Odpowiedzialność przewoźnika drogowego, zgodnie z art. 65 ust. 1 Prawa przewozowego, rozciąga się nie tylko na uszkodzenie lub ubytek przesyłki, ale i jej utratę, jeżeli nastąpiła ona od chwili przyjęcia jej do przewozu, do momentu jej wydania. Do utraty przesyłki może dojść, jeśli na przykład przewoźnik utraci fizyczne władztwo nad przesyłką w związku z kradzieżą, czy też przesyłka zostanie całkowicie zniszczona w pożarze. Zanim jednak uprawniony postanowi ubiegać się o przysługujące mu z tego tytułu odszkodowanie, powinien zwrócić uwagę, kiedy dokładnie przesyłkę wydaną do przewozu uznaje się za utraconą i jakie przepisy znajdą wtedy zastosowanie.
Kiedy przesyłkę uznaje się za utraconą?
Za przesyłkę utraconą, na mocy art. 52 Prawa przewozowego, uznaje się przesyłkę, która nie nadeszła do miejsca przeznaczenia wskazanego w liście przewozowym w ciągu 30 dni od upływu terminu przewozu. Niemożność wydania przesyłki po upływie tego terminu powinna zostać stwierdzona w liście przewozowym, pod warunkiem, że uprawniony wystąpi z takim żądaniem. Nie jest to jednak konieczne, gdy wcześniej stwierdzono, że utrata przesyłki ma charakter nieodwracalny, na przykład w związku z pożarem.
Należy pamiętać, że 30-dniowy termin obowiązuje tylko w przypadku utraty przesyłek towarowych. Jeśli zaginięcie dotyczy przesyłki bagażowej, uznaje się ją za utraconą, jeżeli nie nadeszła do miejsca przeznaczenia w ciągu 14 dni po upływie przewozu.
Ponadto, aby móc mówić o niedojściu przesyłki do miejsca przeznaczenia, przesyłka ta nie powinna dotrzeć do odbiorcy w żadnej z części (jeśli składała się z kilku elementów). Jeśli przewoźnik wyda odbiorcy przesyłkę niepełną, będziemy mieć do czynienia z jej ubytkiem, a nie utratą.
Odszkodowanie za przesyłkę utraconą
Jeżeli do utraty przesyłki nie doszło na skutek winy umyślnej przewoźnika lub rażącego niedbalstwa, wysokość należnego uprawnionemu odszkodowania podlega pewnym ograniczeniom przewidzianym w ustawie. Od osoby uprawnionej nie wymaga się w tym miejscu, by przedstawiała jakiekolwiek dowody, z których wynikałoby, że przesyłka nie została dowieziona do miejsca przeznaczenia w ciągu 30 dni. To przewoźnik, gdyby nie zgadzał się ze stanowiskiem uprawnionego, będzie zobowiązany wykazać i udowodnić fakt dostarczenia towaru.
Wysokość odszkodowania za utratę przesyłki nie może przewyższać wartości, którą ustala się na podstawie: ceny wskazanej w rachunku dostawcy lub sprzedawcy albo ceny wynikającej z cennika obowiązującego w dniu nadania przesyłki do przewozu bądź wartości rzeczy tego samego rodzaju i gatunku w miejscu i czasie ich nadania. Wskazana tu kolejność jest wiążąca. Gdyby jednak nie dało się ustalić wysokości odszkodowania w żaden z powyższych sposobów, wysokość tę ustala rzeczoznawca.
Poza wypłatą odszkodowania uprawnionemu należy się także przewoźne i inne koszty związane z przewozem przesyłki. Jeśli odszkodowanie wypłaca się w związku z utratą przesyłki, koszty te przewoźnik jest zobowiązany zwrócić w pełnej wysokości.
Za utratę przesyłki, do której doszło na skutek rażącego niedbalstwa lub winy umyślnej przewoźnika, przysługuje z kolei odszkodowanie w pełnej wysokości. Zachowaniem, które może zostać potraktowane jako przejaw rażącego niedbalstwa, będzie między innymi pozostawienie przesyłki bez odpowiedniego nadzoru i na niestrzeżonym parkingu na całą noc, w wyniku czego doszło do jej kradzieży, czy też zaniechanie sprawdzenia tożsamości osób, które zgłosiły się po odbiór towaru (wyrok SN z dnia 8 października 2020 r., sygn. akt II CSK 773/18). Każdy taki przypadek powinno się interpretować indywidualnie, ponieważ przepisy nie wskazują wprost, jakie działania lub zaniechania są kwalifikowane w ten sposób. Podpowiedzi należy dlatego szukać w szczególności w orzecznictwie, w którym to rażące niedbalstwo jest traktowane jako „przekroczenie podstawowych, elementarnych zasad ostrożności czy też ogólnie prawidłowego zachowania się w danej sytuacji, oczywistego dla każdego rozsądnego człowieka”(wyrok SO w Szczecinie z dnia 29 maja 2018 r., sygn. VIII GC 529/17).
Odszkodowanie za utratę przesyłki, do której doszło w wykonywaniu przewozu międzynarodowego, ustala się natomiast na podstawie przepisów Konwencji CMR.
Przesyłka odnaleziona
Prawo przewozowe przewiduje również przypadki odnalezienia przesyłki uznanej za utraconą.
Jeśli taka przesyłka zostanie odnaleziona w ciągu roku od wypłaty odszkodowania, przewoźnik powinien niezwłocznie zawiadomić o tym uprawnionego. Uprawniony ma następnie możliwość, by w terminie 30 dni od dnia otrzymania zawiadomienia, zażądać wydania mu odnalezionej przesyłki w jednym z punktów odprawy przesyłek. Takie wydanie jest jednak możliwe za zwrotem otrzymanego od przewoźnika odszkodowania. Uprawniony, który odzyskał utraconą przesyłkę, zachowuje natomiast roszczenia z tytułu zwłoki w przewozie.
Gdyby przesyłkę odnaleziono po upływie roku od wypłaty odszkodowania albo uprawniony nie zgłosił się po nią w 30-dniowym terminie, przesyłka ulega likwidacji.
Przedawnienie roszczeń w przypadku utraty przesyłki
W razie utraty przesyłki przez przewoźnika uprawniony powinien pamiętać o obowiązujących w przewozach drogowych terminach przedawnienia, które nie są niestety zbyt długie.
Co do zasady roszczenia dochodzone na podstawie ustawy przewozowej przedawniają się z upływem roku. Dla roszczeń z tytułu utraty przesyłki przedawnienie biegnie od dnia, w którym uprawniony mógł uznać przesyłkę za utraconą.
Zwracamy również uwagę, iż przepisy krajowe przewidują obligatoryjność procedury reklamacyjnej w transporcie. Dopiero po bezskutecznym wyczerpaniu tej drogi przyznają uprawnionemu możliwość dochodzenia roszczeń w postępowaniu sądowym. Z reklamacją można wystąpić maksymalnie w terminie roku od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie uzasadniające jej złożenie. Dopuszczalnymi formami złożenia reklamacji jest forma pisemna, elektroniczna, dokumentowa z wykorzystaniem środków komunikacji elektronicznej lub ustna do protokołu. Na rozpoznanie reklamacji przewoźnik ma 30 dni od dnia jej otrzymania. Jeśli w tym czasie nie ustosunkowałby się on jednak do jej treści, przyjmuje się, że uznał ją w całości.
Jeśli potrzebują Państwo profesjonalnego wsparcia w rozwiązywaniu sporów zaistniałych na skutek różnego rodzaju szkód w transporcie, zapraszamy do skontaktowania się z naszą kancelarią transportową LEGALTRANS!