Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców określa nie tylko czas pracy kierowców wykonujących przewóz drogowy, zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, ale i tych kierowców, którzy posiadają inną podstawę zatrudnienia. Czy jednak czas pracy takich kierowców jest regulowany w odrębny sposób, czy też podlegają oni dokładnie takim samym zasadom jak kierowcy pozostający w stosunku pracy?
Czas pracy kierowców niepozostających w stosunku pracy został uregulowany w rozdziale 3a, w art. 26a – 26e.
Przez „kierowców niepozostających w stosunku pracy”, powołując się na art. 1 ust. 1 pkt 1a) i 1b), należy rozumieć w szczególności:
- przedsiębiorców osobiście wykonujących przewozy drogowe oraz
- osoby niezatrudnione przez przedsiębiorcę, lecz osobiście wykonujące na jego rzecz przewozy drogowe.
Definicja czasu pracy obowiązująca kierowców niepozostających w stosunku pracy
Czasem pracy kierowców będących przedsiębiorcami osobiście wykonującymi przewozy drogowe oraz osobami niezatrudnionymi przez przedsiębiorcę, lecz osobiście wykonującymi na jego rzecz przewozy drogowe, jest czas od rozpoczęcia do zakończenia pracy, w którym pozostają oni na swoich stanowiskach pracy, będąc do dyspozycji podmiotu, dla którego świadczą usługę przewozu drogowego i wykonują czynności, o których mowa w art. 6 ust. 1. Do czynności tych należy m.in. prowadzenie pojazdu, załadowywanie i rozładowywanie towarów, nadzór nad załadunkiem i wyładunkiem, niezbędne formalności administracyjne.
Ponadto do czasu pracy kierowców niezatrudnionych przez przedsiębiorcę, lecz osobiście wykonujących na jego rzecz przewozy drogowe, podobnie jak w przypadku kierowców zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, wlicza się czas pozostawania przez nich w gotowości. Należy rozumieć przez to czas, w którym kierowca, poza przyjętym rozkładem czasu pracy, pozostaje na stanowisku pracy w gotowości do wykonywania pracy. Takim okresem pozostawania w gotowości jest w szczególności czas oczekiwania na załadunek lub rozładunek, których przewidywany czas trwania nie jest znany kierowcy przed wyjazdem.
Tygodniowy czas pracy kierowców niepozostających w stosunku pracy
Tygodniowy czas pracy kierowcy niepozostającego w stosunku pracy, tak jak w przypadku pozostałych kierowców, nie może przekraczać przeciętnie 48 godzin w przyjętym okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 4 miesięcy. Nie ma tu już jednak mowy o nadgodzinach, tak jak w art. 12, ponieważ nadgodziny są znane tylko prawu pracy. Również istnieje możliwość, by limit ten przedłużyć do 60 godzin, pod warunkiem, że średni tygodniowy czas pracy nie przekroczy 48 godzin w przyjętym okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 4 miesięcy.
Co bardzo istotne, są to limity, które obowiązują niezależnie od liczby podmiotów, na rzecz których tacy kierowcy wykonują przewóz drogowy, a także wtedy, jeśli są jednocześnie zatrudnieni jako kierowcy na podstawie stosunku pracy.
Kierowca niezatrudniony przez przedsiębiorcę, lecz osobiście wykonujący na jego rzecz przewozy drogowe, który naruszy tygodniowe limity czasu pracy, może zostać ukarany mandatem w wysokości 50 zł, 300 zł lub 500 zł, w zależności od tego, o ile nastąpiło przekroczenie dopuszczalnych norm.
Przerwa w pracy kierowców niepozostających w stosunku pracy
Przepisy z rozdziału 3a nakazują, by do kierowców niepozostających w stosunku pracy stosować odpowiednio art. 13 ust. 1 ustawy o czasie pracy kierowców.
Wynika stąd, że takim kierowcom również przysługuje przerwa przeznaczona na odpoczynek, w wymiarze nie krótszym niż 30 minut (jeśli liczba godzin ich pracy nie przekracza w ciągu dnia 9 godzin) lub nie krótszym niż 45 minut (jeśli pracują w ciągu dnia dłużej niż 9 godzin). Z przerwy tej mogą oni skorzystać po 6 kolejnych godzinach pracy, z możliwością podziału jej na krótsze okresy. Jeśli doszłoby do podzielenia 30-minutowej lub 45-minutowej przerwy na krótsze okresy, każdy z nich powinien trwać co najmniej 15 minut i zostać wykorzystany w trakcie sześciogodzinnego czasu pracy lub bezpośrednio po tym okresie.
Także i w tym przypadku zastosowanie znajdzie dodatkowo art. 27 ust. 4, z którego wynika, że powyższej przerwy nie stosuje się, jeśli kierowca wykorzystał już przerwy w prowadzeniu pojazdu przeznaczone na odpoczynek, zgodnie z art. 7 rozporządzenia (WE) nr 561/2006 i art. 7 ust. 1 i 2 Umowy AETR.
Okresy odpoczynku kierowców niepozostających w stosunku pracy
Zgodnie z art. 26c ust. 5 do określenia okresu odpoczynku kierowców niepozostających w stosunku pracy powinno się zastosować przepisy rozporządzenia (WE) 561/2006 albo umowy AETR.
Kierowcom niepozostającym w stosunku pracy przysługuje tym samym zarówno dzienny okres odpoczynku(obejmujący „regularny dzienny okres odpoczynku” lub „skrócony dzienny okres odpoczynku”), jak i tygodniowy okres odpoczynku (obejmujący „regularny tygodniowy okres odpoczynku” lub „skrócony tygodniowy okres odpoczynku”). Regularny dzienny okres odpoczynku powinien trwać nieprzerwanie co najmniej 11 godzin, z kolei regularny tygodniowy okres odpoczynku to odpoczynek trwający co najmniej 45 godzin.
Limity czasu pracy w porze nocnej kierowców niepozostających w stosunku pracy
Kierowców niepozostających w stosunku pracy obowiązują takie same limity czasu pracy jak kierowców na umowie o pracę, jeżeli ich praca wykonywana jest w porze nocnej. Należy przypomnieć, że ustawa o czasie pracy kierowców, wyłącznie na potrzeby ustalania czasu pracy, za porę nocną traktuje okres czterech godzin pomiędzy godziną 00:00 i godziną 07:00.
Jeśli kierowca pracuje w nocy, nawet gdy praca w porze nocnej przypada tylko na kilka minut, obowiązuje go 10-godzinny czas pracy między dwoma kolejnymi okresami dziennego odpoczynku albo dziennego i tygodniowego okresu odpoczynku.
Ewidencja czasu pracy kierowców niepozostających w stosunku pracy
Czas pracy kierowców niepozostających w stosunku pracy podlega ewidencjonowaniu w ewidencji czasu pracy.
Przedsiębiorca wykonujący osobiście przewozy drogowe jest zobowiązany do samodzielnego prowadzenia ewidencji czasu pracy. Rozliczanie czasu pracy kierowców, którzy nie są zatrudnieni przez przedsiębiorcę, ale wykonują osobiście przewozy na jego rzecz, prowadzi podmiot, na rzecz którego wykonywany jest przewóz drogowy.Za nieprowadzenie takiej ewidencji przedsiębiorcy, podobnie jak i pracodawcy, grozi kara w wysokości 1000 zł za każdego kierowcę.
Przepisy art. 25, a więc wskazującego, jakie informacje powinny się znaleźć w takiej ewidencji, stosuje się tu odpowiednio, z tym że okres przechowywania tej dokumentacji nie wynosi w tym przypadku 10 lat, a 2 lata.
Jeśli potrzebują Państwo wsparcia w analizie przepisów dotyczących czasu pracy kierowców zawodowych, a także w jego ewidencjonowaniu i rozliczaniu, zapraszamy do skorzystania ze wsparcia naszej kancelarii!