Ustawa z dnia 28 lipca 2023 r. o delegowaniu kierowców w transporcie drogowym doczekała się podpisu Prezydenta. Nowe przepisy, z dwoma wyjątkami, wchodzą w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia, a więc 19 sierpnia 2023 r. Jej głównym celem pozostaje dostosowanie ustawodawstwa krajowego do regulacji unijnych w zakresie delegowania kierowców, wynikających z Pakietu Mobilności. Należy jednak wyraźnie podkreślić, że na mocy tej ustawy wprowadzono również zmiany w innych aktach prawnych, takich jak ustawa o czasie pracy kierowców i ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych. Do jednych z kluczowych reform należą nowe zasady dotyczące wynagradzania kierowców oraz możliwość zakazania pracownikom pozostawania w jednoczesnym stosunku pracy z innym pracodawcą.
Zmiany w wynagrodzeniach kierowców zawodowych
Wraz z wejściem w życie przepisów o delegowaniu kierowców w transporcie drogowym zmieniają się także zasady stosowane przy ustalaniu wynagrodzeń kierowców zawodowych. Ustawa wprowadza w tym zakresie następujące rozwiązania, które znalazły się w ustawie o czasie pracy kierowców oraz ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych:
Możliwość wypłaty wynagrodzenia w dwóch transzach
Zgodnie z dodanym do ustawy o czasie pracy kierowców art. 26i, mieszczącym się w nowym rozdziale 3b, w drodze odstępstwa od art. 85 § 1 i 2 KP, wynagrodzenie za pracę kierowcy wykonującego międzynarodowe przewozy drogowe, uznanego za pracownika delegowanego do celów dyrektywy 96/71/WE, w rozumieniu krajowych przepisów państwa, na terytorium którego kierowca jest delegowany, może być od teraz płatne w dwóch ratach, w stałym i ustalonym z góry terminie.
Pierwszą ratę należy wypłacać z dołu, nie później jednak niż w ciągu pierwszych 10 dni następnego miesiąca kalendarzowego. Z kolei druga rata, również płatna z dołu, powinna być wypłacana niezwłocznie po ustaleniu pełnej wysokości wynagrodzenia, nie później niż do 21 dnia następnego miesiąca kalendarzowego.
Wirtualne diety ze stałą stawką
W starym stanie prawnym przy ustalaniu wysokości tak zwanej wirtualnej diety, konieczne było odwołanie się do kraju, w którym kierowca w międzynarodowym przewozie drogowym wykonywał swoją pracę. Stawki te były więc różne, w zależności od konkretnego państwa. Na skutek zmian doszło jednak do ich ujednolicenia, poprzez:
- wprowadzenie kwoty obniżającej podstawę wymiaru składek społecznych (ZUS) w stałej wysokości, stanowiącej równowartość 60 euro za każdy dzień pobytu kierowcy za granicą, z zastrzeżeniem, że tak ustalony miesięczny przychód tych osób, stanowiący podstawę wymiaru składek, nie może być niższy od kwoty przeciętnego wynagrodzenia,
- wprowadzenie kwoty pomniejszającej zaliczkę na podatek dochodowy (PIT) w stałej wysokości, stanowiącej równowartość 20 euro za każdy dzień pobytu kierowcy za granicą, przy czym dni pobytu za granicą ustala się zgodnie z ustawą o czasie pracy kierowców.
Zmiany te mają na celu uproszczenie rozliczania wynagrodzenia kierowców w przewozach międzynarodowych, precyzyjniejsze zarządzanie kosztami ponoszonymi przez pracodawcę, a także zagwarantowanie pracownikom większej pewności, przewidywalności ich pensji.
Zwrot kosztów wypłacanych kierowcy zwolniony z podatku dochodowego i ZUS
Na skutek wejścia w życie nowych przepisów, w dodanym do art. 21 ust. 1 ustawy o PIT pkt 23d (analogicznie w odniesieniu do składek społecznych ZUS), nie tylko ustanowiono wolne od podatku dochodowego przychody ze stosunku pracy oraz umowy zlecenia, otrzymane przez kierowcę z tytułu wykonywania międzynarodowych przewozów drogowych na podstawie tego stosunku lub tej umowy, w wysokości stanowiącej równowartość 20 euro za każdy dzień pobytu kierowcy za granicą, ale i zwrot następujących kosztów:
- noclegu odbywanego poza pojazdem podczas odbioru regularnego tygodniowego odpoczynku i rekompensaty za skrócony odpoczynek tygodniowy,
- podróży do miejsca rozpoczęcia międzynarodowego przewozu drogowego środkami transportu innymi niż pojazd będący w dyspozycji pracodawcy lub podmiotu, na rzecz którego kierowca wykonuje międzynarodowy przewóz drogowy,
- niezbędnych udokumentowanych wydatków określonych lub uznanych przez pracodawcę lub podmiot, na rzecz którego kierowca wykonuje międzynarodowy przewóz drogowy, odpowiednio do uzasadnionych potrzeb w wysokości nieprzekraczającej kwoty wydatków faktycznie poniesionych i udokumentowanych przez kierowcę,
- korzystania z urządzeń sanitarnych, określonych na podstawie średnich nieudokumentowanych kosztów takich usług oferowanych w ogólnodostępnych miejscach obsługi podróżnych w państwach, w których kierowca wykonuje zadania służbowe.
Możliwość zakazania kierowcy jednoczesnego zatrudnienia u innego pracodawcy
Zaledwie kilka miesięcy temu głośnym echem w środowisku transportowym odbił się nowy zapis wprowadzony do Kodeksu pracy, na mocy którego pracodawca nie może już zakazywać teraz pracownikom jednoczesnego pozostawania w stosunku pracy z innym pracodawcą lub jednoczesnego pozostawania w stosunku prawnym będącym podstawą świadczenia pracy innym niż stosunek pracy.
Głosy przedstawicieli branży, sprzeciwiające się takiemu rozwiązaniu, zostały jednak wysłuchane. Do ustawy o czasie pracy kierowców, na skutek wprowadzanych zmian, dodano przepis przewidujący wyjątek od powyższej reguły. Pracodawca może tym samym zakazać kierowcy pozostawania w jednoczesnym zatrudnieniu, jeżeli jest to uzasadnione:
- względami bezpieczeństwa w transporcie drogowym lub
- koniecznością przestrzegania przepisów socjalnych w transporcie drogowym.
Nowe zasady delegowania kierowców na terytorium RP
Ustawa z dnia 28 lipca 2023 r. określa zasady delegowania kierowców w transporcie drogowym na terytorium RP, które dotyczą zarówno przewoźników z innych państw członkowskich UE, jak i krajów trzecich.
Zawiera jednocześnie szeroki krąg wyłączeń przedmiotowych i podmiotowych. Pod nowe przepisy nie podlegają m.in.:
- kierowcy delegowani na terytorium RP do pracy w oddziale lub przedsiębiorstwie należącym do grupy przedsiębiorstw, do której należy pracodawca delegujący kierowcę na terytorium RP, jak również przez podmiot będący agencją pracy tymczasowej albo agencją wynajmującą personel, który skierował kierowcę do pracodawcy użytkownika,
- kierowcy delegowani z terytorium RP do pracy w oddziale lub przedsiębiorstwie należącym do grupy przedsiębiorstw, do której należy pracodawca delegujący kierowcę z terytorium RP, jak również przez podmiot będący agencją pracy tymczasowej,
- kierowcy delegowani na terytorium RP, którzy wykonują przejazdy tranzytem, przewozy dwustronne osób i rzeczy, przewozy drogowe rzeczy na początkowym lub końcowym odcinku transportu kombinowanego, jeżeli ten odcinek sam w sobie składa się z przewozów dwustronnych rzeczy.
Podstawowym obowiązkiem pracodawcy delegującego kierowcę do Polski jest, na mocy nowych przepisów, zgłoszenie delegowania takiego pracownika najpóźniej w momencie rozpoczęcia delegowania, przy użyciu interfejsu publicznego połączonego z systemem IMI, a następnie wyposażenie go w odpowiednią dokumentację.
Jeżeli natomiast przewoźnikiem delegującym kierowcę na terytorium RP jest przewoźnik z państwa trzeciego, ma on obowiązek złożyć zgłoszenie delegowania Państwowej Inspekcji Pracy, każdorazowo, najpóźniej w momencie rozpoczęcia delegowania, przy użyciu formularza elektronicznego. Musi także wystawić każdorazowo, przed rozpoczęciem przewozu drogowego, potwierdzenie delegowania kierowcy na terytorium RP z państwa trzeciego oraz wyposażyć pracownika w niezbędne dokumenty. Kierowcom delegowanym z państw trzecich należy ponadto zapewnić warunki zatrudnienia zgodne z polskimi przepisami zawartymi w ustawie o delegowaniu pracowników w ramach świadczenia usług.
Jak przygotować się na zmiany prawne w firmie transportowej?
Omówione powyżej regulacje są kolejnymi już w ostatnim czasie, jakie dotknęły branżę transportową. Właściciele firm przewozowych zdecydowanie nie mogą liczyć w tym zakresie na chwilę wytchnienia. Jeżeli ilość nowych przepisów zaczyna Państwa przytłaczać i pojawiają się pierwsze trudności we wdrażaniu i nadążaniu za wszystkimi zmianami, to znak, że przedsiębiorstwu jest potrzebna profesjonalna, zewnętrzna pomoc. Zapraszamy w związku z tym do jak najszybszego kontaktu z naszą kancelarią LEGALTRANS, która specjalizuje się w stałej, jak również doraźnej obsłudze prawnej firm z tego sektora!