W kontekście urządzeń rejestrujących – tachografów – najwięcej mówi się o obowiązku ich używania. Tymczasem przepisy przewidują szereg przypadków, w których ich montaż w pojeździe nie jest wymagany. W jakich więc sytuacjach przewoźnik może zrezygnować z posługiwania się tachografem, nie musząc obawiać się jednocześnie naruszenia obowiązujących norm?
Kto zobowiązany jest do instalacji tachografu?
Obecnie obowiązek instalowania i użytkowania tachografów dotyczy pojazdów podlegających rozporządzeniu (WE) nr 561/2006, co wynika z art. 3 ust. 1 rozporządzenia nr 165/2014 w sprawie tachografów stosowanych w transporcie drogowym. Są to pojazdy ciężkie wykorzystywane do:
- przewozu drogowego rzeczy, których dopuszczalna masa całkowita (łącznie z przyczepą lub naczepą) przekracza 3,5 tony oraz
- przewozu drogowego osób, pojazdami skonstruowanymi lub trwale przystosowanymi i przeznaczonymi do przewozu więcej niż dziewięciu osób łącznie z kierowcą (autokary i autobusy).
Pod przepisy te w niektórych przypadkach mogą kwalifikować się także pojazdy lekkie (busy), jeżeli na skutek połączenia ich z przyczepą, dopuszczalna masa całkowita takiego zespołu pojazdów przekroczy 3,5 tony. W większości przypadków, jeżeli tylko ich dopuszczalna masa całkowita jest niższa niż 3,5 tony lub są one przystosowane do przewozu mniej niż 9 osób łącznie z kierowcą, urządzenie rejestrujące nie jest natomiast na tę chwilę niezbędnym elementem wyposażenia takiego środka transportu.
Przypominamy jednak, że od 1 lipca 2026 r. montaż tachografów będzie wymagany we wszystkich pojazdach biorących udział w międzynarodowym transporcie rzeczy lub przewozach kabotażowych, których dopuszczalna masa łącznie z przyczepą lub naczepą przekroczy 2,5 tony.
Kiedy tachograf nie jest wymagany?
Odwołując się do podstawowej zasady, zgodnie z którą tachografy powinny znaleźć się w pojazdach używanych do przewozu drogowego osób lub rzeczy oraz do których zastosowanie ma rozporządzenie (WE) nr 561/2006, należy w pierwszej kolejności zwrócić uwagę, do jakich przewozów drogowych nie stosuje się w takim razie rozporządzenia (WE) nr 561/2006. Kwestię tę reguluje art. 3 tego rozporządzenia. Oznacza to tym samym wyłączenie wskazanych w nim przewozów z obowiązku instalowania i używania urządzeń rejestrujących.
Do przewozów wyłączonych z rozporządzenia (WE) nr 561/2006 na mocy art. 3, należą m.in.:
- przewozy pojazdami używanymi do przewozu osób w ramach przewozów regularnych, których trasa nie przekracza 50 km,
- przewozy pojazdami o dopuszczalnej maksymalnej prędkości nieprzekraczającej 40 km/h,
- przewozy pojazdami specjalistycznymi używanymi do celów medycznych,
- przewozy pojazdami specjalistycznymi pomocy drogowej poruszającymi się w promieniu 100 km od bazy,
- przewozy pojazdami lub zespołami pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 7,5 tony, używanymi do niehandlowego przewozu rzeczy,
- przewozy pojazdami używanymi w razie wypadków lub do prowadzenia działań ratunkowych.
Przepisy przewidują również inne wyłączenia ze stosowania tachografów
To nie koniec przypadków, w których tachograf może nie być wymagany. Rozporządzenie nr 165/2014, zezwala, w art. 3 ust. 2, aby państwa członkowskie mogły wyłączyć z zakresu stosowania niniejszego rozporządzenia pojazdy wymienione w art. 13 ust. 1 i 3 rozporządzenia (WE) nr 561/2006. Odpowiedni przepis, dopuszczający taką możliwość na terytorium RP, znalazł się również w naszym krajowym ustawodawstwie, a dokładnie art. 29 ust. 1 i 2 ustawy o czasie pracy kierowców. Oznacza to, że tachografem nie muszą posługiwać się także osoby, które wykonują przewozy takie jak:
- przewóz pojazdami będącymi własnością organów publicznych, lub wynajmowanymi przez nie bez kierowcy, w celu wykonywania przewozów drogowych, które nie stanowią konkurencji dla prywatnych przedsiębiorstw transportowych,
- przewóz ciągnikami rolniczymi i leśnymi używanymi w działalności rolniczej lub leśnej, w promieniu do 100 km od bazy przedsiębiorstwa, które jest właścicielem lub użytkownikiem takiego pojazdu,
- przewóz pojazdami wyposażonymi w 10 do 17 miejsc siedzących, używanymi wyłącznie do niehandlowego przewozu osób,
- przewóz pojazdami używanymi wyłącznie na drogach wewnątrz obiektów, takich jak porty, obszary międzyportowe oraz terminale kolejowe,
- przewóz pojazdami używanymi do nauki jazdy i egzaminów w celu uzyskania prawa jazdy lub świadectwa kwalifikacji zawodowych, pod warunkiem, że nie używa się ich do zarobkowego przewozu rzeczy lub osób.
*Powyższe rodzaje przewozów nie wyczerpują pełnej listy przewidzianych w przepisach wyjątków.
Warto znać przepisy, ponieważ za brak tachografu grożą wysokie kary finansowe
W związku z tym, że wyłączeń z używania tachografów w pojazdach ciężkich jest wiele, w każdym przypadku radzimy, by dokładnie zapoznać się z przywołanymi powyżej przepisami. Uczulamy, że kara za wykonywanie przewozu drogowego pojazdem niewyposażonym w wymagany tachograf posiadający świadectwo homologacji typu, wynosi 10 tys. zł! Jest to w dodatku najpoważniejsze naruszenie, którego dopuszczenie się może skutkować nawet utratą dobrej reputacji, stanowiącej warunek konieczny do wykonywania zawodu przewoźnika drogowego.
Jeżeli jednak nadal mają Państwo w tym zakresie wątpliwości lub nie wiedzą, jak przygotować się do prowadzenia firmy transportowej w Polsce, zapraszamy do skontaktowania się z naszą kancelarią prawną LEGALTRANS! Stała współpraca z ekspertami z dziedziny prawa transportowego znacząco usprawnia zarządzanie przedsiębiorstwem przewozowym, pozwalając uniknąć jednocześnie wielu stresujących sytuacji oraz negatywnych sankcji prawnych i finansowych, grożących przewoźnikom nieznającym obowiązujących przepisów.