Czas pracy kierowców zawodowych, którzy wykonują przewozy drogowe rzeczy i osób na terenie Unii Europejskiej pojazdami o dopuszczalnej masie całkowitej przekraczającej 3,5 tony, jak również pojazdami przystosowanymi do przewozu więcej niż 9 osób łącznie z kierowcą, podlega pod przepisy rozporządzenia (WE) nr 561/2006 z dnia 15 marca 2006. Rozporządzenie to nieco inaczej niż przepisy krajowe reguluje kwestie przysługujących każdemu kierowcy odpoczynków, pozwalając wykorzystywać je uprawnionym z większą elastycznością.
Czas pracy kierowców zawodowych musi przeplatać się z czasem poświęconym na odpoczynek. Przez odpoczynek należy rozumieć nieprzerwany okres wolny od pracy, w którym kierowca ma prawo, by swobodnie dysponować swoim czasem. Rozporządzenie nr 561/2006 wyodrębnia dwa główne rodzaje odpoczynków przysługujących kierowcom zawodowym. To odpowiednio:
- dzienny okres odpoczynku oraz
- tygodniowy okres odpoczynku.
Planując czas pracy kierowców zawodowych, bardzo ważne jest dlatego, by pamiętać i uwzględnić w przyjętym harmonogramie należne każdemu pracownikowi okresy wolne, podczas których ma on swobodę rozporządzania swoim czasem, nie pozostając tym samym w dyspozycji pracodawcy. Pracodawca, który nie udziela swojemu pracownikowi dobowego lub tygodniowego okresu odpoczynku, dopuszcza się naruszenia przepisów o czasie pracy, za co grozi mu kara finansowa od 1000 zł do 30 000 zł. Mandat można otrzymać ponadto zarówno za wydłużenie dopuszczalnego czasu pracy, jak i skrócenie czasu przeznaczonego na odpoczynek dzienny lub tygodniowy. Do kierowców, którzy wykorzystali dzienne i tygodniowe okresy odpoczynku, o których mowa w rozporządzeniu nr 561/2006, nie będziemy stosować już odpoczynków przyznawanych im w przepisach krajowych, w art. 14 ustawy o czasie pracy kierowców.
Czym jest dzienny okres odpoczynku kierowcy?
Dzienny okres odpoczynku, przez niektórych nazywany również odpoczynkiem dobowym, jest dziennym (dobowym) okresem, w którym kierowca może swobodnie zarządzać swoim czasem.
Dzienny okres odpoczynku obejmuje:
- regularny dzienny okres odpoczynku LUB
- skrócony dzienny okres odpoczynku
W każdym 24-godzinnym okresie po upływie poprzedniego dziennego okresu odpoczynku lub tygodniowego okresu odpoczynku kierowca musi wykorzystać kolejny dzienny okres odpoczynku.
Regularnym dziennym okresem odpoczynku jest nieprzerwany odpoczynek, który powinien trwać przez co najmniej 11 godzin. To inaczej odpoczynek pełny, wykorzystywany przez kierowcę w standardowy sposób.
Przepisy dopuszczają również wykorzystanie regularnego dziennego okresu odpoczynku w dwóch częściach. W takim jednak przypadku pierwsza część powinna trwać nieprzerwanie przez co najmniej 3 godziny, a druga – nieprzerwanie przez co najmniej 9 godzin. Kolejność i czas trwania poszczególnych części pozostaje wiążąca. Taki odpoczynek nazywa się pełnym odpoczynkiem dzielonym.
Skrócony dzienny okres odpoczynku umożliwia natomiast skrócenie pełnego, standardowego odpoczynku poniżej 11 godzin. Skrócony dzienny okres odpoczynku to nieprzerwany odpoczynek trwający co najmniej 9 godzin, jednak krócej niż 11 godzin.
Mając na uwadze powyższe, kierowca zawodowy podlegający pod przepisy rozporządzenia nr 561/2006, ma prawo, by skorzystać z dziennego okresu odpoczynku na jeden z trzech dopuszczalnych sposobów: w sposób pełny i standardowy, w sposób pełny podzielony lub w sposób skrócony. Ważne jest, by okres odpoczynku dobowego został wykorzystany przez niego nieprzerwanie.
Czym jest tygodniowy okres odpoczynku kierowcy?
Tygodniowy okres odpoczynku to z kolei tygodniowy okres, w którym kierowca może swobodnie dysponować swoim czasem.
Podobnie jak dzienny okres odpoczynku, tygodniowy również występuje jako:
- regularny tygodniowy okres odpoczynku LUB
- skrócony tygodniowy okres odpoczynku
Regularny tygodniowy okres odpoczynku to odpoczynek, który powinien trwać co najmniej 45 godzin.
Skrócony tygodniowy okres odpoczynku jest odpoczynkiem trwającym krócej niż 45 godzin, który na warunkach określonych w art. 8 ust. 6, można skrócić do nie mniej niż 24 kolejnych godzin. Skrócony tygodniowy okres odpoczynku powinien mieścić się w przedziale 24 – 45 godzin (a dokładniej 44 godziny i 59 minut). Maksymalny czas, o jaki możliwe jest skrócenie tygodniowego odpoczynku regularnego, wynosi zatem 21 godzin.
Zasady odbywania dziennego okresu odpoczynku
Korzystając z dziennych okresów odpoczynku, trzeba pamiętać również o innych zasadach obowiązujących przy ich odbieraniu.
Przepisy rozporządzenia, w art. 8 ust. 3 zezwalają na przykład, na przedłużenie dziennego okresu odpoczynku do rozmiarów regularnego lub skróconego tygodniowego okresu odpoczynku. Jeżeli natomiast kierowca chce wykorzystać skrócony dzienny okres odpoczynku, nie może robić tego w dowolny sposób. Konieczne będzie uwzględnienie, że pomiędzy dwoma tygodniowymi okresami odpoczynku możliwe są najwyżej 3 skrócone dzienne okresy odpoczynku (nie stosuje się tu jednak definicji „tygodnia”).
Zasady odbywania tygodniowego okresu odpoczynku
Ustalając czas pracy kierowców zawodowych wykonujących przewozy drogowe na terenie innych państwa Unii Europejskiej, należy kierować się również zasadami odbierania przez nich tygodniowych okresów odpoczynku.
Tygodniowy okres odpoczynku rozpoczyna się nie później niż po zakończeniu sześciu okresów 24-godzinnych, licząc od końca poprzedniego tygodniowego okresu odpoczynku. Kierowca ma zatem obowiązek wykorzystać tygodniowy okres odpoczynku maksymalnie po 6 kolejnych dniach prowadzenia pojazdu. Jeśli pracował on na przykład od poniedziałku do soboty, po tym czasie powinien odebrać odpoczynek tygodniowy, trwający co najmniej 45 godzin, co przypadnie na niedzielę i poniedziałek. Oznacza to, że w ponowną trasę będzie mógł wyruszyć we wtorek.
W ciągu każdych kolejnych dwóch tygodni kierowca musi wykorzystać co najmniej: dwa regularne tygodniowe okresy odpoczynku lub jeden regularny tygodniowy okres odpoczynku i jeden skrócony tygodniowy okres odpoczynku, trwający co najmniej 24 godziny.
Od powyższego możliwe jest jednak odstępstwo. Dotyczy ono kierowców wykonujących międzynarodowe przewozy drogowe rzeczy i polega na tym, że mogą oni, poza państwem członkowskim siedziby swojego pracodawcy, wykorzystać dwa kolejne skrócone tygodniowe okresy odpoczynku. Warunkiem skorzystania z dwóch kolejnych skróconych tygodniowych okresów odpoczynku jest to, by następnie, w ciągu kolejnych czterech tygodni, wykorzystali oni przynajmniej cztery tygodniowe okresy odpoczynku, z których przynajmniej dwa będą regularnymi tygodniowymi okresami odpoczynku.
Należy również pamiętać, że każde skrócenie tygodniowego okresu odpoczynku powinno zostać zrekompensowane równoważnym okresem odpoczynku, co nie jest z kolei wymagane podczas skracania odpoczynku dziennego. Taką rekompensatę kierowca wykorzystuje jednorazowo przed końcem trzeciego tygodnia następującego po danym tygodniu, łącznie z innym okresem odpoczynku trwającym co najmniej dziewięć godzin. Odpoczynku stanowiącego rekompensatę nie wolno tym samym dzielić na części.
Zakaz odbierania regularnych odpoczynków tygodniowych w pojeździe
W przepisach zastrzeżono w dodatku, że zarówno pełne, regularne tygodniowe okresy odpoczynku, jak i dowolny tygodniowy okres odpoczynku trwający ponad 45 godzin, będący rekompensatą za wcześniejsze skrócone tygodniowe okresy odpoczynku, nie mogą być wykorzystywane w pojeździe. Odpoczynki te muszą odbywać się w odpowiednim miejscu zakwaterowania, wyposażonym w infrastrukturę noclegową i sanitarną. Koszty zakwaterowania kierowcy poza pojazdem ciążą na pracodawcy.
W pojeździe kierowca może wykorzystywać natomiast regularne i skrócone odpoczynki dobowe (dzienne), a także skrócony odpoczynek tygodniowy. Do odpoczynku w pojeździe wymaga się w szczególności, by pojazd ten posiadał miejsce do spania oraz znajdował się na miejscu postojowym.
Jak ewidencjonować i rozliczać czas pracy kierowców zawodowych?
Czas pracy kierowców zawodowych jest dla większości pracodawców dość problematycznym zagadnieniem, co wynika z wielu regulujących go i stosunkowo często nowelizowanych norm. W jego prawidłowym ewidencjonowaniu nieoceniona okazuje się dlatego specjalistyczna pomoc. Nasza kancelaria transportowa LEGALTRANS posiada w swojej ofercie usługę ewidencjonowania i rozliczania czasu pracy kierowców zawodowych, świadczoną przez biegle odnajdujących się w obowiązujących przepisach ekspertów.
Jeśli potrzebują Państwo na tym polu wsparcia, zapraszamy do kontaktu!