Opóźnienia w transporcie i konsekwencje z nimi związane są kwestią tak powszechną i doniosłą, że wydawać by się mogło iż w tej kwestii wszystko zostało już powiedziane. Mimo wszystko w dalszym ciągu znacznej część przewoźników ten temat jest zupełnie obcy i nie wiedzą jak sobie z nim poradzić. Co więcej z uwagi na nieznajomość obowiązujących przepisów bardzo często bezrefleksyjnie przyjmują wszelkie obciążenia nakładane przez zleceniodawców wynikające rzekomo z treści zleceń, a niejednokrotnie z indywidualnej decyzji zleceniodawcy nie podpartej żadnymi argumentami.
W niniejszym opracowaniu skupiam się na problematyce opóźnienia wyłącznie na gruncie konwencji CMR.
Zjawiskiem dość powszechnym w przypadku zleceń transportowych jest umieszczanie zapisów odnośnie kar umownych za opóźnienie w dostawie. Jednakże praktyka taka jest sprzeczna z przepisami konwencji CMR. Zgodnie z art. 23 ust. 5 konwencji CMR „W razie opóźnienia dostawy, jeżeli osoba uprawniona udowodni, że wynikła stąd dla niej szkoda, przewoźnik obowiązany jest zapłacić odszkodowanie, które nie może przewyższyć kwoty przewoźnego”. Osobą uprawnioną co do zasady w przypadku opóźnienia dostawy jest odbiorca (jeżeli towar został mu wydany wraz z egzemplarzem listu przewozowego). Ponadto należy zwrócić uwagę na to, iż zgodni z art. 41 ust. 1 konwencji CMR „Z zastrzeżeniem postanowień artykułu 40 jest nieważna i pozbawiona mocy każda klauzula, która pośrednio lub bezpośrednio naruszałaby postanowienia niniejszej Konwencji. Nieważność takich klauzul nie pociąga za sobą nieważności pozostałych postanowień umowy”.
Z powyższego wynikają 3 podstawowe wnioski:
– w przypadku opóźnienia w dostawie aby w ogóle można było mówić o odszkodowaniu konieczne jest wykazanie tego, iż osoba uprawniona poniosła szkodę w związku z tym opóźnieniem oraz wykazanie jej wysokości;
– uprawnionym do żądania odszkodowania jest co do zasady tylko odbiorca;
– niedopuszczalne, a co za tym idzie nieważne jest zastrzeżenie kar umownych na okoliczność opóźnienia w dostawie.
Należy pamiętać również o tym, że zgodnie z art. 30 ust. 3 konwencji CMR „Opóźnienie dostawy może stanowić podstawę do odszkodowania tylko wówczas, gdy zastrzeżenie zostało skierowane na piśmie w terminie 21 dni od dnia postawienia towaru do dyspozycji odbiorcy”. Oznacza to, że brak złożenia reklamacji w terminie 21 dni od dnia postawienia towaru do dyspozycji odbiorcy oznacza, iż roszczenie o wypłatę odszkodowania za opóźnienie w dostawie wygasa i nie można już go skutecznie dochodzić.
Autor: r.pr. Rafał Podborski, Kancelaria Transportowa LEGALTRANS Sp. z o.o.