Poprzez określenie warunków i trybu dokonania likwidacji przesyłki możemy usunąć stan niepewności prawnej powstały w wyniku niemożliwości wykonania umowy przewozu zgodnie z jej celem, a mianowicie dostarczeniem jej na miejsce określone w liście przewozowym i wydaniem odbiorcy wskazanemu w tym dokumencie (T. Szanciło, Prawo przewozowe. Komentarz. Warszawa 2008). Z powyższego wynika, że warunkiem koniecznym do wszczęcia procedury likwidacji przesyłki jest okoliczność braku możliwych do wykonania wskazówek od osoby uprawnionej co do dalszego postępowania z przesyłką w przypadku zaistnienia przeszkody w przewozie lub wydaniu przesyłki, albo też niemożność ustalenia uprawnionej do rozporządzania przesyłką wynikłą z zaginięcia dokumentów przewozowych.
W momencie zaistnienia wyżej opisanych okoliczności, przewoźnik jest zobowiązany do podjęcia wszelkich działań zmierzających do uzyskania wskazówek lub ustalenia osoby uprawnionej do rozporządzania przesyłką. Działania te muszą zostać wykonane z należytą starannością, którą należy oceniać przez pryzmat zawodowego charakteru działalności przewoźnika (art. 355 §2 kc). Taka staranność uzasadnia zwiększone oczekiwania co do umiejętności, wiedzy, skrupulatności i rzetelności, zapobiegliwości i zdolności przewidywania (wyr. SA w Poznaniu z 8.3.2006 r., I ACa 1018/05, niepubl.). O tym, czy przewoźnik w danej sytuacji dochował należytej staranności w rozumieniu art. 355 § 2 KC, będą decydujące okoliczności danego konkretnego stanu faktycznego i nie jest możliwym ustalenie jednego modelu postępowania, który miałby zastosowanie do wszystkich przypadków i który miałby uniwersalny charakter.
W świetle powyższego przepisu, istnieją trzy sposoby likwidacji przesyłki, tj. sprzedaż, nieodpłatne przekazanie właściwej jednostce organizacyjnej lub zniszczenie. Decyzja dotycząca wyboru sposobu w jaki zostanie przeprowadzona likwidacja przesyłki i ocena jej wartości należy już do komisji która powoływana jest przez przewoźnika. Ważnym w przedmiotowym zakresie jest również, że likwidacja przesyłki przed upływem określonych ustawowo terminów, może zostać uznana za rażące niedbalstwo przewoźnika, a tym samym narazić go na odszkodowanie.
Art. 58 ustawy Prawo przewozowe, stanowi enumeratywne wyliczenie okoliczności, kiedy dochodzi do likwidacji przesyłki oraz dopuszczalnych form takiej likwidacji. Zgodnie z jego brzmieniem:
1. Przewoźnik likwiduje przesyłkę w razie:
1) braku wykonalnych wskazówek do usunięcia przeszkody w przewozie lub wydaniu przesyłki;
2) zaginięcia dokumentów przewozowych i braku możliwości ustalenia osoby uprawnionej do rozporządzania przesyłką.
2. Likwidacji przesyłki dokonuje się w drodze:
1) sprzedaży;
2) nieodpłatnego przekazania właściwej jednostce organizacyjnej;
3) zniszczenia.
3. Przewoźnik przystępuje do likwidacji:
1) niezwłocznie po upływie terminu odbioru żywych zwierząt, rzeczy niebezpiecznych lub łatwo ulegających zepsuciu;
2) w pozostałych wypadkach – po upływie 30 dni od terminu odbioru przesyłki, nie wcześniej jednak niż po upływie 10 dni od dnia zawiadomienia uprawnionego o zamierzonej likwidacji przesyłki.
4. Jeżeli nie ma możliwości przechowania przesyłki albo przechowanie pociąga za sobą koszty zbyt wysokie w stosunku do wartości przesyłki, przewoźnik może przystąpić do likwidacji przesyłki przed upływem terminów określonych w ust. 3 pkt 2.
5. Jeżeli przesyłkę sprzedano, uzyskaną kwotę oddaje się uprawnionemu po potrąceniu należności przewoźnika. Jeżeli należności przewoźnika przewyższają kwotę uzyskaną, różnicę pokrywa uprawniony. Przy obliczaniu różnicy nie uwzględnia się należności powstałych z przyczyn niezależnych od uprawnionego.
6. Sposób likwidacji i wartość przesyłki ustala komisja powołana przez przewoźnika. Jeżeli nie ustalono ceny bądź gdy przesyłka zawiera rzeczy niepełnowartościowe, komisja ustala wartość likwidowanej przesyłki w sposób szacunkowy, w razie potrzeby przy udziale rzeczoznawcy.
7. Do likwidacji przesyłek mają odpowiednie zastosowanie przepisy o rzeczach znalezionych.
Autor:
Łukasz Medaj
Prawnik