Perspektywa dochodzenia roszczeń w transporcie od firm zagranicznych budzi niepokój. Przy braku znajomości przysługujących wierzycielowi środków i obowiązujących przepisów windykacja faktur od kontrahentów mających swoją siedzibę w innym państwie Unii Europejskiej faktycznie może okazać się wyzwaniem. W tym artykule chcemy dlatego przybliżyć jeden z dostępnych instrumentów prawnych, jakim jest Europejski Nakaz Zapłaty (ENZ). Sugerujemy jednak, aby na tym etapie sporu skorzystać również z profesjonalnego wsparcia prawnego.
Poznanie podstawowych zasad, jakimi rządzi się ENZ, wymaga w pierwszej kolejności odwołania się do rozporządzenia (WE) nr 1896/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 grudnia 2006 r. ustanawiającego postępowanie w sprawie europejskiego nakazu zapłaty. Jak możemy przeczytać we wstępie (pkt 6), jednym z powodów wprowadzenia takiego postępowania jest fakt, iż „Szybkie i skuteczne odzyskiwanie zaległych długów, co do których nie ma sporów prawnych, ma dla podmiotów gospodarczych w Unii Europejskiej szczególne znaczenie, gdyż opóźnienia w płatnościach stanowią jeden z głównych powodów niewypłacalności, zagrażającej istnieniu zwłaszcza małych i średnich przedsiębiorstw, i prowadzą do utraty dużej liczby miejsc pracy”.
Również i nasze, krajowe przepisy regulujące procedury postępowań cywilnych, nie milczą na temat ENZ. Powinno stosować się je pomocniczo, do kwestii nieuregulowanych w rozporządzeniu.
Kiedy wydaje się Europejski Nakaz Zapłaty?
Aby można było wydać ENZ, muszą zaistnieć określone przesłanki.
Po pierwsze, przepisy rozporządzenia nr 1896/2006 znajdują zastosowanie wyłącznie do spraw cywilnych i handlowych o transgranicznym charakterze, niezależnie od rodzaju sądu lub trybunału, oraz z uwzględnieniem wyłączeń, o których mowa w art. 2 ust. 1, 2 i 3. O tym, czy sprawa jest sprawą cywilną lub handlową, przesądzi w szczególności przedmiot sporu oraz charakter stosunku między stronami.
Sprawą transgraniczną jest z kolei sprawa, w której przynajmniej jedna ze stron ma miejsce zamieszkania lub miejsce stałego pobytu w państwie członkowskim innym niż państwo członkowskie sądu rozpoznającego sprawę. Do ustalania miejsca zamieszkania stosuje się rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1215/2012 z dnia 12 grudnia 2012 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych (które uchyliło rozporządzenie nr 44/2001).
Po drugie, w postępowaniu w sprawie ENZ można dochodzić tylko bezspornych roszczeń pieniężnych, o oznaczonej wysokości, które są wymagalne w chwili wniesienia pozwu o wydanie europejskiego nakazu zapłaty.
Jak składa się pozew o wydanie Europejskiego Nakazu Zapłaty?
Przepisy rozporządzenia nr 1896/2006 precyzyjnie określają również, w jaki sposób należy wnieść pozew o wydanie ENZ oraz co powinno się w nim znaleźć. Prawidłowość wniesienia pozwu i zadbanie o to, by spełniał on wszystkie wymogi formalne, są kolejnym czynnikiem decydującym o tym, czy ENZ będzie mógł zostać wydany oraz, jak szybko to nastąpi. Pismo to jest bowiem poddawane badaniu (sąd nie dokonuje jednak oceny dowodów), a stwierdzenie ewentualnych nieprawidłowości stanowi przesłankę do jego zwrotu powodowi w celu uzupełnienia braków formalnych lub naniesienia poprawek, chyba że roszczenie jest oczywiście nieuzasadnione lub pozew jest niedopuszczalny.
Należy pamiętać w szczególności o tym, że:
- pozew o wydanie ENZ wnosi się przy użyciu gotowego formularza A, stanowiącego załącznik nr 1 do rozporządzenia, w formie papierowej lub za pomocą innego środka komunikacji, w tym komunikacji elektronicznej, akceptowanego przez państwo członkowskie wydania.
- pozew musi zawierać: nazwę, imię i nazwisko oraz adres powoda i pozwanego, oznaczenie sądu, kwotę dochodzonego roszczenia (kwota roszczenia głównego, odsetki, kary umowne, koszty), uzasadnienie roszczenia, opis dowodów na poparcie roszczenia, okoliczności uzasadniające właściwość sądu i transgraniczny charakter sprawy, podpis powoda.
W tym miejscu należy zwrócić uwagę na fakt, iż postępowanie w sprawie wydania ENZ nie przewiduje przeprowadzania rozprawy sądowej. Stąd też, jeśli nakaz ten zostanie wydany, należy poinformować w nim pozwanego, że nastąpiło to wyłącznie na podstawie informacji przekazanych przez powoda i niezweryfikowanych przez sąd. Dopiero w razie wniesienia sprzeciwu sprawa, w której wydano ENZ, zostanie zwrócona do sądu.
Kiedy pozew o wydanie Europejskiego Nakazu Zapłaty podlega odrzuceniu?
Nie chcąc spotkać się z odrzuceniem pozwu o wydanie ENZ, warto zdawać sobie sprawę z tego, że do takich sytuacji może dojść zwłaszcza wtedy, gdy pozew nie spełnia wymogów formalnych, jak również innych, na przykład sprawa nie jest sprawą cywilną lub handlową o charakterze transgranicznym, czy też roszczenie jest roszczeniem spornym i nie jest wymagalne w chwili wniesienia pozwu.
Pozew zostanie w dodatku odrzucony, jeśli roszczenie jest oczywiście nieuzasadnione oraz w razie nieprzesłania przez powoda uzupełnionego lub poprawionego pisma w określonym przez sąd terminie.
Od odrzucenia pozwu nie przysługuje odwołanie, jednakże nie zamyka to powodowi możliwości dochodzenia roszczenia w nowym pozwie o wydanie ENZ lub przy zastosowaniu dowolnej, innej procedury przewidzianej prawem państwa członkowskiego.
W jakim terminie wydaje się Europejski Nakaz Zapłaty?
Pod warunkiem, że pozew o wydanie ENZ czyni zadość wszystkim warunkom określonym w przepisach, ENZ powinien zostać wydany tak szybko, jak jest to możliwe. Zwykle następuje to w terminie 30 dni od dnia wniesienia pozwu. Termin ten nie uwzględnia jednak czasu, jaki sąd wyznaczył powodowi na poprawienie ewentualnych błędów.
Ważne: Odwołując się do art. 7956 KPC, sąd, który wydał europejski nakaz zapłaty, stwierdza z urzędu jego wykonalność, jeżeli zostały spełnione warunki określone w przepisach rozporządzenia nr 1896/2006. Postanowienie może zostać wydane także przez referendarza sądowego. ENZ, który stał się wykonalny w państwie członkowskim wydania, uznaje się i wykonuje w innych państwach członkowskich bez potrzeby stwierdzania wykonalności i bez możliwości sprzeciwienia się jego uznaniu. Organy państwa członkowskiego wykonania nie są tym samym uprawnione, by badać i oceniać procedury, na podstawie których nastąpiło wydanie ENZ. Ich zadaniem jest wyegzekwowanie należnego świadczenia.
Co zawiera Europejski Nakaz Zapłaty?
W ENZ powinno znaleźć się przede wszystkim pouczenie pozwanego, iż może on zapłacić powodowi wskazaną przez niego kwotę lub też wnieść sprzeciw – zakwestionować roszczenie. Od ENZ pozwanemu przysługuje tym samym prawo sprzeciwu, z którego może on skorzystać w terminie 30 dni od dnia doręczenia mu nakazu. Sprzeciw wnosi się na formularzu F, stanowiącym załącznik nr 6 do rozporządzenia. Niewniesienie sprzeciwu w przewidzianym terminie będzie skutkować po jego upływie uznaniem, że ENZ stał się wykonalny.
Pozwanego należy w dodatku poinformować, że w przypadku wniesienia sprzeciwu postępowanie będzie kontynuowane przed właściwymi sądami państwa członkowskiego wydania zgodnie z przepisami regulującymi zwykłe postępowanie cywilne, chyba że powód wyraźnie zażądał w takim przypadku zakończenia postępowania.
W ENZ musi znaleźć się także informacja, że został on wydany wyłącznie na podstawie informacji przekazanych przez powoda i niezweryfikowanych przez sąd.
Na jakich zasadach wykonuje się Europejski Nakaz Zapłaty?
Gdy uzyskamy już ENZ, postępowanie wykonawcze, dla którego jest on podstawą, będzie podlegać prawu państwa członkowskiego wykonania, a więc prawu państwa, w którym wnioskuje się o wykonanie nakazu. ENZ, który stał się wykonalny, wykonuje się na takich samych warunkach jak wykonalne orzeczenie wydane w państwie członkowskim wykonania.
Do wszczęcia postępowania wykonawczego w innym państwie wymaga się przedstawienia właściwym organom egzekucyjnym państwa członkowskiego wykonania następujących rodzajów dokumentów: odpisu ENZ, którego wykonalność została stwierdzona przez sąd wydania i który spełnia wymogi niezbędne do stwierdzenia jego autentyczności oraz, gdy zajdzie taka potrzeba, jego tłumaczenie na język urzędowy państwa członkowskiego wykonania.
Rekomendujemy, aby już przy dostrzeżeniu pierwszych sygnałów mogących sugerować problemy z terminową płatnością od kontrahenta zagranicznego, zwrócić się o fachową pomoc prawną do naszej kancelarii LEGALTRANS, specjalizującej się w windykowaniu faktur w transporcie.