6 kwiecień 2023
Zaangażowanie komornika w odzyskiwanie długu, czyli wszczęcie egzekucji komorniczej, nie zawsze oznacza, że interes wierzyciela zostanie zaspokojony w całości, a więc, że uda się wyegzekwować całą należność. W praktyce egzekucja komornicza może mieć bardzo zróżnicowany przebieg. Czasami okazuje się, że jest ona bezskuteczna. I to właśnie owa „bezskuteczność” wywołuje najczęściej w wierzycielach strach, co dalej. Jak postępować, gdy dojdzie do bezskutecznej egzekucji? Kiedy taka sytuacja jest w ogóle możliwa?
Kiedy podjąć współpracę z kancelarią prawną?
Jeżeli okaże się, że egzekucja komornicza z majątku dłużnika jest bezskuteczna, wierzyciel może skorzystać z kilku podstawowych rozwiązań, takich jak ponowne wszczęcie postępowania, złożenie wniosku o wyjawienie majątku, sprzedaż wierzytelności na giełdzie długów, czy też zwrócenie się o wsparcie do firmy specjalizującej się w windykacji, jeśli wcześniej nie korzystał on z jej pomocy. Do każdej sprawy należy podejść jednak w sposób indywidualny. W tym celu zachęcamy do kontaktu z naszą kancelarią prawną, która doradzi najlepszą drogę postępowania, a także wspomoże Państwa na dalszych etapach egzekucji.
Kiedy egzekucja może okazać się bezskuteczna?
Postępowanie egzekucyjne podlega ścisłym regulacjom, które unormowano w przepisach Kodeksu postępowania cywilnego (dalej: KPC). Wskazują one również, w jakich przypadkach może dojść do umorzenia postępowania w całości lub w części z urzędu.
Jedną z takich przesłanek jest sytuacja, gdy oczywistym będzie, że z egzekucji nie uzyska się sumy wyższej od kosztów egzekucyjnych(art. 824 § 1 pkt 3 KPC), a więc, gdy suma kosztów, takich jak opłaty egzekucyjne i koszty zastępstwa prawnego wierzyciela, będzie przewyższać możliwą do wyegzekwowania sumę pieniężną. Skutkuje to wydaniem postanowienia o umorzeniu egzekucji z powodu jej bezskuteczności.
Komornik powinien ustalić przybliżone koszty już na samym początku postępowania egzekucyjnego, ponieważ, jak wskazano w art. 770 § 1 KPC, dłużnik ma obowiązek zwrócić wierzycielowi koszty niezbędne do celowego przeprowadzenia egzekucji. Koszty te ściąga się wraz z egzekwowanym świadczeniem.
Bezskuteczność egzekucji następuje w momencie, w którym niemożliwym jest odzyskanie długu przez komornika. Taki przypadek ma miejsce przede wszystkim wtedy, gdy mamy do czynienia z dłużnikiem niewypłacalnym. Dłużnikiem, który nie ma swojego majątku lub też taki majątek bardzo dobrze ukrywa. Na niewypłacalność i problemy finansowe dłużnika wpływa najczęściej fakt, że nie wykonuje on żadnej pracy (nie jest zatrudniony, a przez to i nie ma źródła dochodu) lub też pozostaje zatrudniony, jednakże za pensję minimalną, a ta, co do zasady, jest wolna od zajęcia komorniczego. Przez brak majątku możemy rozumieć także brak renty lub emerytury, brak środków na rachunkach bankowych, brak wartościowych ruchomości.
Umorzenie egzekucji nie oznacza umorzenia długu!
To, z czego warto zdawać sobie sprawę, to fakt, że umorzenie postępowania egzekucyjnego w całości lub części i uznanie egzekucji za bezskuteczną nie jest tożsame z umorzeniem samego długu. W takiej sytuacji dług nie przestaje istnieć, nie znika.
Jak wskazuje art. 826 § 1 KPC, umorzenie postępowania egzekucyjnego powoduje uchylenie dokonanych czynności egzekucyjnych, lecz nie pozbawia wierzyciela możności wszczęcia ponownej egzekucji, chyba że z innych przyczyn egzekucja jest niedopuszczalna.
Bezskuteczność egzekucji a wniosek o ponowne wszczęcie postępowania
Pierwszą myślą, gdy dojdzie do uznania egzekucji komorniczej za bezskuteczną w całości lub części, jest chęć wystąpienia przez wierzyciela z wnioskiem o ponowne wszczęcie postępowania. Uprawnienie to wyraża wprost przytoczony powyżej przepis. Pojawia się jednak pytanie, czy warto robić to od razu, natychmiast? Czy kolejny wniosek w tak krótkim czasie zdoła coś zmienić?
Z naszego doświadczenia, jak i doświadczenia firm specjalizujących się wyłącznie w windykowaniu należności wynika, że nie. Natychmiastowe wszczęcie ponownego postępowania egzekucyjnego, gdy poprzednie zostało umorzone w związku z bezskutecznością, jest najczęściej odradzane, ponieważ z reguły przy niewielkim odstępie czasowym nie ma większych szans na to, aby sytuacja finansowa dłużnika uległa znaczącej poprawie na korzyść wierzyciela. To może natomiast nastąpić, jednak przeważnie po odczekaniu dłuższej chwili.
W tym miejscu warto wspomnieć także o terminach, jakich zobowiązany jest przestrzegać wierzyciel, chcący skorzystać ze swojego uprawnienia do ponownego wszczęcia egzekucji komorniczej. Pozostają one uzależnione od terminów przedawnienia określonych w Kodeksie cywilnym. Dla roszczeń stwierdzonych prawomocnym orzeczeniem sądu lub innego organu powołanego do rozpoznawania spraw danego rodzaju albo orzeczeniem sądu polubownego, jest to okres wynoszący 6 lat.
Bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Jeżeli wymagalność roszczenia zależy od podjęcia określonej czynności przez uprawnionego, bieg terminu rozpoczyna się natomiast od dnia, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie. Bieg przedawnienia roszczeń o zaniechanie rozpoczyna się z kolei od dnia, w którym ten, przeciwko komu roszczenie przysługuje, nie zastosował się do jego treści.
Należy zarazem pamiętać, że każda czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju, która została przedsięwzięta bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia, przerywa bieg przedawnienia. Zgodnie z ogólną zasadą po każdym przerwaniu przedawnienie biegnie na nowo, jednakże w tym przypadku przedawnienie nie biegnie na nowo, dopóki postępowanie to nie zostanie zakończone (art. 124 § 2 KC).
Inny termin przedawnienia przewidziano z kolei dla roszczeń o świadczenia okresowe należne w przyszłości, do których zaliczają się odsetki – w tym przypadku przedawniają się one z upływem 3 lat.
Wyjawienie majątku w przypadku bezskutecznej egzekucji
Wyjawienie majątku to jedna z instytucji przewidzianych w przepisach postępowania cywilnego, do której odwołuje się, gdy zachodzą obawy, że dłużnik ukrywa swój majątek.
Wyjawienie majątku, o którym mowa w art. 913 § 1 KPC, czyli złożenie przez dłużnika wykazu majątku z wymienieniem rzeczy i miejsca, gdzie się znajdują, może nastąpić, jeżeli:
- zajęty w egzekucji majątek dłużnika nie rokuje zaspokojenia egzekwowanych należności lub
- wierzyciel wykaże, że na skutek prowadzonej egzekucji nie uzyskał w pełni zaspokojenia swej należności.
Wykaz jest składany pod rygorem odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.
W określonych przypadkach przepisy przewidują również możliwość wystąpienia przez wierzyciela z żądaniem wyjawienia majątku jeszcze przed wszczęciem egzekucji, a nie tylko w jej trakcie lub po zakończeniu. Może mieć to miejsce m.in., jeżeli uprawdopodobni on, że nie uzyska zaspokojenia w pełni swojej należności ze znanego mu majątku albo z przypadających dłużnikowi bieżących świadczeń periodycznych za okres sześciu miesięcy.
Uprawnienie do wezwania dłużnika do złożenia majątku przyznano ponadto komornikowi. Dokonuje on tego z urzędu, jeżeli wierzyciel albo sąd zarządzający z urzędu przeprowadzenie egzekucji albo uprawniony organ żądający przeprowadzenia egzekucji nie wskaże majątku pozwalającego na zaspokojenie świadczenia (art. 801 § 1 KPC).
Wniosek o nakazanie dłużnikowi wyjawienia majątku składa się w sądzie właściwości ogólnej dłużnika.
Egzekucja z majątku wspólnego małżonków
W niektórych przypadkach, choć niekoniecznie w odniesieniu do dochodzenia należności wynikających ze zleceń transportowych, możliwe będzie przeprowadzenie egzekucji przeciwko małżonkowi dłużnika, z majątku wspólnego.
Zgodnie z treścią art. 41 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, jeżeli małżonek zaciągnął zobowiązanie za zgodą drugiego małżonka, wierzyciel może żądać zaspokojenia także z majątku wspólnego małżonków.
Jak stanowi natomiast art. 787 KPC, rozpoczęcie egzekucji z majątku wspólnego powinno zostać poprzedzone uzyskaniem klauzuli wykonalności także przeciwko temu drugiemu małżonkowi z ograniczeniem jego odpowiedzialności do majątku objętego wspólnością majątkową. Wierzyciel jest przy tym zobowiązany wykazać dokumentem urzędowym lub prywatnym, że stwierdzona tytułem egzekucyjnym wierzytelność powstała z czynności prawnej dokonanej za zgodą małżonka dłużnika.
Bezskuteczna egzekucja w przypadku gdy dłużnikiem jest spółka z o.o.
W odniesieniu do bezskuteczności egzekucji warto przywołać także specjalną regulację, która została przewidziana względem członków zarządu spółki z o.o. Stanowi o niej art. 299 § 1 Kodeksu spółek handlowych (dalej: KSH), z którego wynika, że gdy egzekucja przeciwko spółce z o.o. okaże się bezskuteczna, wtedy też uruchamia się solidarna odpowiedzialność członków zarządu za zobowiązania spółki. Przepisu tego, co potwierdza także orzecznictwo, nie wyłącza zasada nieodpowiedzialności wspólników spółki z o.o. za zobowiązania spółki, wyrażona w art. 151 § 4 KSH. Mimo to członkowie zarządu mogą powołać się na określone przesłanki egzoneracyjne, które pozwolą im uchylić się od odpowiedzialności z art. 299 § 1 KSH.
Więcej na temat odpowiedzialności członków zarządu i wspólników spółki z o.o. jest dostępnych w naszych poprzednich publikacjach:
Zarząd w spółce z o.o. a odpowiedzialność za długi
Firma transportowa: odpowiedzialność wspólników w spółce z o.o.
Kancelaria LEGALTRANS – wsparcie w windykowaniu należności w transporcie!
Gdy bezskuteczność egzekucji komorniczej zostanie stwierdzona również w Państwa sprawie, zachęcamy do jak najszybszego zwrócenia się o pomoc do naszej kancelarii prawnej, wyspecjalizowanej w obsłudze prawnej firm transportowych. Razem zastanowimy się nad dalszymi krokami i opracujemy dokładną strategię działania, zmierzającą do uzyskania pełnego zaspokojenia. Przypominamy, że w przypadku napotkania na swojej drodze nierzetelnego kontrahenta, odpowiednie środki powinno podejmować się niezwłocznie. Nasi prawnicy są dlatego gotowi pomóc Państwu nie tylko na etapie egzekucji komorniczej, ale i podczas windykacji polubownej i sądowej. Zapraszamy do kontaktu.