Pojawiającym się często zagadnieniem poddawanym analizie jest odmowa wypłaty wynagrodzenia za zrealizowany prawidłowo przewóz towarów w przypadku złamania zakazu neutralizacji dokumentów transportowych, który to pojawia się w zleceniach transportowych czy zleceniach spedycyjnych.

W pierwszej kolejności odnieść należy się do treści art. 393 k.c. i art. 72 1 k.c., których zakres dowodzi, że aby dochodzić odszkodowania za nienależyte wykonanie umowy (art. 471 k.c.) należy wykazać szkodę, nienależyte wykonanie zobowiązania, związek przyczynowy. Odmowa wypłaty wynagrodzenia za wykonany przewóz, poprzez powoływanie się jedynie na fakt nienależytego wykonania umowy poprzez ujawnienie danych, lecz bez wykazania zarówno szkody jak i związku przyczynowego pomiędzy zdarzeniem, które ma uzasadniać roszczenie o wynagrodzenie szkody a powstałą szkodą, może być uznane za działanie nieuprawnione. Niemniej należy pamiętać, że zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego wykazanie szkody nie jest wymagane, gdy strona dochodzi zapłaty kary umownej.

Zastrzeżenie w umowie postanowień o tzw. neutralizacji dokumentów jest procederem dość powszechnym w branży transportowej. Treść art. 55a ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 15 lipca 1984 r. Prawo przewozowe, stanowi, że ,,zabrania się nadawcy: 4) umieszczania w liście przewozowym i innych dokumentach danych i informacji niezgodnych ze stanem faktycznym”. Za dokonanie naruszenia zakazu określonego w wyżej powołanym art. 55a ust. 1, w oparciu o art. 92 ust. 1, ust. 3 pkt 5 i ust. 5 w zw. z art. 92a ust. 7 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (dalej: u. t.d.) organ wymierzy karę administracyjną.  Zgodnie z art. 92a ust. 1 u.t.d. „Podmiot wykonujący przewóz drogowy lub inne czynności związane z tym przewozem z naruszeniem obowiązków lub warunków przewozu drogowego, podlega karze pieniężnej w wysokości od 50 złotych do 12 000 złotych za każde naruszenie”.  Taki zapis umowy może być uznany za niezgodny z prawem, co prowadzić będzie do jego nieważności, niemniej ocena, czy i w jakim zakresie umowa jest nieważna, powinna być dokonywana indywidualnie dla każdego konkretnego przypadku.

Również Konwencja CMR w art. 6 i 7 stanowi jakie dane winny znajdować się w liście przewozowym oraz określa odpowiedzialność nadawcy za brak ujawnienia wymaganych danych.

Przewoźnik (jego kierowca), który bardzo często jest zobowiązany do wypełniania dokumentu CMR, działa na rachunek i ryzyko nadawcy, ale wpisując nieprawdziwe (czyli niezgodnie z rzeczywistością) dane, naraża się na odpowiedzialność w razie kontroli, ryzykuje ukaraniem mandatem.

Jeżeli w zleceniu znajduje się wymóg neutralizacji dokumentów transportowych, to należy rozważyć czy nie zachodzi podstawa do uznania takiego postanowienia za nieważne ze względu na jego sprzeczność z prawem. Zgodnie bowiem z art. 3531 Kodeksu cywilnego – „strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego”.

Autor: radca prawny Sylwia Woźniak

Powrót do listy aktualności

Facebook