenia lub do zwrotu przy użyciu tzw. pustych faktur niedokumentujących rzeczywistych zdarzeń gospodarczych (obrót paliwem odbywa się tylko „na papierze”). Przy czym w celu uprawdopodobnienia legalności całego procederu do łańcucha transakcji wciągane są przedsiębiorstwa rzetelne. Jednak organy podatkowe wyjątkowo chętnie kwestionują wszystkie czynności związane z obrotem paliwami w ramach oszustwa, przy okazji odmawiając prawa do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony tym przewoźnikom, którzy paliwo to rzeczywiście zakupili, a mieli tego pecha, że ich dostawca został uznany za uczestnika karuzeli podatkowej.

Istotny problem może również stanowić solidarna odpowiedzialność nabywcy paliwa za zobowiązania z tytułu podatku VAT jego dostawcy, która jest wyłączona tylko w przypadku, kiedy dostawca paliw ciekłych złoży do Ministerstwa Finansów kaucję gwarancyjną. W przeciwnym razie odpowiedzialność za nie rozliczenie VAT przez dostawcę spada na odbiorcę. Odpowiedzialność solidarna może wchodzić w rachubę (w odpowiednich granicach wartości transakcji), gdy w momencie dokonania dostawy towarów, o których mowa w załączniku nr 13 do ustawy o podatku od towarów i usług – w tym paliwa, kupujący przewoźnik wiedział lub miał uzasadnione podstawy do tego, aby przypuszczać, że cała kwota podatku przypadająca na dokonaną na jego rzecz dostawę tych towarów lub jej część nie zostanie wpłacona na rachunek urzędu skarbowego. Przyjmuje się przy tym fikcję prawną, że przewoźnik miał uzasadnione podstawy do tego, aby przypuszczać, że cała kwota podatku przypadająca na dokonaną na jego rzecz dostawę towarów lub jej część nie zostanie wpłacona na rachunek urzędu skarbowego, jeżeli okoliczności towarzyszące tej dostawie towarów lub warunki, na jakich została ona dokonana, odbiegały od okoliczności lub warunków zwykle występujących w obrocie tymi towarami, w szczególności jeżeli cena za dostarczone podatnikowi towary była bez uzasadnienia ekonomicznego niższa od ich wartości rynkowej.

Aby uchronić się przed negatywnymi konsekwencjami przewoźnik powinien móc udokumentować należytą staranność w doborze dostawców paliwa oraz swoją „dobrą wiarę”. W tym zakresie konieczne jest podjęcie licznych czynności weryfikacyjnych w stosunku do dostawców oraz gromadzenie stosownej dokumentacji. Nie daje to gwarancji uniknięcia postępowania kontrolnego lub podatkowego, ale ma kolosalne znaczenie dla bezpieczeństwa nabywców paliw ciekłych, zakupywanych za granicą jak i w kraju.

r.pr. Patryk Abramowicz

[1] Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 1 lipca 2014 r., I FSK 1106/13.

[2] Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedzibą w Łodzi z dnia 8 marca 2016 r., III SA/Łd 606/15.

[3] Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedzibą w Opolu z dnia 5 września 2014 r., I SA/Op 116/14.

Powrót do listy aktualności

Facebook