Odzyskiwanie należności w transporcie bywa złożonym, skomplikowanym i ciągnącym się w czasie procesem, nierzadko kosztującym wierzyciela wiele stresu i nerwów. Tym bardziej w sytuacji, gdy dłużnik nie tylko nie zamierza uregulować zaciągniętego długu, ale i podejmuje dodatkowe, niepożądane działania, zmierzające do wyzbycia się lub ukrycia posiadanego majątku. Jeżeli zachodzi takie ryzyko, powód ma możliwość złożenia wniosku o udzielenie zabezpieczenia w postępowaniu cywilnym.
Postępowanie zabezpieczające jest jednym z rodzajów postępowań cywilnych przewidzianych w ustawie Kodeks postępowania cywilnego, w art. 730 – 757. Należy ono do postępowań pomocniczych samoistnych względem postępowania rozpoznawczego i egzekucyjnego, podobnie jak m.in. postępowanie pojednawcze. Postępowanie zabezpieczające ma na celu zagwarantowanie właściwego toku prowadzonej w przyszłości egzekucji i ułatwienie dochodzenia roszczeń. Udzielanego w ramach niego zabezpieczenia dokonuje się, jeżeli zachodzi prawdopodobieństwo, że egzekucja może zostać utrudniona przez działania dłużnika zmierzające do m.in. wyzbycia się przez niego majątku lub na skutek braku płynności finansowej zobowiązanego.
Kiedy sąd może udzielić zabezpieczenia w postępowaniu cywilnym?
Zabezpieczenie może zostać udzielone w każdej sprawie cywilnej, która podlega rozpoznaniu przez sąd lub sąd polubowny. Udziela się go zarówno przed wszczęciem postępowania, jak i już w jego toku. W pierwszym z przypadków sąd wyznacza także termin, w którym należy wnieść pismo wszczynające postępowanie, pod rygorem upadku zabezpieczenia. Termin ten nie może przekraczać 2 tygodni.
Zabezpieczenia można udzielić ponadto po uzyskaniu tytułu wykonawczego, jednak tylko wtedy, jeżeli ma ono na celu zabezpieczenie roszczenia o świadczenie, którego termin spełnienia jeszcze nie nastąpił oraz, w określonych przypadkach – po wszczęciu postępowania egzekucyjnego (m.in. art. 32a i 32c u.p.e.a.)
Zgodnie z przyjętymi granicami, zabezpieczenie nie może zmierzać do zaspokojenia roszczenia, chyba że ustawa stanowi inaczej.
Co może być przedmiotem zabezpieczenia?
Zabezpieczenie może obejmować zarówno roszczenia o charakterze pieniężnym, jak i roszczenia o charakterze niepieniężnym. Możemy wyodrębnić także zabezpieczenia konserwacyjne (polegające na utrwaleniu, utrzymaniu istniejącego stanu prawnego i faktycznego), zabezpieczenia nowacyjne (zmieniające istniejący stan prawny i faktyczny i regulujące na nowo stosunki między stronami w czasie toczącego się postępowania) oraz zabezpieczenia antycypacyjne (dążące do uzyskania zaspokojenia przed wydaniem orzeczenia przez sąd).
Do zabezpieczenia roszczeń pieniężnych dochodzi przez m.in. zajęcie ruchomości, wynagrodzenia za pracę, wierzytelności z rachunku bankowego lub ustanowienie zarządu przymusowego nad przedsiębiorstwem. Zabezpieczenie nie może obejmować jednak w szczególności rzeczy, wierzytelności i praw, z których egzekucja jest wyłączona.
Jeżeli natomiast przedmiotem zabezpieczenia pozostaje roszczenie niepieniężne, sąd jest zobowiązany udzielić zabezpieczenia w taki sposób, w jaki stosownie do okoliczności, uzna za słuszny, nie wyłączając sposobów przewidzianych dla roszczeń pieniężnych. Zabezpieczając roszczenie niepieniężne, sąd ma prawo m.in. unormować prawa i obowiązki stron lub uczestników postępowania na czas trwania postępowania, ustanowić zakaz zbywania przedmiotów lub praw objętych postępowaniem, czy zawiesić postępowanie egzekucyjne.
Kto może wystąpić z wnioskiem o udzielenie zabezpieczenia?
Zabezpieczenie jest udzielane na wniosek, a w przypadkach, w których postępowanie wszczyna się z urzędu – także z urzędu.
Do złożenia wniosku o dokonanie zabezpieczenia w postępowaniu cywilnym uprawniona pozostaje każda strona lub uczestnik takiego postępowania. Występując z żądaniem udzielenia zabezpieczenia, należy jednak uprawdopodobnić swoje roszczenie oraz interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia.
Interes prawny będzie istniał wtedy, gdy brak zabezpieczenia uniemożliwi lub poważnie utrudni wykonanie zapadłego w sprawie orzeczenia albo też uniemożliwi w inny sposób lub poważnie utrudni osiągnięcie celu postępowania. Gdy żądającym zabezpieczenia jest powód dochodzący należności zapłaty z tytułu transakcji handlowej w rozumieniu ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych, w przypadku gdy wartość tej transakcji nie przekracza siedemdziesięciu pięciu tysięcy złotych, a dochodzona należność nie została uregulowana i od dnia upływu terminu jej płatności upłynęły co najmniej trzy miesiące, interes prawny uznaje się za uprawdopodobniony.
Jaki sąd jest właściwy do udzielenia zabezpieczenia?
Zabezpieczenia udziela sąd właściwy do rozpoznania sprawy w pierwszej instancji. Gdyby jednak ustalenie takiego sądu nie było możliwe, właściwy będzie sąd, w którego okręgu ma zostać wykonane postanowienie o udzieleniu zabezpieczenia. Przy braku tej podstawy lub w przypadku, w którym postanowienie o udzieleniu zabezpieczenia miałoby być wykonane w okręgach różnych sądów, właściwość przypada sądowi rejonowemu dla m.st. Warszawy.
Jeżeli wniosek o udzielenie zabezpieczenia został złożony w toku toczącego się postępowania, do jego rozpoznania uprawniony jest sąd pierwszej instancji, przed którym toczy się sprawa (z wyjątkiem sytuacji, gdy sądem tym jest Sąd Najwyższy).
Co powinien zawierać wniosek o udzielenie zabezpieczenia?
Wniosek o udzielenie zabezpieczenia musi spełniać wymogi przewidziane w przepisach postępowania cywilnego dla pism procesowych, a ponadto zawierać dwa kluczowe elementy: (1) wskazanie sposobu zabezpieczenia, a w sprawach o roszczenie pieniężne również wskazanie sumy zabezpieczenia oraz (2) uprawdopodobnienie okoliczności uzasadniających wniosek. Jeżeli wniosek zostanie złożony przed wszczęciem postępowania, należy dodatkowo zwięźle przedstawić w nim przedmiot sprawy. Z wniosku tego musi wynikać, że nieudzielenie zabezpieczenia uniemożliwi lub utrudni wykonanie przyszłego orzeczenia.
Przepisy zastrzegają, że w przypadku wskazania sumy zabezpieczenia, nie może być ona wyższa od dochodzonego roszczenia, liczonego wraz z odsetkami do dnia wydania postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia oraz z kosztami wykonania zabezpieczenia. Suma ta może obejmować także przewidywane koszty postępowania.
Wniosek o udzielenie zabezpieczenia w postępowaniu cywilnym podlega opłacie w stałej wysokości 100 zł. Jeżeli jednak wniosek dotyczy udzielenia zabezpieczenia pieniężnego i jest składany przed wniesieniem pisma wszczynającego postępowanie, wysokość tej opłaty kształtuje się obecnie w wysokości ¼ opłaty należnej od pozwu o to roszczenie.
W jakim terminie sąd ma obowiązek rozpoznać wniosek o zabezpieczenie?
Sąd jest zobowiązany do rozpoznania wniosku o udzielenie zabezpieczenia bezzwłocznie. Nie powinien przekroczyć jednak terminu tygodnia od dnia jego wpływu, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Wniosek jest rozpatrywany w jego granicach, a podstawę do jego rozpoznania stanowi materiał zebrany w sprawie.
Rozpoznanie wniosku może zakończyć się wydaniem postanowienia o odmowie udzielenia zabezpieczenia lub postanowieniem o udzieleniu zabezpieczenia. Doręczenie odbywa się co do zasady tylko na ręce uprawnionego.
Na postanowienie sądu pierwszej instancji w przedmiocie zabezpieczenia przysługuje zażalenie.
Kiedy następuje upadek zabezpieczenia?
Zabezpieczenia roszczeń pieniężnych i niepieniężnych upadają, jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej albo sąd nie wyda odmiennego postanowienia, po upływie dwóch miesięcy od uprawomocnienia się orzeczenia uwzględniającego roszczenie, które podlegało zabezpieczeniu, albo od uprawomocnienia się postanowienia o odrzuceniu apelacji lub innego środka zaskarżenia wniesionego przez obowiązanego od orzeczenia uwzględniającego roszczenie.
Upadek zabezpieczenia nastąpi ponadto na skutek prawomocnego zwrotu albo odrzucenia pozwu albo wniosku, oddalenia powództwa lub wniosku, jak również w związku z umorzeniem postępowania. Przesłanką do upadku zabezpieczenia jest w dodatku niewystąpienie przez uprawnionego we wszczętym postępowaniu w sprawie o całość roszczenia lub wystąpienie o roszczenia inne niż to, które zostało zabezpieczone, gdy zabezpieczenie zostało udzielone przed wszczęciem postępowania.
Jak skutecznie dochodzić należnych roszczeń i windykować faktury w transporcie?
Dochodzenie roszczeń w transporcie, zwłaszcza gdy konieczne staje się wkroczenie na drogę sądową, wymaga starannego przygotowania. Nie wolno zapominać, że postępowanie toczące się przed sądem podlega określonym, sformalizowanym procedurom, które to wymuszają od powoda bardzo dobrej znajomości przepisów. Jeżeli nie chcą Państwo dokładać sobie dodatkowych zmartwień i obowiązków, radzimy na tym etapie nawiązać współpracę z zaufaną kancelarią prawną. Skorzystanie z pomocy naszych specjalistów LEGALTRANS, mających wieloletnie doświadczenie w windykowaniu faktur transportowych, daje gwarancję możliwie jak najszybszego doprowadzenia sprawy do końca i uzyskania satysfakcjonującego dla klienta orzeczenia. Na co dzień pomagamy przewoźnikom w rozwiązywaniu nie tylko prostych, nieskomplikowanych spraw, ale i tych zawiłych, czy spornych. Zapraszamy do kontaktu!