Jeden z palących problemów w branży transportowej stanowi obecnie brak rąk do pracy. Deficyt kierowców zawodowych jest odczuwalny jednak nie tylko w Polsce, ale i na całym świecie. Z tego też względu firmy przewozowe poszukują wsparcia w państwach trzecich, co nie jest zresztą wcale praktyką nową. Nie wolno natomiast zapominać, że zatrudnianie cudzoziemców spoza Wspólnoty wymaga dopełnienia dodatkowych obowiązków, których nie stosuje się względem obywateli UE.
Wymogi wobec kierowców zawodowych wykonujących przewóz drogowy w Polsce
Ogólne wymogi stawiane przed kierowcami, którzy chcą wykonywać zarobkowy przewóz drogowy w Polsce, reguluje art. 39a ust. 1 ustawy o transporcie drogowym.
Jest to odpowiednio:
1) ukończenie odpowiedniego wieku:
a) 18 lat – w przypadku kierowcy prowadzącego pojazd samochodowy, dla którego wymagane jest posiadanie prawa jazdy kategorii:
– C lub C+E, o ile uzyskał on odpowiednią kwalifikację wstępną,
– C1 lub C1+E, o ile uzyskał on odpowiednią kwalifikację wstępną przyśpieszoną,
b) 21 lat – w przypadku kierowcy prowadzącego pojazd samochodowy, dla którego wymagane jest posiadanie prawa jazdy kategorii:
– C lub C+E, o ile uzyskał on odpowiednią kwalifikację wstępną przyśpieszoną,
– D lub D+E, o ile uzyskał on odpowiednią kwalifikację wstępną,
– D lub D+E, o ile przewóz jest wykonywany na liniach regularnych, których trasa nie przekracza 50 km i o ile kierowca uzyskał odpowiednią kwalifikację wstępną przyśpieszoną,
– D1 lub D1+E, o ile uzyskał on odpowiednią kwalifikację wstępną przyśpieszoną,
c) 23 lata – w przypadku kierowcy prowadzącego pojazd samochodowy, dla którego wymagane jest posiadanie prawa jazdy kategorii D lub D+E, o ile uzyskał on odpowiednią kwalifikację wstępną przyśpieszoną;
2) posiadanie odpowiednich uprawnień do kierowania pojazdem samochodowym, określonych w ustawie z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami;
3) brak przeciwwskazań zdrowotnych do wykonywania pracy na stanowisku kierowcy;
4) brak przeciwwskazań psychologicznych do wykonywania pracy na stanowisku kierowcy;
5) uzyskanie kwalifikacji wstępnej lub kwalifikacji wstępnej przyśpieszonej;
6) ukończenie szkolenia okresowego.
Krok pierwszy: Uzyskanie zezwolenia jednolitego na pobyt czasowy i pracę lub oświadczenia o powierzeniu pracy cudzoziemcowi
Zezwolenie na pobyt czasowy i pracę, określane także jako zezwolenie jednolite, to dokument legalizujący pobyt i pracę cudzoziemca z państwa spoza UE w ramach jednej procedury. Jest to spore ułatwienie zarówno dla samego cudzoziemca, jak i jego pracodawcy, ponieważ wszystko można załatwić w tym przypadku w ramach jednego postępowania administracyjnego.
Zasady ubiegania się o zezwolenie na pobyt czasowy i pracę są regulowane w ustawie z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach. Jak wskazuje art. 114 ust. 1, zezwolenia takiego udziela się, gdy celem pobytu cudzoziemca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest wykonywanie pracy (na podstawie umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej). Do wydania zezwolenia jednolitego muszą zostać ponadto spełnione łącznie określone warunki, takie jak posiadanie przez cudzoziemca ubezpieczenia zdrowotnego, czy brak możliwości zaspokojenia potrzeb kadrowych na lokalnym rynku pracy przez podmiot powierzający wykonywanie pracy.
Należy również pamiętać, że wynagrodzenie wskazane przez podmiot powierzający pracę nie może być niższe niż wynagrodzenie pracowników wykonujących w tym samym wymiarze czasu pracy pracę porównywalnego rodzaju lub na porównywalnym stanowisku. Wysokość miesięcznego wynagrodzenia cudzoziemca nie może być niższa niż wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę, niezależnie od wymiaru czasu pracy i rodzaju stosunku prawnego stanowiącego podstawę wykonywania pracy przez cudzoziemca.
Wniosek o zezwolenie jednolite na pobyt czasowy i pracę
W przypadku ubiegania się o zezwolenie jednolite, z wnioskiem tym musi wystąpić osobiście cudzoziemiec, a nie jego pracodawca. Nie ma również w tym przypadku możliwości ustanowienia pełnomocnika.
Wniosek składa się do wojewody właściwego ze względu na miejsce swojego pobytu. Należy dołączyć do niego także wymagane załączniki, w szczególności oświadczenie wypełnione przez pracodawcę, aktualne kolorowe fotografie cudzoziemca, ważny dokument podróżniczy, dokumenty potwierdzające posiadanie ubezpieczenia zdrowotnego.
Zezwolenie na pobyt czasowy i pracę jest udzielane na czas określony, nie krótszy niż 3 miesiące i nie dłuższy niż 3 lata. Wraz z wydaniem zezwolenia cudzoziemiec otrzymuje także od wojewody kartę pobytu. Przepisy nie zezwalają na jego przedłużenie. Cudzoziemiec, który chce nadal pozostać w Polsce, powinien dlatego wystąpić z nowym wnioskiem.
Oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi
Jednym z dokumentów, który pozwala polskim pracodawcom na zatrudnienie kierowcy z państw trzecich, jest także oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi. Stosuje się je względem cudzoziemców będących obywatelami Armenii, Białorusi, Gruzji, Mołdawii, Ukrainy.
W przypadku powierzania pracy na mocy tego oświadczenia okres zatrudnienia nie może przekroczyć 24 miesięcy, a prace, które będzie miał wykonywać obywatel państwa trzeciego, nie mogą być pracami sezonowymi. Dzień rozpoczęcia pracy nie może nastąpić później niż 6 miesięcy od daty złożenia oświadczenia. Za wykonywaną pracę cudzoziemiec nie może otrzymywać ponadto wynagrodzenia w wysokości niższej od wynagrodzenia pracowników wykonujących pracę porównywalnego rodzaju lub na porównywalnym stanowisku.
Oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi składa się w powiatowym urzędzie pracy właściwym dla siedziby lub miejsca stałego pobytu bądź zameldowania na pobyt stały pracodawcy. Obowiązek złożenia oświadczenia spoczywa zatem w tym przypadku na pracodawcy lub jego pełnomocniku.
*Ważne: W odniesieniu do powyższych, czyli zezwolenia na pobyt czasowy i pracę oraz oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi należy pamiętać o wyjątkach przewidzianych w specustawie z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa.
Krok drugi: Świadectwo kierowcy
Dla obywateli państw trzecich, którzy mają zostać zatrudnieni w firmie transportowej do wykonywania międzynarodowych przewozów towarów, wymagane jest uzyskanie świadectwa kierowcy. Dokument ten potwierdza, że dany kierowca został zatrudniony w firmie legalnie, zgodnie z wymaganiami dotyczącymi przewozów drogowych.
Obecnie świadectwo kierowcy jest wymagane nie tylko dla kierowców państw trzecich w transporcie ciężkim, ale i w transporcie busami od 2,5 t do 3,5 t.
Dokument wydaje się na maksymalnie 5 lat, a organem, u którego można załatwić całą sprawę, jest Główny Inspektorat Transportu Drogowego w Warszawie. Z wnioskiem o wydanie świadectwa kierowcy występuje jego pracodawca. Wymagane załączniki to w szczególności spełnienie przez kierowcę wymagań określonych w art. 39a ustawy o transporcie drogowym, takich jak posiadanie uprawnień do kierowania pojazdami oraz brak przeciwwskazań zdrowotnych i psychologicznych do wykonywania pracy. Wnioskodawca powinien pamiętać ponadto o licencji wspólnotowej, dowodzie legalnego zatrudnienia, czy dokumencie potwierdzającym ubezpieczenie społeczne kierowcy.
Krok trzeci: KKK, czyli Karta Kwalifikacji Kierowcy
Obowiązek posiadania Karty Kwalifikacji Kierowcy spoczywa na kierowcach z państw trzecich, którzy nie posiadają polskiego prawa jazdy z kodem 95.
Karta Kwalifikacji Kierowcy jest dokumentem potwierdzającym, że kierowca zawodowy:
- uzyskał kwalifikację wstępną lub kwalifikację wstępną przyśpieszoną;
- ukończył szkolenie okresowe;
- uzyskał kwalifikację w zakresie określonego bloku programowego i zamierza wykonywać przewozy innymi pojazdami samochodowymi niż te, dla których wymagane jest prawo jazdy odpowiadające zakresowi uzyskanej kwalifikacji.
Karta potwierdza uprawnienia do kierowania pojazdami kat. C, C + E, D oraz D + E. Jest uznawana zarówno w innych krajach członkowskich UE, jak i w państwach trzecich.
KKK wydaje właściwe dla miejsca zamieszkania wnioskodawcy starostwo powiatowe. Do wniosku powinno dołączyć się m.in. kserokopię prawa jazdy, orzeczenie lekarskie potwierdzające brak przeciwwskazań zdrowotnych, wydane w Polsce świadectwo kwalifikacji zawodowej, które potwierdza uzyskanie kwalifikacji wstępnej lub wstępnej przyspieszonej.
Krok czwarty: PKZ, czyli Profil Kierowcy Zawodowego
W kwietniu 2022 r. do porządku prawnego wprowadzone zostało nowe rozwiązanie w postaci Profilu Kierowcy Zawodowego. Jest on niezbędny, aby móc uczestniczyć w szkoleniach zawodowych, tj. kwalifikacji wstępnej i szkoleniach okresowych.
PKZ, zgodnie z definicją przedstawioną w art. 2 pkt 4 ustawy o kierujących pojazdami, stanowi zestaw danych identyfikujących i opisujących osobę ubiegającą się o wpis w prawie jazdy kodu 95, wydanie świadectwa kwalifikacji zawodowej i karty kwalifikacji kierowcy, zawierający informację o wykonaniu badań lekarskich i psychologicznych, utworzony, udostępniany, aktualizowany i archiwizowany w systemie teleinformatycznym.
Utworzenie profilu jest możliwe we właściwym dla miejsca zamieszkania wnioskodawcy Wydziale Komunikacji. Za założenie PKZ nie pobiera się opłaty. Należy pamiętać również o przewidzianych załącznikach, które muszą zostać dołączone do wniosku. Jest to m.in. fotografia kierowcy, kserokopia paszportu i prawa jazdy, dokument potwierdzający brak przeciwwskazań zdrowotnych i psychologicznych do wykonywania pracy.
LEGALTRANS – pomoc prawna dla firm transportowych zatrudniających kierowców z państw trzecich
Zatrudnianie kierowców z UE i państw trzecich jest stałą praktyką w branży transportowej, co wynika z dużego zapotrzebowania na ten zawód i jednocześnie niewielkiego w porównaniu z realiami zainteresowania ze strony obywateli polskich. Uporządkowanie i załatwienie wszelkich wymaganych formalności jest jednak dla większości nie lada wyzwaniem, przez co skutecznie zniechęca wielu pracodawców do szukania wsparcia wśród cudzoziemców. Zapraszamy dlatego do kontaktu z naszą kancelarią prawną LEGALTRANS, która w ramach obsługi prawnej państwa firmy jest gotowa pomagać w zatrudnianiu kierowców z państw trzecich i dopełnianiu wszystkich stawianych przed zainteresowanymi wymogów. W związku z tym, że specjalizujemy się ściśle w prawie transportowym, jesteśmy gotowi zaoferować naszym klientom najlepsze rozwiązania prawne, dostosowane do aktualnej sytuacji na rynku.