W pojazdach wykorzystywanych do przewozu towarów, których DMC przekracza 3,5 tony, a także w autokarach i autobusach istnieje obowiązek montażu urządzeń rejestrujących, znanych pod nazwą tachografy. Sam montaż to jednak nie wszystko, ponieważ urządzenia te muszą pozostawać również w regularnym, codziennym użytku, co wymaga z kolei znajomości zasad ich obsługi. Odpowiedzialność za przeszkolenie pracowników ze sposobu korzystania z tachografów spoczywa w tym przypadku na pracodawcach.
Potwierdzenie powyższego znajduje się w art. 33 rozporządzenia (UE) nr 165/2014. Zgodnie z treścią tego przepisu, to przedsiębiorstwa transportowe są odpowiedzialne za:
- zapewnienie, by ich kierowcy byli właściwie wyszkoleni i poinstruowani w zakresie prawidłowego działania tachografów, zarówno cyfrowych, jak i analogowych,
- przeprowadzanie regularnych kontroli, by zapewnić właściwe użytkowanie tachografów przez swoich kierowców,
- nieudzielanie kierowcom żadnych bezpośrednich ani pośrednich zachęt, które mogłyby skłaniać ich do niewłaściwego używania urządzeń rejestrujących.
Przepisy rozporządzenia, mimo że wskazują wprost na ciążący na firmach przewozowych obowiązek szkolenia swoich pracowników z obsługi tachografów, nigdzie nie doprecyzowują jednak, na jakich zasadach powinno się to odbywać, czy też, z jaką częstotliwością. Pracodawcy ustalają więc wszystko samodzielnie, we własnym zakresie.
Z pewnością warto zadbać o to, aby poza teorią, szkolenia z obsługi tachografów koncentrowały się także na praktyce, a więc zajęciach z faktycznej obsługi tych urządzeń, a nie jedynie samym omówieniu przepisów, czy analizy aktów prawnych. Uczestnicy szkolenia powinni zostać w dodatku zaznajomieni z zasadami opisywania wydruków z tachografów, sytuacjami, w których wymagana będzie urlopówka dla kierowcy, czy też tym, jak postępować, gdy urządzenie rejestrujące lub karta kierowcy ulegną awarii.
Dlaczego profesjonalne szkolenia z obsługi tachografów są tak ważne?
Tachografy to podstawowe narzędzia pracy wykorzystywane każdego dnia przez kierowców zawodowych. Gromadzone przez nie dane są niezbędne do prawidłowego ewidencjonowania czasu pracy kierowców, a w rezultacie ustalania wysokości należnego im wynagrodzenia oraz innych świadczeń związanych z pracą. Dzięki tachografom pracodawcy mogą również na bieżąco kontrolować i ewidencjonować czas pracy swoich pracowników, dbać o przestrzeganie obowiązujących przepisów i zachowanie bezpieczeństwa na drogach.
Ich znaczenie w firmach transportowych, jak i w całej tej branży, jest doskonale widoczne chociażby na przykładzie bardzo wysokich kar, jakie mogą zostać nałożone za niestosowanie się do obowiązujących w tym zakresie norm. Mimo że w pierwszej kolejności za nieprawidłowe używanie urządzenia rejestrującego ukarany zostanie zatrzymany do kontroli drogowej kierowca, nie oznacza to całkowitego braku odpowiedzialności pracodawcy lub osoby zarządzającej firmą transportową. To bowiem przewoźnik otrzyma karę za wykonywanie przewozów drogowych pojazdem, który nie został wcale wyposażony w tachograf. Jest to przykład najpoważniejszego naruszenia, zagrożonego karą w wysokości aż 10 tys. zł. Przewoźnik może zostać ukarany również w przypadku niewłaściwej obsługi tachografu lub odłączenia homologowanego i sprawnego techniczne urządzenia, skutkującego niezarejestrowaniem aktywności kierowcy, mandatem rzędu 5 tys. zł, co stanowi bardzo poważne naruszenie. Kierowcy grozi z kolei mandat w wysokości 2 tys. zł m.in. wtedy, gdy nie będzie on rejestrował za pomocą tachografu na wykresówce lub karcie kierowcy wskazań w zakresie prędkości pojazdu, swojej aktywności lub przebytej drogi. Katalog tych kar jest oczywiście znacznie szerszy.
Kierowcy, którzy nie będą tym samym wiedzieć, jak prawidłowo używać tachografu, a także znać norm czasu pracy, które podlegają jego rejestracji, staną się dla przedsiębiorstwa źródłem dodatkowych, niemałych kosztów i nieprzyjemności. Mogą w dodatku narazić swojego pracodawcę na utratę dobrej reputacji, stanowiącej jeden z podstawowych warunków uzyskania zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego. Z równie negatywnymi konsekwencjami spotkają się oczywiście działania lub zaniechania samych przewoźników, nieprzestrzegających nakładanych na nich wymogów.
Kto powinien szkolić się z obsługi tachografów?
Mimo że przepisy rozporządzenia koncentrują się na obowiązku szkolenia z obsługi tachografów przede wszystkim kierowców zawodowych, w praktyce zasady korzystania z tych urządzeń nie powinny być obce również samym przedsiębiorcom, osobom zarządzającym firmami transportowymi, czy kadrom menadżerskim. Dzięki temu będą oni w gotowości, aby szybko wspomóc pozostających w trasie kierowców w razie wystąpienia problemów.
W odniesieniu do szkoleń kierowców zawodowych odpowiednie kursy są wymagane zarówno dla nowych pracowników, właśnie rozpoczynających pracę w firmie transportowej po raz pierwszy, jak również dla już pracujących w zawodzie kierowców. Technologia w transporcie cały czas idzie naprzód, co dotyczy także wykorzystywanych w tej branży urządzeń rejestrujących, które na przestrzeni ostatnich lat podlegały licznym zmianom. Znane do tej pory tachografy analogowe, cyfrowe oraz inteligentne tachografy I generacji, od tego miesiąca będą stopniowo zastępowane przez inteligentne tachografy II generacji. Póki co obowiązek ich montażu dotyczy tylko nowo rejestrowanych po 21 sierpnia 2023 r. pojazdów, jednak po 31 grudnia 2024 r. będą one wymagane już we wszystkich pojazdach w ruchu międzynarodowym, w których do tej pory stosowano tachografy analogowe lub cyfrowe. W najbliższym czasie wiele firm stanie w związku z tym przed koniecznością wymiany urządzeń rejestrujących i przeszkolenia swoich kierowców z obsługi najnowocześniejszych modeli. Co więcej, już za kilka lat tachografy pojawią się także obowiązkowo w międzynarodowym transporcie lekkim rzeczy, a więc w busach o DMC powyżej 2,5 t, które aktualnie nie są objęte tym wymogiem.
Fakt odbycia szkolenia z obsługi tachografu warto udokumentować
Każde szkolenie, którym objęci zostają kierowcy zawodowi, powinno zostać odpowiednio udokumentowane przez pracodawcę. Stosowne poświadczenia mogą przydać się na wypadek dopuszczenia się przez kierowcę naruszeń. Zgodnie bowiem z treścią art. 92b u.t.d., możliwe jest uchylenie się od kary pieniężnej za naruszenie przepisów o czasie prowadzenia pojazdów, wymaganych przerwach i okresach odpoczynku, jeżeli przewoźnik wykaże, że zapewnił właściwą organizację i dyscyplinę pracy ogólnie wymaganą w stosunku do prowadzenia przewozów drogowych, umożliwiającą przestrzeganie przez kierowców obowiązujących przepisów. Poza „zbieraniem dowodów” dobrą i pożądaną praktyką jest również regularne kontrolowanie, monitorowanie aktywności i zachowań swoich pracowników, co pozwala z odpowiednim wyprzedzeniem wykrywać ewentualne nieprawidłowości i reagować na nie, zanim dojdzie do ich ujawnienia przez służby kontrolne. Obowiązek ten wynika również z przytoczonego we wstępie art. 33 rozporządzenia. Jeśli ten temat jest dla Ciebie interesujący i chcesz dowiedzieć się czegoś więcej to zapraszamy serdecznie do kontaktu z naszą kancelarią. Odpowiemy na wszystkie pytania!