19 sierpnia br. zaczęła obowiązywać ustawa z dnia 28 lipca 2023 r. o delegowaniu kierowców w transporcie drogowym, określająca szczegółowe zasady dotyczące delegowania kierowców z państw należących do Unii Europejskiej, jak również krajów trzecich na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Nowe przepisy mają na celu utworzenie bezpiecznego, efektywnego i społecznie odpowiedzialnego sektora transportowego oraz zapewnienie przewoźnikom odpowiednich warunków do uczciwej konkurencji.
Ustawa regulująca zasady delegowania kierowców na terytorium RP wdraża do polskiego porządku prawnego przepisy dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/1057 z dnia 15 lipca 2020 r. ustanawiającej przepisy szczególne w odniesieniu do dyrektywy 96/71/WE i dyrektywy 2014/67/UE dotyczące delegowania kierowców w sektorze transportu drogowego oraz zmieniającej dyrektywę 2006/22/WE w odniesieniu do wymogów w zakresie egzekwowania przepisów oraz rozporządzenie (UE) nr 1024/2012, realizując zarazem jedne z postanowień przewidzianych w Pakiecie Mobilności.
Co reguluje ustawa o delegowaniu kierowców na terytorium RP?
Rozwiązania zawarte w ustawie odnoszą się przede wszystkim do zasad, jakie obowiązują przewoźników zagranicznych delegujących kierowców drogowych na terytorium RP. Pod nowe przepisy podlegają zarówno przewoźnicy mający swoją siedzibę w innym kraju należącym do UE, jak i w państwie trzecim.
Przewoźnikiem drogowym delegującym kierowcę na terytorium RP jest, w rozumieniu art. 3 pkt 5, przewoźnik drogowy mający siedzibę w innym państwie członkowskim, który kieruje tymczasowo kierowcę będącego jego pracownikiem do pracy na terytorium RP w związku z realizacją usługi transportu drogowego przez tego przewoźnika. Przewoźnikiem drogowym z państwa trzeciego jest z kolei przewoźnik drogowy mający siedzibę w państwie trzecim, który w związku z realizacją usługi transportu drogowego kieruje tymczasowo kierowcę na terytorium RP (art. 3 pkt 10).
Przepisy normują ponadto kwestie takie jak realizacja obowiązków informacyjnych związanych z delegowaniem kierowców, kontrola drogowa delegowanych kierowców, współpraca pomiędzy ITD a PIP w zakresie przekazywania informacji związanych z delegowaniem kierowców, a także współpraca z właściwymi organami innych państw członkowskich.
Kiedy nie stosuje się ustawy o delegowaniu kierowców?
Ustawa o delegowaniu kierowców nie znajdzie zastosowania w każdym z przypadków. Przewidziano w niej kilka wyłączeń, zawartych w art. 2 ust. 1, art. 4 ust. 1 oraz art. 5.
Nowych przepisów nie zastosujemy przede wszystkim do kierowców delegowanych na terytorium RP:
- do pracy w oddziale lub przedsiębiorstwie należącym do grupy przedsiębiorstw, do której należy pracodawca delegujący kierowcę na terytorium RP (delegowanie wewnątrzkorporacyjne),
- przez podmiot będący agencją pracy tymczasowej albo agencją wynajmującą personel, który skierował kierowcę do pracodawcy użytkownika,
- z Konfederacji Szwajcarii, do czasu przyjęcia, w drodze umowy z UE, zobowiązania do implementacji do krajowego porządku prawnego przepisów dyrektywy 2020/1057.
Spod przepisów ustawy wyłączono w dodatku kierowców delegowanych z terytorium RP:
- do pracy w oddziale lub przedsiębiorstwie należącym do grupy przedsiębiorstw, do której należy pracodawca delegujący kierowcę z terytorium RP,
- przez podmiot będący agencją pracy tymczasowej,
- na terytorium Konfederacji Szwajcarii, do czasu przyjęcia, w drodze umowy z UE, zobowiązania do implementacji do krajowego porządku prawnego przepisów dyrektywy 2020/1057.
Do tych grup kierowców stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z dnia 10 czerwca 2016 r. o delegowaniu pracowników w ramach świadczenia usług.
Kto jest, a kto nie jest kierowcą delegowanym w rozumieniu nowych przepisów?
Nowe regulacje nie znajdą zastosowania również w innych przypadkach – względem kierowców, którzy w rozumieniu tych przepisów nie są uznawani za kierowców delegowanych.
Zgodnie z treścią art. 3 pkt 7, kierowcą delegowanym na terytorium RP jest kierowca zatrudniony w warunkach odpowiadających warunkom określonym w art. 22 § 1 KP w innym państwie członkowskim, tymczasowo skierowany do pracy na terytorium RP przez przewoźnika drogowego delegującego kierowcę na terytorium RP.
Nie jest nim natomiast, na mocy art. 4 ust. 1, w szczególności kierowca, który wykonuje przejazd tranzytem lub przewóz dwustronny rzeczy lub przewóz dwustronny osób, czy przewóz drogowy rzeczy na początkowym lub końcowym odcinku transportu kombinowanego, jeżeli ten odcinek sam w sobie składa się z przewozów dwustronnych rzeczy. W kręgu tych wyłączeń mieszczą się również inne przypadki i rodzaje przewozów wykonywane przez kierowców.
Kierowcy, o których mowa w art. 4 ust. 1, nie są ponadto pracownikami delegowanymi w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 10 czerwca 2016 r. o delegowaniu pracowników w ramach świadczenia usług.
Jakie zasady dotyczące delegowania obowiązują przewoźników zagranicznych z rynku europejskiego?
Podstawowym obowiązkiem przewoźnika z innego państwa członkowskiego UE, który deleguje swojego kierowcę na terytorium RP, jest zapewnienie takiemu pracownikowi odpowiednich warunków zatrudnienia, o których mowa w art. 4–4b ustawy z dnia 10 czerwca 2016 r. o delegowaniu pracowników w ramach świadczenia usług, które to powinny być nie mniej korzystne niż wynikające z przepisów Kodeksu pracy w zakresie m.in. norm i wymiaru czasu pracy, wymiaru urlopu wypoczynkowego, wynagrodzenia, bezpieczeństwa i higieny pracy.
Zgłoszenie faktu delegowania kierowcy następuje przy użyciu interfejsu publicznego połączonego z systemem IMI, najpóźniej w momencie rozpoczęcia delegowania. W zgłoszeniu tym przewoźnik musi zawrzeć informacje takie jak: nazwę przewoźnika drogowego delegującego kierowcę na terytorium RP, adres do korespondencji, numer licencji, imię i nazwisko, adres zamieszkania oraz numer prawa jazdy kierowcy, datę rozpoczęcia obowiązywania umowy o pracę kierowcy, przewidywane daty rozpoczęcia i zakończenia delegowania kierowcy. Dla celów kontroli powinien on ponadto na bieżąco aktualizować powyższe zgłoszenie o nowe, pojawiające się dane i zdarzenia.
Kolejnym obowiązkiem przewoźnika jest wyposażenie delegowanego kierowcy w odpowiedni pakiet dokumentów, do których należą w szczególności: kopia zgłoszenia delegowania, dowody potwierdzające wykonywanie przewozów drogowych na terytorium RP (głównie list przewozowy), zapisy tachografu. Dokumenty te, w postaci papierowej lub elektronicznej, powinny znajdować się w pojeździe i zostać okazane przez kierowcę podczas kontroli drogowej, na żądanie uprawnionych do tego organów.
Jakie zasady dotyczące delegowania obowiązują przewoźników zagranicznych z państw trzecich?
Na wstępie warto podkreślić, że w dyrektywie (UE) 2020/1057, w art. 1 ust. 10, znalazł się zapis, który zakazuje traktowania przedsiębiorstw transportowych mających siedzibę w państwie niebędącym państwem członkowskim w sposób bardziej uprzywilejowany niż przedsiębiorstw mających siedzibę w państwie członkowskim, w tym w trakcie wykonywania przewozów na podstawie umów dwustronnych lub wielostronnych przyznających dostęp do rynku unijnego lub jego części.
Przewoźnik drogowy z państwa trzeciego delegujący kierowcę na terytorium RP, również jest zobowiązany zagwarantować takiemu pracownikowi warunki zatrudnienia odpowiadające powyższym, a więc nie mniej korzystne niż wynikające z polskich regulacji prawnych, z zastrzeżeniem art. 139a ust. 3 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach.
Nieco inaczej wygląda natomiast w tym przypadku procedura zgłaszania delegowanego kierowcy. Przewoźnicy z państw trzecich są zobowiązani złożyć zgłoszenie delegowania PIP. Powinni dokonywać tego każdorazowo, najpóźniej w momencie rozpoczęcia delegowania, przy użyciu formularza elektronicznego udostępnionego na stronie internetowej https://www.biznes.gov.pl/pl, gdzie dodano nową usługę: Zgłoś delegowanie kierowcy z państwa trzeciego na terytorium Polski. Mają w dodatku obowiązek, aby każdorazowo, przed rozpoczęciem przewozu drogowego, wystawić potwierdzenie takiego delegowania, na odpowiednim, udostępnionym do tego formularzu.
Także i w tym przypadku pracodawcy dokonujący zgłoszenia muszą pamiętać, aby wyposażyć swojego kierowcę w niezbędne dokumenty, które powinien on posiadać w pojeździe i okazywać na żądanie służb podczas kontroli.
Mogą zostać ponadto zobligowani, podobnie jak przewoźnicy z państw członkowskich UE, do przesłania, po okresie delegowania, kopii dokumentów powierzanych kierowcy przy zgłaszaniu delegowania oraz dokumentacji dotyczącej wynagrodzenia kierowcy należnego za okres delegowania, umowy o pracę albo dokumentu równoważnego z taką umową, ewidencji czasu pracy kierowcy i dowodów wypłaty wynagrodzenia.
Kontrola drogowa kierowców delegowanych na terytorium RP
W ustawie określono również zasady przeprowadzania kontroli drogowych, z jakimi mogą spotkać się kierowcy delegowani na terytorium RP.
Przedmiotem takiej kontroli może być w szczególności:
- dokonanie i aktualizacja zgłoszenia delegowania przez przewoźnika,
- zgodność wskazanych przez przewoźnika w zgłoszeniu danych ze stanem faktycznym,
- wyposażenie kierowcy delegowanego w niezbędne, określone w przepisach dokumenty oraz fakt posiadania ich przy sobie przez kierującego pojazdem.
Do przeprowadzania kontroli drogowej w tym zakresie upoważnieni są inspektorzy ITD. Uprawnienia kontrolne posiada także PIP, w zakresie sprawdzania prawidłowości delegowania lub warunków zatrudnienia kierowcy delegowanego na terytorium RP.
Zarówno ITD, jak i PIP, po okresie delegowania, mogą wystąpić do przewoźnika, za pośrednictwem systemu IMI, z wnioskiem o przesłanie kopii określonych dokumentów, które przewoźnik był obowiązany wskazać podczas dokonywania zgłoszenia o delegowaniu oraz przekazać swojemu pracownikowi. Przewoźnik powinien w takiej sytuacji przesłać je w terminie 8 tygodni od dnia złożenia wniosku. Gdyby przewoźnik drogowy delegujący kierowcę na terytorium RP nie przesłał we wskazanym terminie wymaganych dokumentów, ITD i PIP mogą wystąpić, za pośrednictwem systemu IMI, z uzasadnionym wnioskiem o wzajemną pomoc do właściwych organów państwa członkowskiego, w którym ten przewoźnik ma siedzibę.
Za nieprzestrzeganie przepisów o delegowaniu grożą kary finansowe
Przewoźnik, który nie będzie przestrzegał przepisów dotyczących delegowania kierowców na terytorium RP, powinien liczyć się z możliwością nałożenia na niego kar finansowych. W pewnych przypadkach mandatem mogą zostać ukarani również sami kierowcy.
Naruszenie obowiązków związanych z delegowaniem i warunków delegowania przez przewoźników z krajów należących do UE, jak również państw trzecich, jest zagrożone karą pieniężną w wysokości od 4 tys. zł do 7 tys. zł za każde dokonane naruszenie. Szczegółowy wykaz możliwych naruszeń przewoźnika wraz z wysokością grożących za nie kar znajduje się w załączniku do niniejszej ustawy. Najwyższą sankcję, a więc w wysokości 7 tys. zł, przewidziano za wyposażenie kierowcy w przerobioną lub podrobioną kopię zgłoszenia delegowania albo przerobione lub podrobione potwierdzenie delegowania, co jest jednocześnie traktowane jako bardzo poważne naruszenie.
Kierowca delegowany na terytorium RP powinien natomiast spodziewać się kary w razie nieokazania w trakcie kontroli drogowej kopii zgłoszenia delegowania albo potwierdzenia delegowania. Za tego rodzaju przewinienia inspektorzy ITD mogą wręczyć mu mandat w wysokości 500 zł. W ustawie wskazano w dodatku, że nieokazanie, na żądanie uprawnionych służb, kopii zgłoszenia delegowania, stanowi przykład bardzo poważnego naruszenia.
Jeżeli chcą mieć Państwo pewność, że zawsze pozostają należycie przygotowani na wszelkie pojawiające się w przepisach zmiany, co chroni również firmę przed ryzykiem nałożenia na nią sankcji finansowych, zapraszamy do skontaktowania się z naszą kancelarią LEGALTRANS!